In Het Motief van Patrick Lencioni moet een net benoemde CEO die zijn bedrijf succesvoller wil maken de vraag beantwoorden wat zijn motief is om CEO te willen zijn. Ziet hij het als een beloning? Of als opoffering? Ik kreeg bijna medelijden met de CEO's van vandaag. Bijna.
Ik houd wel van een fabel, of managementnovelle. De problemen worden herkenbaar en de oplossingen in zo'n boek zijn vaak heel praktisch. Deze novelle is aardig en beantwoordde twee vragen die al een tijdje bij mij leefden: Is het wel zo leuk om CEO te zijn? En wat moet een CEO eigenlijk doen? Want in tegenstelling tot Lencioni's 10+ eerdere boeken, gaat het in Het Motief niet om HOE je leiderschap invult, maar WAAROM je überhaupt leider zou willen zijn.
Het Motief bestaat uit twee delen en begint met de novelle, die gaat over Shay Davies, CEO van een beveiligingsbedrijf. Hij is 6 maanden geleden benoemd en zijn bedrijf loopt best goed, maar niet zo goed als zijn twee concurrenten. Shay heeft 20 jaar hard gewerkt in de Verkoop om deze positie te bereiken en is bang dat hij eruit vliegt als hij over een jaar geen verbetering kan laten zien aan de investeerders.
Hij pakt het slim aan en belt het adviesbureau, dat ook één van zijn concurrenten geholpen zou hebben succesvoller te worden. De betreffende adviseur wil eerst toestemming vragen aan haar vorige klant, de concurrent dus. Dan gebeurt er iets bijzonders. De concurrent zèlf gaat hem adviseren! En stelt aan Shay de WAAROM-vraag.
Het tweede deel van het boek bestaat uit de lessen die uit de novelle getrokken kunnen worden. Lencioni stelt dat er twee motieven zijn om een leider te willen worden. De eerste is dat je wilt doen wat nodig is om de mensen die je leidt positief te beïnvloeden. Dat betekent moeilijke gesprekken, opoffering, lijden. Niet leuk. Voor Lencioni is dit het énige motief. Dienend leiderschap is daarom een irritante term, zegt hij, er is geen andere mogelijkheid voor leiderschap. Elk leiderschap is dienend.
Het tweede motief om een leider te willen zijn is beloond willen worden. Je wilt de status, macht, geld, als de prijs die je krijgt voor jarenlang buffelen. Zo zit Shay er ook in. Het probleem daarbij is dat je lastige dingen vermijdt. Je delegeert of loopt weg van situaties die alleen DE leider kan aanpakken, bijvoorbeeld het ineffectieve gedrag van je medebestuursleden. Als jij ze niet aanspreekt, wie zou het dàn moeten doen? Als DE leider is het makkelijk die lastige situaties te vermijden, tenslotte bepaal je zelf waar je je tijd aan besteedt, toch? Zo is Shay het meest bezig met wat hij leuk vindt: Verkoop.
Lencioni noemt 5 ‘lastige' klussen die beloningsgerichte leiders vermijden:
1. Het leiderschapsteam ontwikkelen
2. Leidinggeven aan je teamleden
3. Lastige gesprekken voeren
4. Geweldige vergaderingen leiden
5. Effectief communiceren met medewerkers
Elk van deze klussen heeft een aantal voorbeelden (heel herkenbaar), reflectievragen en een oproep er wat mee te doen.
De vraag over het motief van de CEO (of in het algemeen ‘de hoogste leider', want het gaat ook op voor presidenten...) vind ik uitstekend, het bepaalt wat hij doet en hoe hij het doet. Deze WAAROM-vraag moet natúúrlijk eerst beantwoord worden voordat je met de HOE-vraag, het gedrag van de leider, aan de slag kan. Nu zal in de spiegel kijken en heel eerlijk deze vraag beantwoorden niet zo makkelijk zijn. Daarvoor zijn de reflectievragen heel nuttig. De vraag: is het wel zo leuk om CEO te zijn, is beantwoord: als jij voornamelijk leuke dingen doet, ben je geen goede leider.
De uitwerking vond ik minder goed. Het verhaal van Shay is wat simpel. Erger is de povere kwaliteit van de vertaling. Al in de eerste bladzijden zette ik vraagtekens in de kantlijn bij: [...] je bedrijf doet het niet zo goed als [...] je hebt meer werknemers die minder inkomsten genereren [...] Jouw omzet bij klanten èn medewerkers is aanzienlijk hoger [...] je geeft meer geld uit aan marketing.‘ Het duurde even voordat ik begreep dat ‘omzet' de vertaling moest zijn van ‘turnover', en dat hier natuurlijk ‘verloop' werd bedoeld. En bij deze blunder blijft het niet, er zitten vrij veel type- en stijlfouten in. Erg jammer.
De structuur van de lessen is prima, ze zijn eerder principieel en filosofisch dan praktisch en er worden geen adviezen gegeven hoe je het dan wel moet doen. Daar zijn de eerder geschreven 10+ boeken voor, stelt Lencioni zelf.
Ik denk dat veel (aankomende) leiders plezier van dit boekje zullen hebben. Niet in het minst van de uitsmijter van Lencioni: houd er rekening mee dat je als leider veel complimenten zult krijgen (waarvan veel onterecht) en maar een beetje constructieve feedback. Omring je daarom met mensen die eerlijk tegen je zullen zijn. Prima advies, maar hoe weet je welke mensen dat zijn? Degenen die je nooit een compliment maken? Ik krijg bijna medelijden. Bijna.
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
