Voorwoord / V
THEO GROENEVELD
Jacques Overgaauw: Houwen, douwen en bouwen, kroniek van een fiscale carrière / 1
BERNARD BAVINCK
Valutaverschillen van een onzakelijke lening / 13
1. Inleiding / 13
2. Voorgeschiedenis / 13
3. Wanneer vindt de onttrekking/infokap plaats? / 14
4. Valutaverschillen / 17
5. Conclusie / 20
JOS BEEREPOOT
De verhouding tussen ‘aggressive tax planning’ en ‘misbruik van recht’ / 21
1. Inleiding / 21
2. Begrip ‘aggressive tax planning’: inhoud en betekenis / 22
3. Bedrijfsleven en overheid en ‘aggressive tax planning’ / 26
4. Gevolgtrekkingen en afsluitende opmerkingen / 26
JAAP VAN DEN BERGE
Fouten in wetgeving / 29
1. Inleiding / 29
2. Herstel van fouten in het voordeel van de fiscus / 29
2.1. HR 14 maart 1956, BNB 1956/139 / 29
2.2. HR 6 november 2015, BNB 2016/30 / 30
2.3. HR 4 oktober 1978, BNB 1978/299 / 30
2.4. HR 18 juni 2004, BNB 2004/311 / 31
3. Herstel van fouten in het voordeel van de belastingplichtige / 32
4. Fouten die niet kunnen worden hersteld / 33
5. Slotsom / 34
DAAN BIJL
Kan Nederland een omzetbelasting verdragen? / 37
1. Inleiding / 37
2. Bezwaren tegen een omzetbelasting / 38
3. Enkele bijzonderheden uit het ontwerp Omzetbelastingwet 1933 / 40
4. Toch een omzetbelasting / 41
5. Slot / 42
JOS DE BLIECK
De rechtsvormende invloed van Jacques Overgaauw / 43
1. Werkklimaat op het Ministerie / 43
2. Invloed op wetgeving / 43
3. Rechtsvormende taak van de Hoge Raad / 44
4. Spraakmakende breed gemotiveerde arresten / 45
5. Slot / 48
MARJAN BOERLAGE
Once upon a time in ‘de West’ / 49
1. De Raad van Beroep voor Belastingzaken / 49
2. De staatkundige herziening van het Koninkrijk / 52
3. Wijziging van de inrichting van de belastingrechtspraak / 53
4. Hoe zal het verder gaan? / 55
WIM BUIS
Draagkracht, meer en minder / 57
1. Inleiding / 57
2. Draagkrachtbeginsel / 57
3. Draagkracht en de gehuwde vrouw / 59
4. Draagkrachtbeginsel bij andere onderwerpen dan de gehuwde vrouw / 61
5. Slot / 62
ERNST BUNDERS EN HANS MOOIJ
Internationale arbitrage in belastingzaken / 63
1. Inleiding / 63
2. De MAP-procedure / 63
3. De historische ontwikkeling van arbitrage / 66
4. De toekomst van arbitrage / 67
5. Een enkele aanbeveling / 69
PETER COOLS
Grensarbeiders in de Nederlands-Belgische relatie / 71
1. Bijzondere positie grensarbeiders / 71
2. Discoördinatie belasting- en premieheffing / 72
3. Drie oplossingsrichtingen / 73
4. De compensatieregeling / 75
5. Conclusie / 77
ARIE VAN EIJSDEN
De rechtsbescherming van derden in de Invorderingswet 1990 / 79
1. Inleiding / 79
2. Rechtsbescherming in de IW 1990 sedert 1 juni 1990 / 79
3. Welke derden kunnen in hun vermogen worden aangetast voor belastingschulden van de belastingschuldige? / 82
4. De rechtsbescherming van derden wier vermogen wordt aangetast voor de invordering van belastingschulden van een ander / 82
5. Conclusie / 88
MAARTEN FETERIS
De conclusies van Advocaat-Generaal Overgaauw / 91
1. Inleiding / 91
2. Een overzicht over de conclusies / 91
3. Stijl en karakter van de conclusies / 92
4. Enkele conclusies nader beschouwd / 93
4.1. BNB 2005/348, startersaftrek / 93
4.2. BNB 2006/63, verlengde navorderingstermijn in buitenlandsituaties / 94
4.3. BNB 2006/337, de woonplaats van natuurlijke personen / 94
4.4. BNB 2009/140, het urencriterium bij samenwerkingsverbanden / 95
4.5. BNB 2010/2, herziening wegens nieuwe getuigenverklaringen? / 95
4.6. De zaak Gielen / 96
5. Hoe volgzaam was de Hoge Raad? / 96
6. Afronding / 98
MARC FIERSTRA EN RENÉ NIESSEN
