Daar windt hij geen doekjes om ... Onlangs verliet hij de bank uit onvrede met de bonuscultuur, waaraan ondanks de kredietcrisis geen einde is gekomen. Wawoe begon een onderzoek naar de werking van bonussen en constateerde dat ze vaak onjuiste prikkels geven. Ze zetten medewerkers van een bedrijf niet aan tot betere prestaties. Integendeel, de kwantiteit van hun prestaties neemt toe, maar de kwaliteit neemt juist af. Bonussen zouden afgeschaft moeten worden, concludeert hij in 'Bonus!'.
Krasse taal, in 'Bonus, en voor zover ik het kan beoordelen voor de volle honderd procent oprecht. Anders dan heel veel andere boeken die op deze site te vinden zijn, heeft Kilian Wawoe, die na zijn vertrek bij ABN-AMRO promoveerde op het proefschrift 'Proactive Personality', met 'Bonus!' een heel persoonlijk relaas geschreven. 'Ik kan het verhaal van de bankencrisis niet vertellen zonder mijn eigen verhaal te vertellen,' aldus Wawoe zelf. Jarenlang trok hij de wereld rond voor zijn werkgever ABN-AMRO, waarvoor hij binnen het domein van HRM onder meer verantwoordelijk was voor de vaststelling van bonussen voor het personeel.
Hij deed dit werk niet alleen in Nederland, maar ook in België, India en Monaco. Gaandeweg merkte hij dat bonussen niet die motiverende werking hebben die ze verondersteld worden te hebben. 'Iedereen lijkt te denken dat je alleen kunt scoren als je een bonus krijgt. Uit allerlei onderzoek blijkt dat medewerkers ook zonder bonus gemotiveerd blijven. Ook dan komen ze nog steeds om zeven uur op hun werk.' Vervolgens stelt hij, bij wijze van deelconclusie: 'Als ik terugkijk op het meten van prestaties in de financiële sector vanuit het perspectief van de crisis die later zou volgen, dan waren alle bonussen (sic) die in de afgelopen tien jaar zijn betaald, onterecht.' Wat voor ons lezers het boek 'Bonus' zo interessant maakt, is dat Wawoe veel psychologie – in prettig leesbare vorm – loslaat op wat mensen in het bankwezen dreef en nog steeds drijft. Daarbij legt hij een reeks aan denkfouten, onlogica en domheid bloot die je doet afvragen waarom hij zo in zijn eentje stond en staat. Want hoe sterk zijn analyses en betoog ook mogen zijn, hij werd door collega's afgeserveerd toen hij de stap nam om zijn ideeën met de Volkskrant te delen. Ondoordacht? Naïef? Vast! Maar wel heel raak, wat ik destijds in de krant las en hier in dit boek nog eens haarfijn uitgelegd krijg. Ik durf de stelling aan dat Wawoe past binnen de wereld van WikiLeaks, waarbij hij nog de pré heeft de bankwereld van binnenuit, 'min of meer als kroongetuige', te kunnen beschouwen. En nogmaals, hij spaart zichzelf niet daarbij, wat zijn geloofwaardigheid alleen maar ondersteunt. En toch kun je je afvragen waarom een boek als 'Bonus' geschreven moest worden. Of het zin heeft gehad. Natuurlijk, u en ik krijgen een mooie inkijk in de keuken van het bankwezen en van de omgang met verkeerd gerichte prikkels en bonussen in het bijzonder. Maar of bankiers er zelf kennis van zullen nemen? Zelf weet Wawoe zijn onmacht nog het beste weer te geven: 'Waar ik ook was in de wereld, met wie ik ook sprak, iedereen erkende dat er iets fundamenteel mis was bij de banken doordat er veel te veel risico werd genomen. Maar erger nog, iedereen, maar dan ook iedereen gaf toe dat er sinds de crisis niets wezenlijks was veranderd.' Lees dit boek en durf te zien wat er staat.
Over Perry Oostrum
Per Oostrum begon met schrijven op de middelbare school. Wie niet? Serieus werd het toen hij over zijn grote passie, popmuziek, begon te publiceren in verschillende tijdschriften. 'Mannenleed, een crisisroman' is zijn eerste fictieve werk. Hij werkt als zelfstandig adviseur op het vlak van het onderkennen en beheersbaar maken van risico's en het realiseren van organisatieveranderingen. Per is getrouwd, heeft twee zonen en woont in Wassenaar.
