strong>Bert Hiddema (1942) is biograaf van onder anderen de zangers Johnny Jordaan en André Hazes, en van voetbaltrainer Rinus Michels. Onlangs verscheen 'Cruijff, de gouden jaren', zijn derde biografie over Johan Cruijff. De andere twee boeken uit deze trilogie zijn: Cruijff de jonge jaren en Cruijff de magere jaren.
Johan Cruijff een man en naam die mij net zoals Bert Hiddema vanaf mijn tiener leven intrigeert. Niet alleen als voetballer, maar ook als persoonlijkheid. Dus toen ik de reeks van Bert Hiddema over Cruijff zag, was de keuze snel gemaakt. In deze recensie laat ik zijn derde boek de revue passeren. Een boek dat leest als een page-turner. Bert Hiddema schrijft alsof je Cruijff hoort spreken. Maar wat doet nu een biogragie van Cruijff als recensie bij ‘managementboek.nl’? Het is niet alleen leuk als jeugdsentiment om dit boek te lezen, maar als je ook nog eens een organisatiekundige bril opzet, dan is dit boek een briljantje.
Feitelijk is dit boek ook een echt managementboek. Niet weer een boek met het zoveelste rijtje met stappen tot succes, geen cirkels, geen kwadranten, geen piramides. Cruijff was een talent en een intuïtief leider die zich ontwikkelde door trail and terror. Een speler en trainer die handelde vanuit pure passie richting zijn droom, succes behalen en dan wel op een mooie manier. Cruijff was een echte leider, een leider met gezag en uitstraling. Een persoonlijkheid die zich niet neerlegde bij de status quo. Cruijff was iemand die het conflict niet schuwde, hij had juist het conflict nodig om verder te kunnen. Hij kende zich zelf goed, hij wist dat hij een moeilijke jongen was. Maar hij was ook een familieman en hij zorgde goed voor zijn trouwe staf. Hij was niet van de grote papieren plannenmakerij, maar van de intuïtieve stijl, waarbij Cruijff een heldere strategie en visie had. Daar bleef hij maar over praten.
Cruijff was een leider die voorop ging met het tegen de geldende stroom in te zwemmen, hij verzamelde een staf en spelers om zich heen op het veld en als trainer waarmee hij successen kon behalen. De voetbalwereld en in het bijzonder de voetbalorganisaties zijn slangenkuilen waar vele (persoonlijke) belangen een hoofdrol spelen. Waarbij soms de bedoeling van de voetbalorganisatie uit het oog werd verloren, gelijk aan ‘normale’ organisaties.
Cruijff maakte van zijn spelers en publiek ambassadeurs, dat is ook een gouden tip voor organisaties. Stop met eindeloos reclame maken, laat dat juist door je medewerkers en klanten doen. Cruijff was ook een volhardend type, zijn visie en overtuiging was heilig en daar ging hij vol voor. Ook als dat niet direct tot succes leidde. Geluk was ook een factor van betekenis in het behaalde succes van Cruijff, maar misschien dwing je geluk wel af. Cruijff had een positieve mindset, zag altijd kansen, hij was een optimist. Hij was een leider, friskijker en dwarsdenker die er een genoegen in schepte om zijn hoofd boven het maaiveld uit te steken. Cruijff begreep heel goed dat de hele voetbalorganisatie moest worden ingericht met dezelfde mindset en focus.
Hij observeerde en analyseerde altijd, hij wist hoe ‘de mens/speler’ werkt en handelde daarmee. Niet vanuit academische inzichten, maar gewoon intuïtief. Hij wist ook dat je alleen met de juiste talenten op de juiste plek, met de juiste strategie wedstrijden kon winnen. Dat je altijd moet aanvallen, want dan hoef je minder te verdedigen.
Deed Cruijff alles goed, zeker niet. Zijn levenswandel staat bol van fouten en weer opstaan. Toegeven deed hij niet, maar flexibel aanpassen en nieuwe kansen pakken deed hij wel.
Hij wilde niet alleen winnen, maar dat ook nog eens doen met goed en mooi voetbal. De klant (publiek) stond voor hem centraal. Binnen het voetbalteam en als coach was er veel ruimte voor voetbalhumor en een dolletje. Want Cruijff was een echte Amsterdamse jongen, er moest wel gelachen worden. Cruijff wist feilloos als super influencer zijn omgeving (bestuurders, managers, spelers en anderen) te beïnvloeden. Cruijff was de meester van de situatie, zowel binnen als buiten de lijnen. Hij heeft altijd overzicht en inzicht in de ontstane situatie. Cruijff was een talentvolle en briljante, maar misschien was hij nog wel beter in leiderschap, communiceren en zaken naar zijn hand zetten. Niet vanuit een boek of opleiding, maar vanuit zijn instinct, zijn talent.
Voor Cruijff zat de kracht in eenvoud, en dat was zeker niet simpel. Daarvoor moest heel veel worden getraind en geoefend. Oefen en train jij ook veel binnen jouw organisatie?
Voor Cruijff golden regels voor mensen die ‘het spel’ niet snappen. Cruijff was het type speler, trainer en leider waar anderen voor door het vuur gingen. Hij geloofde in de kracht van teamwork. Hij maakte anderen beter, hij liet anderen excelleren.
De gouden jaren 1982-1996, waren niet alleen gouden jaren voor Cruijff. Het was een tijdperk met spelers van formaat, het mocht spelen en trainen met: Ling, Lerby, Olsen, Rijkaard, Kieft, Jansen, Gullit, Koeman, Vanenburg, van Basten, Schrijvers, Kieft, Silooy, Spelbos, Wouters en al die anderen.
Als je voetbal, het spel en Johan Cruijff in het bijzonder als metafoor ziet voor (verander)management, dan is Cruijff!, de gouden jaren 1982-1996 jou boek. Hou je ook nog van de geschiedenis van ons voetbal, dan is het een dubbelslag.
Want om met wijlen Johan Cruijff af te sluiten: ‘Je gaat het pas zien, als je het doorhebt.’
Over Franc van Mourik
Franc van Mourik is organisatieadviseur en veranderaar met focus op zelforganisatie en klantgerichtheid.