Meer dialoog tussen Hoge Raad en EHRM / 99
1. Inleiding / 99
2. De adviesprocedure bij het EHRM / 100
2.1. De nationale rechter / 100
2.2. De vraag / 101
2.3. Het EHRM / 104
2.4. Het advies / 105
3. De mogelijkheid van een tweede gang naar Straatsburg / 106
4. Een concurrerende rechtsgang / 107
5. Besluit / 107
JAN DE GOEDE
Enkele impressies van het dynamische landschap van internationale fiscale regelgeving en samenwerking / 109
1. Introductie / 109
2. Landschap vóór 1990 / 110
3. Landschap na 1990 tot het BEPS-project / 111
4. Het BEPS-landschap / 113
5. Rol van Jacques Overgaauw / 117
MARIKEN VAN HILTEN
Over boeken en btw / 119
1. Inleiding / 119
2. Boeken en btw-tarief in Nederland / 119
3. Boeken en Brusselse regelgeving / 120
4. Soortelijkheid en fiscale neutraliteit / 122
5. Europees Parlement en Ecofin: toch (geen) verlaagd tarief? / 123
6. Slot / 124
LOEK VAN KALMTHOUT
Divergerende interpretatie van belastingverdragen / 125
1. Het belang van rechtseenheid / 125
2. Rechtseenheid in interpretatie van bilaterale verdragen / 126
3. Lessen trekken uit BNB 2017/91 / 129
PETER KAVELAARS
Enkele internationale aspecten van het fiscale stelsel van het
Caribisch deel van het Koninkrijk / 131
1. Inleiding / 131
2. Enkele karakteristieken van het fiscale stelsel in het Koninkrijk / 132
2.1. De omvang van het belastingstelsel / 132
2.2. Twee fiscale stelsels in Nederland / 133
3. Voorkoming van dubbele belasting en de BES / 133
4. Voorkoming van dubbele belasting en de ACS / 136
5. Ter afronding / 139
JEROEN KNUIST
Het toekomstige procesbelang / 141
1. Algemeen / 141
2. Gesloten stelsel / 141
3. Procesbelang / 142
4. Toekomstig belang / 143
5. Penny wise, pound foolish / 144
6. Belang bij het afscheid van Jacques / 144
ROBERT JAN KOOPMAN
Working on the chain gang? / 147
1. Inleiding / 147
2. De keten / 148
3. Onafhankelijkheid / 149
4. Transparantie / 152
5. De toekomst / 152
6. Slot / 154
RON LIPS
Rechtspraak of wetgeving: een dilemma? / 155
1. Contradictie / 155
2. Rechtspraak onder druk(t) / 156
3. Open normen / 158
4. Geen of een onduidelijke norm / 159
5. Gelijkheidsbeginsel / 159
6. Overgangsrecht / 160
7. Immateriële schadevergoeding / 161
8. Griffierecht en onvermogenden / 162
9. Slot / 163
PIET VAN LOON
De Hoge Raad en het mkb in de inkomstenbelasting / 165
1. Inleiding / 165
2. De begrippen onderneming en ondernemer / 165
3. De vermogensetikettering / 166
4. Goed koopmansgebruik / 167
5. Herinvesteringsreserve / 168
6. Diversen / 168
7. Slot / 169
ALLARD LUBBERS, KOOS BOER EN SJOERD DOUMA
De gevolgen van gebruikmaking van een belastingadviseur voor de toepassing van drie formeelrechtelijke leerstukken / 171
1. Inleiding / 171
2. De fiscale boete na BNB 2007/151 / 172
2.1. Inleiding / 172
2.2. De belastingadviseur verzorgt de aangifte / 172
2.3. De belastingadviseur brengt een belastingadvies uit / 174
2.4. Bewijslastverdeling / 177
3. De vereiste aangifte / 178
3.1. Een schets van het leerstuk / 178
3.2. Gebruikmaking van een belastingadviseur / 178
4. De kwade trouw en toerekening / 179
4.1. Een schets van het leerstuk / 179
4.2. Gebruikmaking van een belastingadviseur / 180
5. Conclusies / 181
COEN MAAS
Verdragsmisbruik, wederkerigheid en de rol van de rechter / 183
1. Inleiding / 183
2. Fraus conventionis en de goede verdragstrouw / 184
3. Het OESO-commentaar / 185
4. Een gezamenlijke toelichting / 186
5. Een equivalent in de wetgeving van de andere verdragspartij / 187
6. Een rol voor de rechter? / 188
MADELEINE MERKX
Duidelijke taal! / 191
1. Inleiding / 191
