Over Paul Bovend'Eert
Prof.mr. P.P.T. Bovend'Eert is hoogleraar staatsrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zijn specialisaties zijn Nederlands en Amerikaans staatsrecht.
Paul Bovend'Eert
Prof.mr. P.P.T. Bovend'Eert is hoogleraar staatsrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Meer over Paul Bovend'Eert
Paul Bovend'Eert
Rechter, rechterlijke organisatie en rechtspraak
in de democratische rechtsstaat
Gebonden Nederlands 2022 3e druk 9789013153088Verwachte levertijd ongeveer 6 werkdagen
Samenvatting
Is de rechterlijke macht een zelfstandige en gelijkwaardige staatsmacht naast de machten regering en parlement? Deze titel geeft inzicht in de inrichting van de rechterlijke organisatie, het ambt van rechter en de uitoefening van de functie van de rechtspraak. Diverse actuele vraagstukken komen aan de orde, net als een analyse van de (grond) wettelijke regelingen.
Zelden is in een overheidsorganisatie zoveel veranderd als de laatste twee decennia in de rechterlijke macht. Niet alleen de inrichting van de rechterlijke organisatie is ingrijpend gewijzigd, maar ook het bestuur en beheer van de gerechten. Dit gebeurde bij de herziening van de Wet RO in 2002 en opnieuw bij de Wet herziening gerechtelijke kaart in 2012. Ook de positie van de rechter in de samenleving is sterk veranderd. Was de rechtspraak vroeger een rustig bezit, dat voornamelijk in juridische kringen besproken werd, tegenwoordig staat Vrouwe Justitia volop ter discussie in de politiek en de maatschappij.
Het gezag van de rechter is bovendien minder vanzelfsprekend. Het vertrouwen van de burger in de rechtspraak staat niet meer bij voorbaat vast en politiek Den Haag heeft een bijzondere interesse ontwikkeld voor het functioneren van de rechterlijke macht. De onafhankelijkheid van de rechter staat daardoor vandaag de dag onder druk.
Rechter, rechterlijke organisatie en rechtspraak in de democratische rechtsstaat beoogt uit een constitutioneel gezichtspunt inzicht te geven in de inrichting van de rechterlijke organisatie, het ambt van rechter en de uitoefening van de functie van de rechtspraak. Centraal staat de vraag of de rechterlijke macht een zelfstandige en gelijkwaardige staatsmacht is naast en tegenover de beide andere machten, namelijk regering en parlement.
De huidige organisatiestructuur van de rechterlijke macht geeft wat dat betreft reden tot zorg. Recente ontwikkelingen maken duidelijk dat vanuit een oogpunt van rechterlijke onafhankelijkheid en machtenscheiding de positie van de rechter in het staatsbestel onvoldoende gewaarborgd is. In deze titel wordt de beschrijving en analyse aan de hand van de (grond)wettelijke regelingen gecombineerd met de behandeling van diverse actuele vraagstukken.
Voor deze speciale onderwijseditie zijn de hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 10 en 11 geselecteerd uit het originele boek van 2013. Rechter, rechterlijke organisatie en rechtspraak in de democratische rechtsstaat staat als studieboek voorgeschreven bij enkele universiteiten. De titel is daarnaast van waarde voor iedereen die zich wil verdiepen in de
Trefwoorden
staatsrecht rechterlijke macht rechtsstaat machtenscheiding constitutioneel recht rechtspraak rechterlijke onafhankelijkheid rechterlijke organisatie bestuursrecht overheid wetgeving europees recht onpartijdigheid democratie openbaar ministerie rechter grondwet nederland toegang tot de rechter rechtsbescherming eerlijk proces hoge raad rechtbank constitutionele toetsing cassatie gerechtshof strafrecht raad van state
Trefwoorden
Specificaties
ISBN13:9789013153088
Taal:Nederlands
Bindwijze:gebonden
Aantal pagina's:618
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:3
