Goederen- & zekerhedenrecht
Paperback Nederlands 2022 1e druk 9789462126589Samenvatting
Goederen- en zekerhedenrecht gaat over vier kernthema’s van het Nederlandse privaatrecht: vermogen, goederen, verhaal en zekerheid. Wat verstaat ons privaatrecht onder vermogen, welke objecten worden als goederen bestempeld, hoe kunnen de regels van vermogensrecht worden begrepen en welke beginselen liggen eraan ten grondslag? En concreet: hoe kan een rechthebbende beschikken over goederen; hoe en in hoeverre kan een schuldeiser die goederen uitwinnen; op welke manieren kan men zekerheid geven voor schulden?
Deze en andere vragen komen in dit boek aan de orde. Naast de hoofdlijnen van het geldende Nederlandse goederen- en zekerhedenrecht beschrijft dit boek ook dwarsverbanden met andere delen van het vermogensrecht en reflecteert het op de maatschappelijke context van het vermogensrecht. Het boek is bestemd voor het onderwijs, onderzoek en de rechtspraktijk.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Afkortingen 19
Deel I Algemeen 23
1 Leeswijzer 25
2 Een eerste overzicht 27
2.1 Vermogensrecht in het algemeen 27
2.1.1 Het vermogensrecht en het vermogen 27
2.1.2 Absolute en relatieve rechten 30
2.1.3 Het begrippenapparaat: goed als genus 31
2.2 Een aantal beginselen en uitgangspunten 32
2.2.1 Het meest omvattende recht 33
2.2.2 Numerus clausus – gesloten systeem 35
2.2.3 Dispositievrijheid 37
2.2.4 Alle goederen zijn uitwinbaar voor de schulden van de rechthebbende 39
2.2.5 Droit de suite, zaaksgevolg, volgrecht 40
2.2.6 Publiciteit, specialiteit, eenheid 41
2.2.7 Nemo plus en Prior tempore 43
3 Goederen en hun rechthebbenden – het juridische raamwerk 45
3.1 Een nadere onderverdeling 45
3.2 Zaken en bestanddelen 48
3.2.1 Zaken 48
3.2.2 Bestanddelen 50
3.2.3 Roerend of onroerend 56
3.3 Onroerende zaken en eigendom ervan 63
3.3.1 Het Nederlandse grondgebied 63
3.3.2 Offshore 64
3.3.3 Netwerken 65
3.3.4 Eenheid door natrekking bij onroerende zaken 66
3.4 Registergoederen 70
3.5 Vruchten 71
3.6 Vermogensrechten 73
3.6.1 Algemeen 73
3.6.2 Vorderingsrechten 77
3.6.3 Toonder- en orderstukken 78
3.6.4 Bedrijfsgerelateerde waarden 81
3.6.5 Digitale goederen 84
3.6.6 Algemeenheid van goederen een goed? 93
3.7 Revindicatie en actio negatoria 94
3.8 Derelictie van goederen 98
4 Bezit en houderschap 101
4.1 Algemeen 101
4.2 Verkrijging en verlies van bezit 104
4.3 Bezit te goeder trouw 106
4.4 Verboden houderschapsinterversie 108
5 Openbaarheid en registers 111
5.1 Registers in Nederland 111
5.2 Openbare registers voor registergoederen 114
5.2.1 Functie van een grondboekhouding 114
5.2.2 Het Kadaster en de openbare registers voor registergoederen 117
5.2.3 Het registersysteem: een negatief stelsel en een onvolledige kaartenbak 118
5.2.4 Inschrijfbare feiten 121
5.2.5 Rechtsgevolgen van inschrijfbaarheid en inschrijving 125
5.2.6 Bescherming tegen onjuistheden 129
6 Goederen en rechthebbenden – een breder perspectief 133
6.1 Heilig en onschendbaar 133
6.1.1 Product van de Verlichting 133
6.1.2 Goederen en markteconomie 138
6.2 Begrenzing 140
6.2.1 Begrenzing tussen burgers onderling 140
6.2.2 Gemeenschapsbelang en sociale plicht 142
6.2.3 Indirecte begrenzing door herverdeling van welvaart 147
6.3 Minder toebehoren door meer verdienstelijking? 148
Deel II Verkrijging, vervreemding en bezwaring 153
