Pedagogische tact, hoe dan?

Voorwoord door Aziza Mayo 5
Inleiding 9
Leeswijzer 17

1 Wat is pedagogiek en pedagogisch handelen? 21
1.1 Wat is een pedagogische situatie? 23
1.2 Verantwoordelijkheid nemen in complexe situaties 24
1.3 Verantwoordelijkheid nemen is bewuste keuzes maken en werken met de consequenties daarvan 26
1.4 Pedagogische relatie: vertrouwen en verbinden 28
1.5 Pedagogische weerbaarheid: verbeelden 29
1.6 Doelen in het onderwijs 31
1.7 Pedagogiek en didactiek 33
1.8 De doeldomeinen in een les 34
1.9 Pedagogische opdracht 36

2 Jezelf als instrument 41
2.1 De favoriete leerkracht 42
2.2 De eigen levensloop 43
2.3 Oordeel en verwachtingen: Een lastig kind? Of een kind met gedrag dat ik lastig vind? 47
2.4 Verbinding maken met iemand met een andere biografie 48
2.5 Je eigen ik inzetten 49
2.6 Zelfverstaan 51
2.7 Voorbeeld zijn 54

3 Interactie en relatie 59
3.1 Hoe jouw innerlijk een rol speelt bij de interactie met leerlingen 60
3.2 Patronen in de interactie met leerlingen 62
3.3 Oordelen die je belemmeren om vrij te kijken en te handelen als pedagoog 65
3.4 Positieve relaties aangaan 67

4 Hoe ben je in het moment als pedagoog? 71
4.1 Pedagogisch handelen is handelen ín het moment 72
4.2 Je comfortabel voelen met het niet weten 73
4.3 Rust in het moment, durven en kunnen vertragen 74
4.4 Tijd nemen om in contact te komen 76
4.5 Professionele intuïtie 78

5 Groepsprocessen 83
5.1 De start van het schooljaar: het ontstaan van een groep en het neerzetten van de norm 85
5.2 Rond de herfstvakantie: het stormt in de groep 88
5.3 Rond de kerstvakantie: de groep op z’n best 90
5.4 Het einde van het jaar: afscheid nemen 93
5.5 Tot slot: kan het boek dicht? 95
5.6 Let op speciale overgangen 96

6 Het leren organiseren 99
6.1 Wat is leren? 100
6.2 Verschillende manieren van leren 100
6.3 Het leerklimaat ondersteunen vanuit vier invalshoeken 103
6.4 Het organiseren van leren 108
6.5 Verhalend ontwerp 110

7 Pedagogiek tijdens het leren 115
7.1 Meer aandacht voor het leren en minder voor het presteren 117
7.2 Hoe je denkt over leren, beïnvloedt hoe je leert 121
7.3 Instructie geven en samen ontdekken in balans 124
7.4 Talentontwikkeling 127

8 Pedagogische verantwoordelijkheid binnen en buiten de school 131
8.1 Het ecologische model van Bronfenbrenner 132
8.2 De klas en de kinderen 133
8.3 Collega’s in de school 135
8.4 Ouders in en buiten de school 137
8.5 Een pedagogisch systeem in beweging 139

Eindopdracht 143
Bijlage: Toelichting op onze inspiratiebronnen 145
Gebruikte en aanbevolen literatuur 147
Over de auteurs 150
Register 151