Verschijningsdatum:21-12-2022
Hoofdrubriek:Juridisch
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Inhoudsopgave
U kunt van deze inhoudsopgave een PDF downloaden
Voorwoord / V
Lijst van afkortingen / XV
HOOFDSTUK 1
De rechterlijke macht als gelijkwaardige staatsmacht. Machtenscheiding en rechtsstaatprincipe / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 De functie rechtspraak / 1
1.3 De rechterlijke macht als gelijkwaardige staatsmacht / 5
1.4 Machtenscheiding / 9
1.5 Rechtsstaat / 15
1.6 Rechtsstaat in de Raad van Europa en de Europese Unie / 18
1.7 Conclusie / 23
HOOFDSTUK 2
Rechterlijke onafhankelijkheid / 27
2.1 Inleiding / 27
2.2 Algemeen. Rechterlijke onafhankelijkheid in het positieve recht / 28
2.3 Rechtspositionele onafhankelijkheid / 33
2.4 Functionele onafhankelijkheid / 46
2.5 Institutionele onafhankelijkheid / 56
2.6 Conclusie / 60
HOOFDSTUK 3
Rechterlijke onpartijdigheid / 63
3.1 Inleiding / 63
3.2 Subjectieve en objectieve onpartijdigheid / 65
3.3 Wraking en verschoning / 82
3.4 Andere wettelijke voorschriften over onpartijdigheid / 88
3.5 Conclusie / 88
HOOFDSTUK 4
Rechterlijke organisatie: opbouw en inrichting van de rechterlijke macht / 91
4.1 Inleiding / 91
4.2 De opbouw van de rechterlijke macht / 96
4.3 De rechtbanken / 100
4.4 De gerechtshoven / 113
4.5 De Hoge Raad / 119
4.5.1 Algemeen / 119
4.5.2 De Hoge Raad als cassatierechter / 120
4.5.3 Prejudiciële vragen aan de Hoge Raad / 125
4.5.4 Inrichting en werkwijze / 127
4.5.5 Reservisten in de Hoge Raad: tribunal established by law? / 133
4.5.6 De Hoge Raad en dissenting opinions / 140
4.5.7 Bestuur en beheer bij de Hoge Raad / 143
4.5.8 Het parket bij de Hoge Raad / 145
4.6 Uniforme rechtstoepassing in de rechterlijke macht: rechtersregelingen / 149
4.7 Zaakstoedeling binnen de gerechten van de rechterlijke macht / 166
4.8 Specialisatie en concentratie in de rechterlijke macht / 172
4.9 Jury en lekenrechters / 178
4.10 Rechtsbijstand / 185
4.11 Conclusie / 189
HOOFDSTUK 5
Rechterlijke organisatie: opbouw en inrichting van gerechten die niet behoren tot de
rechterlijke macht / 193
5.1 Inleiding. De bestuursrechter / 193
5.2 Ontwikkeling van de bestuursrechtspraak / 195
5.3 Eenheid en verscheidenheid in de bestuursrechtspraak / 197
5.4 Constitutionele waarborgen / 205
5.5 De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State / 206
5.5.1 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid / 207
5.5.2 Herstructurering Raad van State / 209
5.5.3 Inrichting, werkwijze en zaakstoedeling / 215
5.6 De Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven / 220
5.6.1 Centrale Raad van Beroep / 220
5.6.2 College van Beroep voor het bedrijfsleven / 223
5.7 Conclusie / 224
HOOFDSTUK 6
De rechterlijke organisatie in het Caribisch deel van het Koninkrijk / 227
6.1 Inleiding / 227
6.2 Gemeenschappelijk Hof van Justitie en Gerecht in eerste aanleg / 230
6.3 Hoge Raad / 236
6.4 Constitutioneel Hof Sint Maarten / 238
6.5 Geschillenregeling art. 12a Statuut / 240
6.6 Openbaar Ministerie in het Caribisch gebied / 242
6.7 Conclusie / 244
HOOFDSTUK 7
Het Openbaar Ministerie / 247
7.1 Inleiding. Constitutionele positie / 247
7.2 Interne organisatie van het OM / 249
7.3 Taken en bevoegdheden / 253
7.4 De aanwijzingsbevoegdheid van de Minister van Justitie en Veiligheid / 254
7.5 De rechtspositie van de leden van het OM / 260
7.6 Conclusie / 261
HOOFDSTUK 8
De rechtspositie van de leden van de rechterlijke macht. Benoeming, rechten en plichten, grondrechten, toezicht, schorsing en ontslag, integriteit / 263
8.1 Inleiding / 263
8.2 Personeelsopbouw bij de gerechten / 265
8.3 Selectie en opleiding / 270
8.4 De wijze van benoeming van rechters / 272
8.5 Andere aspecten van benoemingen bij de rechtbanken en hoven / 277