7 Verkrijging in het algemeen 155
7.1 Originaire en derivatieve verkrijging 155
7.2 Verkrijging onder algemene en bijzondere titel 158
7.3 Vermenging, zaaksvorming, bestanddeelvorming en natrekking 163
7.3.1 Vermenging 163
7.3.2 Oneigenlijke vermenging 167
7.3.3 Zaaksvorming 171
7.4 Verkrijging van afhankelijke rechten 173
8 Vervreemding: de overdracht van goederen 177
8.1 Algemeen 177
8.2 Overdraagbaarheid 178
8.2.1 Eigendom 178
8.2.2 Beperkte rechten 181
8.2.3 Vorderingsrechten 182
8.3 Vervreemden en bezwaren – drie kernvereisten 183
8.4 Titelvereiste en het causale stelsel 183
8.4.1 Algemeen 183
8.4.2 Titelgebreken en hun gevolgen 186
8.5 Beschikkingsbevoegdheid 191
8.5.1 Algemeen 191
8.5.2 Wanneer? 191
8.5.3 Wie wel en wie niet? 192
9 Levering 195
9.1 Algemeen 195
9.2 Levering van registergoederen 198
9.3 Levering van roerende zaken 202
9.3.1 Zaken die niet in de macht van de vervreemder zijn 202
9.3.2 Bezitsverschaffing 202
9.3.3 Houders kunnen niet c.p. leveren 203
9.3.4 Relativering van de levering c.p. 204
9.3.5 Levering bij eigendomsvoorbehoud 208
9.4 Levering van waardepapier 209
9.5 Levering van vermogensrechten 209
10 Overdrachtsgebreken en bescherming daartegen 211
10.1 Algemeen 211
10.2 Art. 3:86 BW 213
10.2.1 Vereisten 213
10.2.2 Drie situaties 216
10.3 Art. 3:88 BW 223
10.4 Andere grondslagen voor bescherming? 225
11 Bijzonderheden bij overdracht 229
11.1 Samenstel, samenhang en samengestelde titels 229
11.2 Voorwaardelijke overdracht 232
11.2.1 Algemeen 232
11.2.2 De voorwaarde moet geldig zijn 233
11.2.3 De voorwaarde en levering moeten elkaar dekken 235
11.2.4 Aard van de verkrijging 236
11.3 Levering bij voorbaat 238
11.3.1 Algemeen 238
11.3.2 Wat zijn toekomstige goederen en hoe levert men ze? 240
11.3.3 Wat is het rechtsgevolg? 242
12 Overdracht van vorderingsrechten (cessie) 249
12.1 Algemeen 249
12.2 Is het vorderingsrecht overdraagbaar? 251
12.2.1 Overdraagbaar tenzij 251
12.2.2 Het onoverdraagbaarheidsbeding 253
12.2.3 Toetsing en terzijdestelling van onoverdraagbaarheidsbedingen? 255
12.2.4 Bescherming tegen onoverdraagbaarheid? 255
12.2.5 Wetsvoorstel 35482 en alternatieven 257
12.3 Levering 259
12.3.1 Algemeen 259
12.3.2 Medegedeelde cessie 260
12.3.3 Stille cessie 262
12.4 Bescherming van de cessionaris? 266
12.5 Gevolgen van de overgang van het vorderingsrecht 268
12.5.1 Algemeen 268
12.5.2 Cessie, verweermiddelen en nevenrechten 269
12.5.3 Verrekening 272
12.5.4 Ongeldige cessie en de positie van de debiteur 273
12.6 Cessie bij voorbaat van toekomstige vorderingsrechten 274
12.6.1 Bestaand of toekomstig? 274
12.6.2 Levering bij voorbaat en rechtsgevolgen daarvan 280
12.7 Levering van vorderingsrechten aan toonder en aan order 281
13 Verkrijging door verjaring 285
13.1 Algemeen 285
13.2 Verjaring en verkrijging van eigendom van onroerende zaken 288
13.2.1 Algemeen 288
13.2.2 Landjepik en de vergeten levering 290
13.2.3 Voltooiing van de verjaring 296
13.3 Beperkte rechten en verjaring bij een onroerende zaak 296
14 Bezwaring: beperkte rechten in het algemeen 299
14.1 Inleiding 299
14.2 Het afgeleide recht 300
14.3 Numerus clausus en droit de suite 302
14.4 Vestiging: titel, levering en beschikkingsbevoegdheid 304
14.5 Het voorbehouden beperkte recht 306
14.6 Overdragen en bezwaren van het beperkte recht 308
