Ook iemand die zowel verbaal als non-verbaal liet zien dat er met hem ‘niet te spotten’ viel. Later werd mij duidelijk dat het ook echt wel nodig was dat er bij Philips stevig ingegrepen werd. Daarom was ik ook benieuwd wat Jan Timmer te vertellen had over zijn jaren bij Philips. Ook omdat het de voorbije jaren betrekkelijk stil was geworden rondom zijn persoon.
Uit het boek Die man van Philips blijkt dat Jan Timmer een echte Philipsman is. In het boek doet hij uit de doeken hoe zijn carrière van ruim 35 jaar bij Philips vorm heeft gekregen. Deze beschouwing beslaat de eerste 8 hoofdstukken. In de laatste 3 hoofdstukken van het boek geeft hij een beschouwing over zijn CEO-periode – ook wel bekend onder de operatie Centurion – vervolgens hoe hij aankijkt tegen het functioneren van het concern Philips en dan met name de inkrimping die sinds de jaren negentig is ingezet en hoe zijn leven er ná Philips heeft uitgezien.
Het eerste deel – zo zie ik de eerste 8 hoofdstukken – laten zien hoe hij gevormd is in de jaren voorafgaand aan zijn CEO-schap. Hierbij laat hij ook zien wie zijn voorbeelden zijn geweest, welke karaktereigenschappen bepalend zijn voor succes, maar wat ik zeker interessant vond is hoe hij ingaat op de verschillende rollen en culturen die hij heeft mogen ervaren en hoe je in moet spelen op lokale, plaatselijke en menselijke verschillen. Deze zijn een opmaat voor zijn kijk op de Philipsorganisatie en de latere keuzes die hij maakte en die ook in de vervolghoofdstukken aan bod komen.
Het hoofdstuk de jaren negentig laat heel duidelijk zien dat er hard en stevig ingegrepen moest worden in de organisatie en ook het presteren van Philips. Velen zagen niet of te laat dat Philips ondermaats presteerde en ook dat de situatie penibel was. Want Philips werd in die jaren toch denk ik door velen gezien als de kroonjuweel van de Nederlandse maak- en ontwikkelindustrie. Timmer laat aan de hand van cijfers en feiten maar ook beschouwingen duidelijk zien dat het geen overbodige luxe was dat Centurion ingezet werd. Mede door focus op activiteiten en het snijden in het woud aan deelnemingen werd de kaspositie fors opgepoetst.
In het hoofdstuk de inkrimping van het concern laat Timmer zijn beschouwing los op de keuzes die Philips na zijn vertrek heeft gemaakt rondom focus op Health tech – dus transformatie van het concern als dé beoogde groeibriljant – het afstoten van (strategische deelnemingen, de mogelijkheden die bedrijfsonderdelen niet of te lang hebben gehad en de inkoop van eigen aandelen. Timmer is van mening dat inkoop van aandelen een kortetermijnpolitiek is om de beleggers tegemoet te komen maar nooit zal resulteren in het creëren van langere termijn aandeelhouderswaarde. Wat ook begrijpelijk is. Want geld dat uitgekeerd wordt aan aandeelhouders kan immers nooit meer ingezet worden voor nieuwe investeringen. Uit de beschouwing blijkt dat Timmer kritisch is op de keuzen die gemaakt zijn of mogelijk beter gezegd het uitblijven van deze keuzen. Hierbij haalt hij een aantal voorbeelden aan. Als oorzaken voor het inkrimpen van het concern, het niet op orde zijn van de operationele resultaten en het dalen van de beurswaarde noemt hij drie redenen:
- het in zijn ogen foutieve govenance model: deelnemingen of activiteiten bleven onder de vleugels en in het stramien van Philips opereren en verantwoording afleggen. Gebleken is dat Polygram en ASML prima opereerden met een eigen en zelfstandig management
- het dilemma van focus op de korte versus de langere termijn: investeren in R&D versus korte termijn verbeteren van de operatie en
- de verkeerde keuzen in portfolio: diverse foutieve keuzen in afstoten van bedrijfsonderdelen of deelnemingen dan wel het niet of te vroegtijdig afscheid nemen van activiteiten.
In het laatste hoofdstuk gaat Timmer met name in op zijn loopbaan als commissaris. Hierbij gaat hij in op de rol en rolopvatting over commissarissen zoals hij dat ziet. Dat lardeert hij met enkele voorbeelden uit zijn toezichtrollen.
Timmer geeft met zijn beschouwing in Die man van Philips een mooie inkijk in zijn eigen carrière en zijn beschouwingen over het wel en wee van Philips tijdens zijn loopbaan en daarna. Ook plaats hij kritische kanttekeningen bij het gevoerde beleid in de voorbije 2 decennia. Wat mij na het lezen van het boek wel blijft bezighouden is de vraag: hoe had het dan wel gemoeten en hoe was het dan afgelopen? De observaties die Timmer geeft zijn zeker waardevol om te evalueren maar wat de andere (rigoureuzere) keuzen hadden moeten zijn én of die succesvol waren geweest zullen we nooit met zekerheid weten. Het was in die zin wel aardig geweest als anderen ook haar licht hadden laten schijnen over de beschouwingen en daarbij alternatieven voor innovatie en groei hadden aangedragen.
Frank van Kuijck is een zeer gedreven onafhankelijk en zelfstandig professional in zowel audit en advies voor de public sector. Hij is kritische sparringpartner voor toezichthouders, bestuurders en organisatie om te helpen deze naar een hoger plan te krijgen. Specifieke aandachtsgebieden naast audit en verslaggeving zijn governance, control, risicomanagement en bedrijfsvoering. Deze laatste ook vanuit de specialisatie als operational auditor. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte, is Voorzitter van RJ Werkgroep 645 - woningcorporaties en Docent Auditing aan de UVT Tilburg.
Over Frank van Kuijck
Frank van Kuijck is een onafhankelijk en zelfstandig professional in toezicht en advisering binnen de publieke sector. Hij is oprichter en eigenaar van het adviesbureau Toetssteen BV. Daarnaast is hij associate partner bij TransitiePartners. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte en is docent Auditing aan de UVT Tilburg.
