Grensverkenningen

'Dinsdag 31 oktober. Commissievergadering want morgen feestdag. We hebben lang gesproken over IGC. Heb verdedigd: (1) iedere lidstaat een lid van de Commissie. (2) Wat betreft QMV terzake van de belastingen het Commissievoorstel, dat geheel gematigd is. (3) Coopération renfoceé een moeilijke affaire want uiteindelijk géométrie variable dus quid EP/Raad? (4) Double majorité. (5) Geen aanpassing art. 7 want we willen geen gedachtepolitie. (6) Uitbreiding Europees gerechtshof patenten. Prodi concludeerde: 'The Commision is strongly in favour of one Commissioner per MS'. Vliegtuig naar Berlijn.'

Veel structuur en helderheid biedt dit dagboek niet, maar zoals de achterflap belooft, krijgt de lezer wel degelijk een kijkje achter de schermen van de macht. Op bladzijde drie is het al duidelijk: Wie een functie binnen de Europese Commissie ambieert moet vooral de juiste mensen kennen. Het is lobbyen en netwerken wat de klok slaat. Veel besluitvorming wordt bepaald door de onderlinge dealtjes. Iedereen heeft elkaar nodig om de eigen plannen 'erdoor' te krijgen. Ook de persoonlijke ambities worden niet vergeten wanneer het er op aankomt: 'Hij liet zijn oren wel erg hangen naar Schröder (...) Het is een algemeen probleem. Met het einde (van het Commissiewerk) in zicht denken velen aan de volgende stap in hun carrière'

Frits Bolkestein komt op voor een Europa van kerntaken en verzet zich tegen een al te verregaande uitdijing van de Unie, zowel beleidsmatig als geografisch. Hij vreest dat een te grote Unie onbestuurbaar wordt. Het irriteert hem mateloos dat veel commissies binnen de EU met plannen en ideeën komen die naar zijn menig op nationaal niveau geregeld kunnen (en dus moeten) worden. Hij is een man van de grote lijnen, de regeldrift vanuit de Europese Unie is hem een gruwel. Hij verzet zich ook tegen het referendum. Hij vindt dat de burger eerder minder betrokken moet worden bij politieke besluitvorming, dan meer. Hij vreest voor emotionele en irrationele stemmingen. Bolkestein onderhoudt zijn netwerken binnen het bedrijfsleven goed.

Als lezer vraag je je soms wel af hoe het één zich tot het andere verhoudt. Eerst lunchen met een belanghebbend figuur uit de tabakswereld. Daarna binnen de Commissie stemmen over het verbod op tabaksreclame binnen de EU, waar Bolkestein zich tegen verzet. Politiek Den Haag komt ook ter sprake. Zijn (politieke) voor- en afkeur voor bepaalde figuren steekt hij niet onder stoelen of banken. Met hier en daar een tegenstrijdigheid: 'En dan was daar ook nog Wim Kok. De motregen van allesbegrijpende en welwillende woorden klonk zo vertrouwd dat ik insliep. Ik bewonder hem zeer.'

Wat opvalt in het boek is de flexibiliteit en souplesse waarmee Bolkestein zich in dit hectische leven staande houdt. Zeker gelet op zijn leeftijd (nu 72) is het uniek hoe hij ontspanning en werk combineert. Hij zwemt en tennist, is lid van een leesclubje, bezoekt bijna onophoudelijk concerten en toneelvoorstellingen, gaat op vakantie, onderhoudt sociale contacten en schenkt aandacht aan vrouw en (klein)kinderen.

Het lijkt alsof hij alle drukke werkzaamheden die bij zijn functie komen kijken, er moeiteloos 'even tussendoor' doet. Terwijl het aantal vergaderingen, lezingen en bijbehorende dossiers er niet om liegt. Een zeer energieke man. En een zeer uitgesproken man. Bolkestein vindt veel zaken bespottelijk, belachelijk of waardeloos, vooral waar het andermans mening betreft. Weinig journalisten kunnen op zijn sympathie rekenen. Met name (de zeikerds van) Netwerk, Den Haag Vandaag en het NRC moeten het ontgelden. Met de Volkskrant wil de liberaal nog wel praten, maar dit komt wellicht doordat hoofdredacteur Pieter Broertjes destijds een aanbevelingsbrief aan Prodi, voorzitter van de EC, mede ondertekend heeft om de benoeming van Bolkestein te ondersteunen.

De passages in dit dagboek hangen aan elkaar van ontbijtjes, lunches en diners, mooie (dure) hotels en upgrades van luchtvaartmaatschappijen. Aan luxe en comfort geen gebrek in het leven van deze Eurocommissaris. Het nuttige wordt, daar waar mogelijk, altijd verenigd met het aangename. It suits him well. Zoals hij zelf schrijft: 'Ik ben toch meer Bourgondiër dan calvinist.' Geen lezer die daar nog aan twijfelt!