14.7 Tenietgaan 309
14.7.1 Vijf gevallen 309
14.7.2 Overige wijzen van tenietgaan 311
14.8 Stapelen van beperkte rechten 312
14.9 Beperkt recht en Titel 6.5 BW 313
15 Beperkte genotsrechten 317
15.1 Vruchtgebruik 317
15.1.1 Algemeen 317
15.1.2 Het recht van vruchtgebruik als goed 319
15.1.3 Beschikken over, verteren en vervangen van het goed in vruchtgebruik 320
15.1.4 Bevoegdheden en verplichtingen van de vruchtgebruiker 322
15.1.5 Duur en einde 323
15.1.6 Vruchtgebruik van vorderingsrechten 324
15.2 Erfpacht 325
15.2.1 Algemeen 325
15.2.2 Toetsing van erfpachtvoorwaarden en handelspraktijken 329
15.2.3 Ondererfpacht 331
15.3 Opstalrecht 332
15.4 Erfdienstbaarheid 334
15.5 Vergeten zakelijke rechten 338
15.5.1 Algemeen 338
15.5.2 Het recht van dertiende penning 340
15.5.3 Beklemming, grondrenten en tienden 341
Deel III Tussen verbintenissenrecht en goederenrecht 345
16 Over de brug 347
16.1 Inleiding 347
16.2 Verbintenissen uit de wet en goederenrecht 350
16.2.1 Onrechtmatige daad 350
16.2.2 Onverschuldigde betaling 357
16.2.3 Ongerechtvaardigde verrijking 362
16.3 Het wegneemrecht (ius tollendi) 363
17 Tussen contract en goederenrechtelijke positie 369
17.1 Botsende aanspraken tot levering van hetzelfde goed 369
17.2 Uitleg van de titel en de leveringshandeling 371
17.2.1 Algemeen 371
17.2.2 Welk goed is geleverd? 374
17.3 Kwalitatieve rechten 375
17.4 Kwalitatieve plichten en kettingbedingen 379
17.4.1 Blaauboer/Berlips: contracten gelden alleen tussen partijen 379
17.4.2 Art. 6:252 BW 383
17.5 Verhuurdersverplichtingen als kwalitatieve verbintenis 388
17.5.1 Achtergrond 388
17.5.2 Wat gaat over? 389
17.6 Kettingbedingen 395
17.7 Vormerkung (voorinschrijving) 396
17.8 Optierechten en de uitoefening ervan 397
18 Tussenpersonen in het goederenrecht 401
18.1 Verkrijging en overdracht door middel van een tussenpersoon 401
18.1.1 Inleiding 401
18.1.2 Vervreemding en bezwaring door middel van een tussenpersoon 402
18.1.3 Verkrijging door middel van een tussenpersoon 407
18.1.4 Privatieve lastgeving 411
18.2 Cessie ter incasso 417
19 Geld, geldschulden en betaling 423
19.1 Een proces van ontstoffelijking 423
19.2 Vormen van geld 428
19.3 Betaling in het privaatrecht 432
19.3.1 Betaling, girale betaling 432
19.3.2 Automatische incasso 435
19.3.3 Betaling door een derde 437
Deel IV Krediet en zekerheid 439
20 Kredietovereenkomsten 441
20.1 Krediet en financiering 441
20.2 Kredietovereenkomst, geldlening en goederenkrediet 444
20.2.1 Kredietovereenkomst en geldlening 444
20.2.2 Goederenkrediet 447
20.3 Consumentenkrediet en pandbelening 456
20.3.1 Consumentenkrediet 456
20.3.2 Pandbelening 461
20.4 Financial lease 467
21 Zekerheid voor krediet – algemeen 471
21.1 Economische functie vs. juridische constructie 471
21.2 Pand en hypotheek – algemeen 472
21.3 Waarop het zekerheidsrecht wordt gevestigd 474
21.4 Waarvoor het zekerheidsrecht wordt gevestigd 475
21.5 Uitleg van de vestigingshandeling 479
21.6 Beperkt, afhankelijk én nevenrecht 480
21.7 Door wie wordt het gevestigd? 482
21.8 Ondeelbaarheid 484
21.9 Publiciteit van zekerheid 486
21.10 Substitutie 487
21.11 Opgelegde bevoegdheidsbeperkingen 487
21.12 Executie 489
21.13 Verbod van toe-eigening 491
21.14 Rangwisseling 492
22 Hypotheekrecht 495
22.1 Algemeen 495
22.2 De hypotheekhouder grijpt in 497
22.2.1 Beheersbevoegdheid en machtsovername 497