8.6 Beëdiging en installatie / 283
8.7 Benoemingen bij de Hoge Raad / 283
8.8 Rechten en plichten / 288
8.9 De rechter en nevenfuncties / 293
8.10 De aanspraak van de rechter op grondrechten. Vrije meningsuiting? / 298
8.11 De rechter en godsdienstvrijheid. Kledingvoorschriften / 307
8.12 Functioneringsgesprekken / 313
8.13 Medezeggenschap en overlegstelsel / 316
8.14 Bezwaar en beroep / 318
8.15 Wettelijke aansprakelijkheid van rechterlijke ambtenaren / 320
8.16 Disciplinaire maatregelen, ordemaatregelen, ontslag en herplaatsing / 321
8.17 Klachtenregelingen / 335
8.18 De integriteit van de rechter / 347
8.19 Conclusie / 353
HOOFDSTUK 9
De rechtspositie van leden van gerechten die niet behoren tot de rechterlijke macht / 359
9.1 Inleiding / 359
9.2 Centrale Raad van Beroep en College van Beroep voor het bedrijfsleven / 360
9.3 De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State / 361
9.4 Conclusie / 372
HOOFDSTUK 10
De beheers- en bestuursstructuur van de rechterlijke macht / 375
10.1 Inleiding / 375
10.2 Historische ontwikkeling van de bestuursstructuur van de rechterlijke macht / 375
10.3 Samenstelling, taken en bevoegdheden van het gerechtsbestuur / 378
10.4 Samenstelling, taken en bevoegdheden van de Raad voor de rechtspraak / 381
10.5 Taken en bevoegdheden van de Minister van Justitie en Veiligheid / 387
10.6 Ontwikkelingen in de praktijk / 391
10.7 Beoordeling vanuit een rechtsstatelijk perspectief / 399
10.8 Conclusie / 407
HOOFDSTUK 11
Rechtspraak / 411
11.1 Inleiding / 411
11.2 Rechtspraak, ongeschreven recht en precedentwerking / 411
11.3 Rechtsvorming in de rechtsstaat / 425
11.4 Rechtsvorming en machtenscheiding. Political question / 434
11.5 Eerlijk proces, behoorlijke rechtspraak en kwaliteit van rechtspraak / 444
11.6 Vereisten aan de terechtzittingen, de uitspraak en de motivering / 453
11.7 Arbitrage, bindend advies en mediation. Rechtsstatelijke waarborgen van alternatieve geschilbeslechting / 456
11.8 Vernieuwing en experimenten in de rechtspraak / 464
11.9 Conclusie / 466
HOOFDSTUK 12
Toegang tot de rechter / 471
12.1 Inleiding / 471
12.2 Toegang tot de rechter in art. 6 EVRM / 471
12.3 Toegang tot de rechter in art. 17 Gw / 473
12.4 Verdeling van rechtsmacht in art. 112 Gw / 475
12.5 De berechting van strafbare feiten. Het domein van de strafrechter / 483
12.6 Tuchtrechtspraak / 488
12.7 Absolute en relatieve competentie / 490
12.8 Conclusie / 493
HOOFDSTUK 13
Uitspraakbevoegdheden en andere bevoegdheden van de rechter. Constitutionele
toetsing en toetsingsverbod / 497
13.1 Inleiding / 497
13.2 Uitspraakbevoegdheden / 497
13.3 Bevoegdheden in hoger beroep / 501
13.4 Bevoegdheden in cassatie / 503
13.5 Herziening van rechterlijke uitspraken / 505
13.6 Jurisdictiegeschillen / 506
13.7 Bijzondere rechtspraakbevoegdheden van de Hoge Raad. Berechting van ambtsmisdrijven / 507
13.8 Andere bijzondere bevoegdheden van de Hoge Raad. Advisering bij wetgeving / 511
13.9 Advisering bij gratie / 513
13.10 Voluntaire jurisdictie / 514
13.11 Constitutionele toetsing / 515
13.12 Conclusie / 525
HOOFDSTUK 14
De rechter, het EU-recht en het EVRM / 529
14.1 De rechter en het EU-recht / 529
14.2 De rechter en het EVRM / 533
14.3 Het Hof van Justitie van de Europese Unie / 535
14.4 Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens / 538
14.5 Conclusie / 542
BIJLAGE I
Kostuum- en titulatuurbesluit rechterlijke organisatie (Tekst geldend op: 11-06-2013) / 545
BIJLAGE II
Bijlage als bedoeld in artikel 5g, eerste lid, van de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren / 557
Namenregister / 559
Jurisprudentieregister / 571
Trefwoordenregister / 583
Lijst van afkortingen / XV
HOOFDSTUK 1
