De belangrijkste vraag die Anderson direct aan het begin van Infectious Generosity stelt, is ‘ben je een netto gever of netto nemer?’ Dit stond centraal in de TED-talk van de Amerikaanse psycholoog Adam Grant. Wanneer hebben we geholpen? Waar hebben we aan meegebouwd? Wanneer hebben we ons vooral als consument opgesteld? Of misschien mensen geschaad met onze woorden en daden? Deze persoonlijke vraag maakt duidelijk hoe we in de wedstrijd zitten. De kracht van vrijgevigheid is hoe het heeft bijgedragen aan de technologie, de ideeën en de instituties van elke beschaving op aarde. Maar bovenal draagt vrijgevigheid bij aan ons persoonlijk geluk. Andersom werkt het ook. Wie zich blij en gelukkig voelt, doet graag iets onbaatzuchtigs voor een ander.
Een eindeloze rimpeling
Anderson is een internetondernemer. Hij heeft TED in de begintijd overgenomen van de oprichters. Vrij snel begonnen ze alle lezingen online toegankelijk te maken. De reacties waren overweldigend. Mensen waren diep geroerd door alle verhalen van de sprekers. De een na de ander wilde helpen om de sprekers te ondersteunen en hun ideeën verder te brengen. Op basis van mond-op-mond-reclame werd TED in korte tijd een ‘global brand’ en werden de lezingen miljoenen keren bekeken. Mensen raakten zo bevlogen en wilden lokaal ook TED-programma’s organiseren. TED heeft toen besloten om de merknaam vrij te geven, waarna overal TEDx-programma’s werden georganiseerd. De les voor Anderson was dat op het moment dat je inhoudelijk kapitaal en de merknaam weggeeft, er ongelooflijke mooie dingen gebeuren waar miljoenen mensen door worden geraakt. Een eindeloze rimpeling kan op gang komen als multiplier van de oorspronkelijke vrijgevigheid.
Een mysterieus experiment
Filantropen uit het netwerk van TED wilden twee miljoen dollar weggeven. Via TED hebben ze wereldwijd aan tweehonderd mensen tienduizend dollar gegeven. Met als enige voorwaarden dat ze het in de komende drie maanden moesten uitgeven en aan TED moesten vertellen waaraan ze het hadden uitgegeven. Slechts een derde van het geld besteedden de ontvangers aan zichzelf. Het overige ging naar vrienden, familie en goede doelen, veelal in de nabije omgeving. Bovendien waren het de donaties waar mensen echt gelukkig van werden. Veel meer dan van de uitgaven die ze voor zichzelf deden. Een vriendelijk gebaar, mensen laten meedelen in de besteding van twee miljoen dollar, werd hierdoor verveelvoudigd in alle vriendelijke gebaren die de tweehonderd ontvangers deden.
Vrijgevigheid van andere zaken dan geld
Anderson wil je niet de indruk geven dat vrijgevigheid alleen iets is voor mensen met geld. Ook via je aandacht kun je vrijgevig zijn. Kunstenaars kunnen de publieke aandacht op iets vestigen. Bijvoorbeeld de afvalinzamelaars in Brazilië. Een creatieve kunstenaar wilde hen in het zonnetje zetten door hun karren te beschilderen. Dat is viraal gegaan en in tal van steden wereldwijd werden de afvalinzamelaars met kleurige wagens geëerd door de lokale bevolking. Door de manier waarop we onze kennis en vaardigheden beschikbaar stellen kunnen we iets los maken in vele anderen die het zelf ook oppakken waardoor die rimpeling kan ontstaan. We kunnen netwerken, mensen bij anderen introduceren waardoor mooie dingen kunnen gaan gebeuren. Onze gastvrijheid leidt tot ontmoetingen en vervolgafspraken waardoor nieuwe betekenisvolle ontmoetingen kunnen ontstaan. Wij kunnen betovering tot stand brengen, waardoor mensen onder de indruk zijn en het met anderen willen delen. Besmettelijke vrijgevigheid kan op ieder moment ontstaan. Je hebt alleen een lucifer nodig om het vuurtje aan te steken.
Het internet dat we zouden willen
Anderson heeft enorm veel vertrouwen in het internet als katalysator van vrijgevigheid. Alleen is het internet nu vooral een katalysator van haat, onvrede, wantrouwen en hebzucht. Dat hoeft het niet te zijn. Op dit moment zijn algoritmes gebouwd om ons zo lang mogelijk aan onze apps gekluisterd te houden. Ons instinctieve brein dat alert is op gevaar wordt geactiveerd. Om vrijgevigheid aan te wakkeren is het nodig om ons reflectieve brein te activeren. Dat doen we door aandacht te schenken aan mooie verhalen van vriendelijke gebaren. Door mensen te bedanken. Door creatieve en moedige mensen te eren. En door uit onze filterbubbel te stappen en écht naar mensen te luisteren die anders zijn dan wijzelf. Als je toch door een hater wordt benaderd, kun je daar het beste vriendelijk op reageren. De bedrijven achter de sociale media zouden zelf ook meer kunnen optreden. De platforms zouden meer kunnen worden ingericht op tevredenheid van gebruikers dan op het vasthouden van gebruikers. Ze zouden de apps zodanig kunnen ontwerpen dat ze vriendelijkheid aanmoedigen. Op die manier kan het internet helpen het maximale in onze vrijgevigheid los te maken.
De ultieme belofte van vrijgevigheid
De meeste (westerse) mensen kunnen veel meer geven dan ze doen. Mensen met weinig geld geven meer dan mensen met veel geld. Als we dit potentieel van vrijgevigheid weten los te maken, dan kunnen de grootste uitdagingen op aarde worden aangepakt. TED doet een grandioze poging met The Audacious Project. In het afgelopen jaar werd hier meer dan een miljard dollar opgehaald voor projecten om honger en ziekten uit te bannen, en de gezondheid van miljoenen mensen te bevorderen. Anderson biedt een kleine handleiding om sponsoren te vinden voor gedurfde projecten in jouw eigen omgeving.
Aanstekelijke vrijgevigheid
Anderson doet in Infectious Generosity een persoonlijk appel op jou als lezer. Hij laat je reflecteren op je eigen vrijgevigheid door zijn persoonlijk voorbeeld te delen. Hij moedigt je aan door te laten zien hoe deze levenswijze bijdraagt aan je eigen geluk, zodat hiermee ook het geluk van anderen positief kan worden beïnvloed. Het boek is doorspekt met inspirerende voorbeelden van TED-sprekers, als illustratie van zijn verhaal. Achterin (en op de website) staat een hele lijst met inspirerende links naar TED-talks en websites van organisaties. Vriendelijkheid en vrijgevigheid zijn onderbelichte eigenschappen. Het doet me goed om hierover zo’n aanstekelijk boek te lezen. Andersons verhaal is goed opgebouwd en onderbouwd. Dit dankzij de bijdrage van zijn onderzoekspartner Kate Honey.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