22.2.2 Parate executie 498
22.3 Het huurbeding 501
22.3.1 Algemeen 502
22.3.2 Regels voor specifieke huurovereenkomsten 503
22.3.3 Verbod van beschikking over huurpenningen 505
23 Pandrecht 507
23.1 Historische schets 507
23.2 Vuistpand op roerende zaken 510
23.2.1 Inleiding 510
23.2.2 Vestiging 511
23.2.3 Bevoegdheden en verantwoordelijkheden 513
23.2.4 Tenietgaan 513
23.2.5 Uitoefening van het pandrecht; executie 514
23.3 Stil pandrecht op roerende zaken 517
23.3.1 Inleiding 517
23.3.2 Vestiging 518
23.3.3 Verpanding bij voorbaat van toekomstige zaken 520
23.3.4 Vervreemding en de vervreemdingsclausule 520
23.3.5 Omzetting in vuistpand; executie 522
23.4 Pandrecht op vorderingsrechten 523
23.4.1 Algemeen 523
23.4.2 Stille verpanding in bulk 525
23.4.3 Verpanding bij voorbaat van toekomstige vorderingsrechten 531
23.4.4 Bevoegdhedenverdeling 532
23.4.5 Inning en afwikkeling 534
23.4.6 Inning in faillissement pandgever 536
23.5 Het gebruik van volmacht in verband met verpanding 541
23.6 De financiëlezekerheidsovereenkomst 544
23.6.1 Wat is een fzo? 544
23.6.2 Reikwijdte 545
23.6.3 Totstandkoming 546
23.6.4 Rechtsgevolgen 547
24 Eigendomsvoorbehoud, recht van reclame en eigendom als zekerheid 551
24.1 Algemeen 551
24.2 Eigendomsvoorbehoud als contractbeding 554
24.3 De aard van het voorwaardelijke eigendomsrecht 556
24.4 Einde van het voorbehoud 559
24.5 Nadere overeenkomst 562
24.6 Verlenging 563
24.7 Recht van reclame 564
24.8 Eigendom als zekerheid 566
25 Persoonlijke zekerheden en derdenzekerheden 573
25.1 Inleiding 573
25.2 Hoofdelijkheid als persoonlijke zekerheid 576
25.2.1 Wettelijk kader 576
25.2.2 Afhankelijke of zelfstandige verbintenissen 580
25.2.3 Hoofdelijkheid gecombineerd met goederenrechtelijke zekerheid 581
25.2.4 De interne rechtsverhouding (regres en draagplicht) 582
25.2.5 Hoofdelijkheid en faillissement 585
25.3 Derdenpand en derdenhypotheek 587
25.4 Borgtocht 590
25.5 Garantie 594
Deel V Verhaal, uitwinning en rangorde 599
26 Verhaal en vereffening 601
26.1 Uitwinbaarheid, verhaalsbevoegdheid en vereffening 601
26.2 Executoriale titel en verhaalsbeslag 606
27 Rangorde 609
27.1 Algemeen 609
27.2 Voorrechten 612
27.2.1 Inleiding 612
27.2.2 Bijzondere voorrechten 614
27.2.3 Algemene voorrechten 616
27.3 De ‘andere in de wet aangegeven gronden’ 617
27.4 Achtergestelde vorderingen 622
27.5 Waarom krijgen bepaalde schuldeisers voorrang? 623
28 Hoofdlijnen verhaalsbeslag 625
28.1 Wat is verhaalsbeslag? 625
28.2 Goederen vatbaar voor verhaalsbeslag 627
28.2.1 Op welke goederen? 627
28.2.2 Wat valt onder het beslag? 629
28.2.3 Immuun voor beslag 630
28.2.4 Keuzevrijheid en proportionaliteit 631
28.3 Rechtskarakter en rechtsgevolgen van het beslag 633
28.3.1 Beslag is een harpoen, geen sleepnet 633
28.3.2 Verhaalsbeslag creëert geen verhaalsrecht 634
28.3.3 Blokkerende werking 636
28.3.4 Executieverkoop en overdracht 638
28.4 Complicaties 639
29 Bijzonderheden verhaalsbeslag 643
29.1 Beslag op onroerende zaken 643
29.1.1 Algemeen 643
29.1.2 Blokkerende werking 645
29.1.3 Beslag versus leveringsakte 646
29.1.4 Complicaties met ‘Vormerkung’ 648
29.2 Derdenbeslag 650
29.2.1 Algemeen 650
29.2.2 Beslag op niet-benutte kredietruimte? 653
29.2.3 Blokkerende werking 654
29.2.4 In de schoenen van de beslagdebiteur 655