De rechterlijke macht als gelijkwaardige staatsmacht. Machtenscheiding en rechtsstaatprincipe / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 De functie rechtspraak / 1
1.3 De rechterlijke macht als gelijkwaardige staatsmacht / 5
1.4 Machtenscheiding / 9
1.5 Rechtsstaat / 15
1.6 Rechtsstaat in de Raad van Europa en de Europese Unie / 18
1.7 Conclusie / 23
HOOFDSTUK 2
Rechterlijke onafhankelijkheid / 27
2.1 Inleiding / 27
2.2 Algemeen. Rechterlijke onafhankelijkheid in het positieve recht / 28
2.3 Rechtspositionele onafhankelijkheid / 33
2.4 Functionele onafhankelijkheid / 46
2.5 Institutionele onafhankelijkheid / 56
2.6 Conclusie / 60
HOOFDSTUK 3
Rechterlijke onpartijdigheid / 63
3.1 Inleiding / 63
3.2 Subjectieve en objectieve onpartijdigheid / 65
3.3 Wraking en verschoning / 82
3.4 Andere wettelijke voorschriften over onpartijdigheid / 88
3.5 Conclusie / 88
HOOFDSTUK 4
Rechterlijke organisatie: opbouw en inrichting van de rechterlijke macht / 91
4.1 Inleiding / 91
4.2 De opbouw van de rechterlijke macht / 96
4.3 De rechtbanken / 100
4.4 De gerechtshoven / 113
4.5 De Hoge Raad / 119
4.5.1 Algemeen / 119
4.5.2 De Hoge Raad als cassatierechter / 120
4.5.3 Prejudiciële vragen aan de Hoge Raad / 125
4.5.4 Inrichting en werkwijze / 127
4.5.5 Reservisten in de Hoge Raad: tribunal established by law? / 133
4.5.6 De Hoge Raad en dissenting opinions / 140
4.5.7 Bestuur en beheer bij de Hoge Raad / 143
4.5.8 Het parket bij de Hoge Raad / 145
4.6 Uniforme rechtstoepassing in de rechterlijke macht: rechtersregelingen / 149
4.7 Zaakstoedeling binnen de gerechten van de rechterlijke macht / 166
4.8 Specialisatie en concentratie in de rechterlijke macht / 172
4.9 Jury en lekenrechters / 178
4.10 Rechtsbijstand / 185
4.11 Conclusie / 189
HOOFDSTUK 5
Rechterlijke organisatie: opbouw en inrichting van gerechten die niet behoren tot de
rechterlijke macht / 193
5.1 Inleiding. De bestuursrechter / 193
5.2 Ontwikkeling van de bestuursrechtspraak / 195
5.3 Eenheid en verscheidenheid in de bestuursrechtspraak / 197
5.4 Constitutionele waarborgen / 205
5.5 De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State / 206
5.5.1 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid / 207
5.5.2 Herstructurering Raad van State / 209
5.5.3 Inrichting, werkwijze en zaakstoedeling / 215
5.6 De Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven / 220
5.6.1 Centrale Raad van Beroep / 220
5.6.2 College van Beroep voor het bedrijfsleven / 223
5.7 Conclusie / 224
HOOFDSTUK 6
De rechterlijke organisatie in het Caribisch deel van het Koninkrijk / 227
6.1 Inleiding / 227
6.2 Gemeenschappelijk Hof van Justitie en Gerecht in eerste aanleg / 230
6.3 Hoge Raad / 236
6.4 Constitutioneel Hof Sint Maarten / 238
6.5 Geschillenregeling art. 12a Statuut / 240
6.6 Openbaar Ministerie in het Caribisch gebied / 242
6.7 Conclusie / 244
HOOFDSTUK 7
Het Openbaar Ministerie / 247
7.1 Inleiding. Constitutionele positie / 247
7.2 Interne organisatie van het OM / 249
7.3 Taken en bevoegdheden / 253
7.4 De aanwijzingsbevoegdheid van de Minister van Justitie en Veiligheid / 254
7.5 De rechtspositie van de leden van het OM / 260
7.6 Conclusie / 261
HOOFDSTUK 8
De rechtspositie van de leden van de rechterlijke macht. Benoeming, rechten en plichten, grondrechten, toezicht, schorsing en ontslag, integriteit / 263
8.1 Inleiding / 263
8.2 Personeelsopbouw bij de gerechten / 265
8.3 Selectie en opleiding / 270
8.4 De wijze van benoeming van rechters / 272
8.5 Andere aspecten van benoemingen bij de rechtbanken en hoven / 277
8.6 Beëdiging en installatie / 283
8.7 Benoemingen bij de Hoge Raad / 283
8.8 Rechten en plichten / 288
8.9 De rechter en nevenfuncties / 293