2. Bij mij moet je niet zijn! / 191
3. Misbruik van recht en fraude / 192
4. Hulp van hoger hand / 192
5. De heilige koe / 194
6. In de herkansing / 194
7. Foutje bedankt / 195
8. Tot slot / 195
JOLANDA VAN NUNEN
Vergoeding van ‘Irimie-rente’ op verzoek? / 197
1. Inleiding / 197
2. Het arrest Irimie en zijn gevolgen voor de Nederlandse fiscale rechtspraktijk / 197
3. Artikel 28c IW / 198
4. Is artikel 28c IW in strijd met het Unierecht? / 199
4.1. Gelijkwaardigheidsbeginsel / 199
4.2. Doeltreffendheidsbeginsel / 200
5. Conclusie / 201
VINCENT PANHUYSEN
Voorbeeldige PPS van de Hoge Raad / 203
1. De PPS/DBEMO als ontwikkelformule / 203
2. Behoud van concurrerende inzichten / 205
3. De leveringsambitie / 206
4. Functionaliteitseisen / 207
5. Afsluitende conclusie / 209
RENS PIETERSE
Over de ‘uitknipbaarheid’ van fiscale publicaties / 211
1. Inleiding / 211
2. Kwaliteit – een kwestie van herkenbaarheid / 212
3. Bespiegelingen over kwaliteitsindicatoren / 213
4. Tot besluit / 217
THEO POOLEN
Een beeld bij de fiscalist van de toekomst / 219
1. Inleiding / 219
2. Ontwikkelingen Belastingdienst / 219
3. Ontwikkelingen in de samenleving / 221
4. Vooruitblik naar 2027 / 222
5. De fiscalist 4.0 / 225
6. Tot slot / 227
MICHELLE DE REUS
Het belang van de landbouwvrijstelling: niet beperkt tot de landbouwer-belastingplichtige / 229
1. Inleiding / 229
2. De systematiek van de landbouwvrijstelling / 229
2.1. Tot de vrijstelling behorende voor- en nadelen / 229
2.2. De achtergrond van de landbouwvrijstelling / 230
2.3. Alleen in werkelijkheid behaalde voordelen worden in de heffing betrokken / 231
2.4. Compartimentering onder de deelnemingsvrijstelling / 232
3. Gevolgen van gewijzigde regelgeving: regelcompartimentering en onmiddellijke werking / 233
3.1. De wijziging van de landbouwvrijstelling per 27 juni 2000 / 233
3.2. Regelcompartimentering volgens de Hoge Raad toegestaan? / 234
3.3. Regelcompartimentering onder de deelnemingsvrijstelling / 235
3.4. Ook geen regelcompartimentering indien sprake is van uitstel van winstneming als gevolg van een keuze van de belastingplichtige / 235
3.5. Inbreuk op de onmiddellijke werking van gewijzigde regelgeving: redelijke wetstoepassing / 236
4. Waarderingsperikelen / 237
4.1. Goed koopmansgebruik van toepassing op objectief vrijgestelde vermogensbestanddelen? / 237
4.2. Waardering van landbouwgronden op de WEVAB / 238
4.3. Eénmalige (her)waardering op de WEVAB / 239
5. Conclusie / 240
EELCO DE RUITER
Zand erover / 241
1. Nieuwe uitdaging / 241
2. Samenwerking / 241
3. Zand of veen? / 242
4. Oudste historie van Den Haag / 242
5. De 19e eeuw / 243
6. In de loop van de 20ste eeuw / 244
7. Geboortegrond als sociale indicator / 245
8. Tenslotte / 245
GERHARD SCHOLTEN
Enkele beschouwingen over de g-rekening / 247
1. Inleiding / 247
2. Vrijwaring storter op de g-rekening / 247
3. Volledige vrijwaring voor de inlener voor de
inlenersaansprakelijkheid / 248
4. Het depotstelsel / 250
5. Werkgroep Verkenning afschaffing g-rekening / 250
6. Doorontwikkeling van de g-rekening 1.5 / 251
7. Conclusie / 252
MARIANNE SCHUVER-BRAVENBOER
Fiscale rechtsbescherming buiten het oog van de belastingrechter / 253
1. Inleiding / 253
2. Art. 65 AWR in vogelvlucht / 254
2.1. ‘Kan-bepaling’ / 254
2.2. Kaders BFB / 254
3. Aandachtspunten bij het toepassen van de in het BFB neergelegde kaders / 255
3.1. Welke rechtsregel is van toepassing? / 255
3.2. Beschikking op aanvraag / 256
3.3. Inhoudelijke beoordeling van een verzoek om ambtshalve vermindering / 257