29.2.5 Verweermiddelen en de positie van de beslaglegger 656
29.2.6 Complicaties 660
29.3 Beslag op toekomstige vorderingen 661
29.3.1 Algemeen 661
29.3.2 Prioriteitsregel 663
29.3.3 Cessie van toekomstige huurvorderingen en verkoop van het verhuurde 664
30 Faillissement en verhaal 667
30.1 Algemeen 667
30.2 Faillietverklaring 668
30.3 Concursus, paritas, separatisme 668
30.4 Ontkoppeling gefailleerde en zijn vermogen 671
30.5 Fixatie en beschikkingsonbevoegdheid 672
30.5.1 Algemeen 672
30.5.2 De boedel en zijn reconstructie 673
30.5.3 Beschikkingsonbevoegdheid 674
30.5.4 Bescherming van goede trouw? 677
30.6 Gelegde beslagen vervallen 680
30.6.1 Algemeen 680
30.6.2 Complicaties 682
30.7 Soorten vorderingen en schulden 685
30.7.1 Prefaillissementsschuld 686
30.7.2 Postfaillissementsschuld 687
30.8 Verificatie, rangschikking en uitdeling 690
30.8.1 Algemeen 690
30.8.2 Separatisten in het faillissement 691
30.8.3 Retentierecht en faillissement 694
30.9 Faillissement en betalingstransacties 695
30.9.1 Algemeen 695
30.9.2 Betalingen aan de gefailleerde 696
30.9.3 Betaling door de gefailleerde 698
31 De positie van de fiscus bij verhaal 703
31.1 Algemeen 703
31.2 Een korte geschiedenis 704
31.3 Fiscaal voorrecht 707
31.4 Bodemzaak 709
31.5 Bodemvoorrecht 710
31.6 Bodemrecht 711
31.7 Het kat-en-muisspel 714
32 Benadeling in verhaalsmogelijkheden 719
32.1 Inleiding 719
32.2 Actio pauliana in het BW 721
32.2.1 Algemeen 721
32.2.2 Onverplichte rechtshandeling 721
32.2.3 Wetenschap van benadeling 722
32.2.4 Benadeling in verhaalsmogelijkheden 723
32.2.5 Wijze van vernietiging; rechtsgevolgen 724
32.2.6 Verhouding pauliana en onrechtmatige daad 725
32.3 Faillissementspauliana 726
32.3.1 Algemeen 726
32.3.2 Rechtsgevolgen 728
32.3.3 Verhouding tot onrechtmatige daad 729
32.4 Betaling van opeisbare schulden 732
Deel VI Goederenrecht voor gevorderden 737
33 Substitutie (zaaksvervanging) 739
33.1 Wat is het en waar komt het voor? 739
33.2 Aard van de verkrijging 740
34 Gemeenschap 743
34.1 Algemeen 743
34.2 Enkelvoudige gemeenschap 747
34.2.1 Algemeen 747
34.2.2 Genot, gebruik en beheer 748
34.2.3 Beschikken over het gemeenschappelijke goed en de aandelen daarin 751
34.2.4 Beschikken over het aandeel 752
34.2.5 Uitwinning van het gemeenschappelijke goed en de aandelen 755
34.2.6 Verdeling 757
34.2.7 Aantasting van de verdeling 761
34.3 Meervoudige gemeenschap 762
34.3.1 Afgescheiden vermogen 763
34.3.2 Voorbeeld: de personenvennootschap 765
34.3.3 De afwikkelingsgemeenschap 770
34.3.4 Voorbeeld: de nalatenschap 772
35 Appartementsrechten 777
35.1 Algemeen 777
35.2 Aard van het appartementsrecht 780
35.3 De VvE 781
35.4 Gebruik in deeltijd (timeshare) 783
36 Afgescheiden vermogen en fiduciaire verhoudingen 785
36.1 Afgescheiden vermogen 785
36.2 Enkele verschijningsvormen op het grensvlak 787
36.2.1 De effectengiro 787
36.2.2 Kwaliteitsrekening 789
36.2.3 Escrow (depot) 795
36.3 Fiduciaire verhoudingen 797
36.3.1 Fiduciair toebehoren 797
36.3.2 Juridische eigendom tegenover economische eigendom 801
36.3.3 Trust 804
37 Behoeften, uitdagingen en perspectieven 821
37.1 Van algemeen naar concreet in het zakenrecht 821
37.2 Herziening van de verdeling? 823
37.3 Macht, onmacht en tegenmacht 830
37.4 Opruimen en opnieuw beginnen 834
Bibliografie 843
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan