Het fusiehandboek

Het fusiehandboek van de ervaren adviseurs Maikel Batelaan en Fred van Essen is van een bedrieglijke eenvoud. Hoe zorg je dat de culturen van twee fuserende organisaties op een vreedzame manier in een nieuwe overkoepelende cultuur samensmelten? Nou, dat doe je in vier stappen.
Stap 1: Bepaal de belangrijkste overeenkomsten en verschillen.
Stap 2: Bepaal de kracht/intensiteit van de cultuur.
Stap 3: Schat de impact van de contextvariabelen in.
Stap 4: Bepaal op basis van de samenwerkingsoptie de te ontwikkelen cultuur.

Een en ander geven we weer in een ‘Cultuurontwikkeling samenwerking-opties-matrix’ (echt waar, zo heet dat) en als je dan het beleid wat daaruit rolt consequent doorvoert en de klippen omzeilt die in tien ‘do’s & dont’s’ voor cultuurmanagement naar voren komen, dan heb je op een dag zomaar een nieuwe overkoepelende cultuur. Operatie geslaagd, op naar het project ‘Integratie van de ICT-omgeving’, of de nieuwe ‘marketing- en branding strategie’.

Zo simpel verloopt een fusie of overname natuurlijk niet, en dat weten Batelaan en Van Essen als geen ander. Vandaar ook dat ze tussen hun strak, schematisch opgezette hoofdstukken door steeds maar de boodschap in ons hoofd proberen te hameren dat de realiteit een stuk gecompliceerder is dan hun reisgids fusies en overnames doet vermoeden.

‘All’s fair in love and war... and in mergers and acquisitions too.’ Zo openen ze hun boek, om maar aan te geven dat in het heetst van de strijd Macchiavelli hoogtij voert. Helaas heeft de moderne manager niet hetzelfde soort macht als de absolute Italiaanse vorst vroeger, zodat hij niet zomaar ongestraft hetzelfde soort cynische maatregelen kan nemen. Maar dat maakt het spel er niet minder politiek op, waardoor de liefde in de metafoor het nogal eens moet afleggen tegen de oorlog. En in oorlog geldt doorgaans dat het koudste brein overwint. Wie z’n kop erbij houdt en zich niet laat grijpen door zijn emoties, trekt doorgaans aan het langste eind. Aardig is dat daarmee de mythe van de gelijkwaardige, harmonisch verlopende fusie en passant ontzenuwd wordt.

Wat blijft over? Een overzichtelijke, heldere gids die een slagveld in een heldere, theoretisch onderbouwde marsroute vertaalt. Dat lijkt soms lachwekkend, maar het maakt dit boek er bepaald niet minder bruikbaar op.