8.10 De aanspraak van de rechter op grondrechten. Vrije meningsuiting? / 298
8.11 De rechter en godsdienstvrijheid. Kledingvoorschriften / 307
8.12 Functioneringsgesprekken / 313
8.13 Medezeggenschap en overlegstelsel / 316
8.14 Bezwaar en beroep / 318
8.15 Wettelijke aansprakelijkheid van rechterlijke ambtenaren / 320
8.16 Disciplinaire maatregelen, ordemaatregelen, ontslag en herplaatsing / 321
8.17 Klachtenregelingen / 335
8.18 De integriteit van de rechter / 347
8.19 Conclusie / 353
HOOFDSTUK 9
De rechtspositie van leden van gerechten die niet behoren tot de rechterlijke macht / 359
9.1 Inleiding / 359
9.2 Centrale Raad van Beroep en College van Beroep voor het bedrijfsleven / 360
9.3 De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State / 361
9.4 Conclusie / 372
HOOFDSTUK 10
De beheers- en bestuursstructuur van de rechterlijke macht / 375
10.1 Inleiding / 375
10.2 Historische ontwikkeling van de bestuursstructuur van de rechterlijke macht / 375
10.3 Samenstelling, taken en bevoegdheden van het gerechtsbestuur / 378
10.4 Samenstelling, taken en bevoegdheden van de Raad voor de rechtspraak / 381
10.5 Taken en bevoegdheden van de Minister van Justitie en Veiligheid / 387
10.6 Ontwikkelingen in de praktijk / 391
10.7 Beoordeling vanuit een rechtsstatelijk perspectief / 399
10.8 Conclusie / 407
HOOFDSTUK 11
Rechtspraak / 411
11.1 Inleiding / 411
11.2 Rechtspraak, ongeschreven recht en precedentwerking / 411
11.3 Rechtsvorming in de rechtsstaat / 425
11.4 Rechtsvorming en machtenscheiding. Political question / 434
11.5 Eerlijk proces, behoorlijke rechtspraak en kwaliteit van rechtspraak / 444
11.6 Vereisten aan de terechtzittingen, de uitspraak en de motivering / 453
11.7 Arbitrage, bindend advies en mediation. Rechtsstatelijke waarborgen van alternatieve geschilbeslechting / 456
11.8 Vernieuwing en experimenten in de rechtspraak / 464
11.9 Conclusie / 466
HOOFDSTUK 12
Toegang tot de rechter / 471
12.1 Inleiding / 471
12.2 Toegang tot de rechter in art. 6 EVRM / 471
12.3 Toegang tot de rechter in art. 17 Gw / 473
12.4 Verdeling van rechtsmacht in art. 112 Gw / 475
12.5 De berechting van strafbare feiten. Het domein van de strafrechter / 483
12.6 Tuchtrechtspraak / 488
12.7 Absolute en relatieve competentie / 490
12.8 Conclusie / 493
HOOFDSTUK 13
Uitspraakbevoegdheden en andere bevoegdheden van de rechter. Constitutionele
toetsing en toetsingsverbod / 497
13.1 Inleiding / 497
13.2 Uitspraakbevoegdheden / 497
13.3 Bevoegdheden in hoger beroep / 501
13.4 Bevoegdheden in cassatie / 503
13.5 Herziening van rechterlijke uitspraken / 505
13.6 Jurisdictiegeschillen / 506
13.7 Bijzondere rechtspraakbevoegdheden van de Hoge Raad. Berechting van ambtsmisdrijven / 507
13.8 Andere bijzondere bevoegdheden van de Hoge Raad. Advisering bij wetgeving / 511
13.9 Advisering bij gratie / 513
13.10 Voluntaire jurisdictie / 514
13.11 Constitutionele toetsing / 515
13.12 Conclusie / 525
HOOFDSTUK 14
De rechter, het EU-recht en het EVRM / 529
14.1 De rechter en het EU-recht / 529
14.2 De rechter en het EVRM / 533
14.3 Het Hof van Justitie van de Europese Unie / 535
14.4 Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens / 538
14.5 Conclusie / 542
BIJLAGE I
Kostuum- en titulatuurbesluit rechterlijke organisatie (Tekst geldend op: 11-06-2013) / 545
BIJLAGE II
Bijlage als bedoeld in artikel 5g, eerste lid, van de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren / 557
Namenregister / 559
Jurisprudentieregister / 571
Trefwoordenregister / 583
Anderen die dit boek kochten, kochten ook
-
Leonard Besselink€ 72,50 -
Paul Bovend'Eert€ 66,50
-
Paul Bovend'Eert€ 44,00
-
Paul Bovend'Eert€ 77,00
-
Paul Bovend'Eert€ 26,50
-
Paul Bovend'Eert€ 114,50
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