3.4. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 257
4. Versterking fiscale rechtsbescherming voor art. 65 AWR-beslissingen? / 257
5. Afronding / 259
PAUL SLIJPEN
Enkele opmerkingen over de rechterlijke onafhankelijkheid en de invloed van maatschappelijke opvattingen van rechters / 261
1. Inleiding / 261
2. De benoeming van rechters / 261
2.1. De Hoge Raad / 261
2.2. De Raad van State / 262
2.3. Mijn eigen benoeming / 263
3. Spelen maatschappelijke opvattingen van rechters een rol in hun werk? / 263
3.1. De Hoge Raad / 264
3.2. Een rechtbankuitspraak / 265
3.3. Eigen ervaringen als rechter / 266
3.4. Eigen ervaring als wetsadviseur / 266
4. Afronding / 267
LEO STEVENS
Versterk het WOZ-waarderingsproces en ben kieskeuriger in de toepassing / 269
1. Van alle markten thuis / 269
2. Het voortraject van de WOZ / 270
3. Breed toepassingsgebied / 270
3.1. De WOZ hanteert een objectief en zakelijk bepaald waardebegrip / 270
3.2. Toepassing van de WOZ in de vermogensrendementsheffing / 272
3.3. De WOZ in de winstbepaling / 273
3.4. De WOZ-waarde in het successierecht / 274
3.5. Overige toepassingsgebieden / 274
4. Verdere verbreding toepassingsgebied van de WOZ-waarde / 275
5. Concluderende samenvatting / 275
STAN STEVENS
Verplichte publicatie van fiscale adviezen / 277
1. Inleiding / 277
2. De inhoud van het voorstel / 278
2.1. Meldingsplichtige structuren / 279
2.2. De informatie die moet worden gemeld / 280
3. Beoordeling van de concept-richtlijn / 280
4. Gevolgen voor de belastingdienst en de wetgever / 282
5. Afsluiting / 283
BEN VERHOEVEN
Een onderbelichte weeffout met maatschappelijke gevolgen / 285
1. Inleiding / 285
2. Korte historie zelfstandigenaftrek / 285
3. Korte historie MKB-winstvrijstelling / 287
4. Uitkomsten vergelijking belasting- en premiedruk van zelfstandigen en werknemers / 288
5. Hoe te komen tot meer evenwicht? / 290
EDWIN VISSER
De digitale transformatie vraagt om een transformatie van de vennootschapsbelasting / 293
1. Inleiding / 293
2. De impact van de digitale transformatie / 294
3. Het BEPS-rapport inzake de digitale economie / 295
4. Rechtsgronden en toetsingscriteria voor een vennootschapsbelasting / 296
5. Vormen van vennootschapsbelasting / 297
HENK VORDING
F.N. Sickenga als fiscale geschiedschrijver / 303
1. Sickenga’s levensgebeurtenissen / 303
2. Het belang van Sickenga’s geschiedschrijving / 304
3. Introductie van de politieke economie / 306
4. Pleitbezorger van de inkomstenbelasting / 307
5. Oog voor de rechtsbescherming / 308
6. Opvattingen over een billijke belastingdruk / 309
PETER WATTEL
Waarom moet ik dit lezen? / 311
1. Er was eens ... / 311
2. De bestaansreden van de advocaat-generaal / 312
BART VAN DER ZEE
Douane: een vreemde eend? / 317
1. Verschillen / 317
2. Pogingen tot integratie / 318
3. Douane als voorloper van ontwikkelingen / 319
4. Raakpunten / 321
5. De toekomst / 322
LEO ZULIANI
De fiscale behandeling van inkoop van (eigen) aandelen en liquidatieuitkeringen op aandelen onder de Belastingregeling voor het Koninkrijk 1964 vanaf 1 januari 1997 / 323
1. Inleiding / 323
2. De wijziging van de BRK in 1996 / 324
3. De bepalingen van de BRK die van belang zijn voor de inkoop van eigen aandelen cq. liquidatie-uitkeringen / 324
4. Inkoop van (eigen) aandelen en liquidatie-uitkeringen onder de belastingverdragen / 326
5. Inkoop eigen aandelen en liquidatie-uitkeringen onder artikel 11 en 12 BRK / 327
6. Artikel 35b, vierde lid / 328
7. Conclusie / 329
8. Ten slotte / 330
