Het resultaat is 'Toezicht' 'op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen'. Zien toezichthouders een rol voor zichzelf bij MVO en zo ja, hoe vullen zij die rol in? Uit het onderzoek blijkt dat MVO nog niet hoog op de agenda van toezichthouders staat. Zij zien dit vooral als taak van de bestuurder. De toezichthouders beoordelen toch vooral de financiële positie en continuïteit van de onderneming!
Moeten toezichthouders rekening houden met 'maatschappelijk verantwoord ondernemen' (MVO) bij ondernemingen of moeten ze alleen het voortbestaan van de onderneming monitoren? Dit is een van de vragen die Dick de Waard stelde aan een groep van dertig toezichthouders van grote ondernemingen. MVO is belangrijk voor ondernemingen. Dat blijkt wel uit de aandacht van de maatschappij voor het milieu en hoe negatief diezelfde maatschappij reageert op bedrijven die goederen produceren met behulp van kinderarbeid of omkoping. In het eerste deel passeren verschillende theoretische benaderingen van MVO de revue. Om breder naar het onderwerp te kunnen kijken, is het nuttig die achtergrond mee te krijgen. Daarna wordt het onderzoek toegelicht. Naast het interviewen van de toezichthouders heeft De Waard ook de jaarrekeningen van de betrokken ondernemingen onderzocht om zijn conclusies te kunnen staven. Interessant wordt het boek in hoofdstuk 9, waarin de conclusies op de deelvragen besproken worden. Zijn toezichthouders bezig met MVO? Het antwoord hierop is dat 'het financieel resultaat en de continuïteit van de onderneming centraal staan.' Pas als er daarnaast tijd over is, wordt MVO een issue. Uitzondering hierop zijn issues die het imago (en daarmee het resultaat) schade kunnen berokkenen. Als er door toezichthouders rekening gehouden wordt met MVO, dan is dat er niet vanuit een gedeeld normenkader. Er zijn in de organisaties wel normenkaders beschikbaar zoals een 'Code of Conduct', waarin afspraken staan over gedrag. Toezichthouders verwachten dat bijvoorbeeld schendingen van de Code of Conduct (via het bestuur) bij hen op de agenda komen. Dit leidt tot de interessante vraag: waar ligt de scheiding van taken en bevoegdheden tussen de bestuurders en toezichthouders? En: moet u als toezichthouder echt alleen op het financiële resultaat letten en de overige vragen op bestuursniveau laten afhandelen of mag/moet u verder gaan als toezichthouder? In de Code Tabaksblat, die ontstaan is na ENRON in de VS, wordt de rol van toezichthouders voor beursgenoteerde ondernemingen toegelicht. MVO wordt hier niet in genoemd; het gaat met name om een juiste weergave van de (financiële) positie van de onderneming en de risico's die zij loopt. De Waard geeft een mogelijke uitbreiding van Tabakblat op dit punt als een van de mogelijkheden voor verder onderzoek. Ook de al eerder gesignaleerde onduidelijkheid over de taakverdeling tussen de toezichthouder en bestuurder zou verder onderzocht moeten worden. Het boek zette mij, als toezichthouder, toch weer aan het denken: hoe doen wij dat? Zijn we bewust genoeg met MVO bezig? Moeten we het niet standaard agenderen? En hoe houden we dit onderwerp als Raad van Toezicht blijvend in ons zicht? Want continu kritisch blijven over nieuwe ontwikkelingen, is een must voor iedere toezichthouder. In samengevatte vorm, bijvoorbeeld als artikel, is dit boek verplichte kost voor elke toezichthouder in Nederland. Wanneer u iets meer diepgang wil, vooral voor theoretische onderbouwing van maatschappelijk verantwoord ondernemen, dan is het boek een aanrader!
Over Ilja Jacobs
Ilja Jacobs is auditor bij de provincie Overijssel, is freelance docent en zit in de raad van toezicht van een welzijninstelling. Ze schrijft de recensies op persoonlijke titel.
