Totale ruimte

Of je nu in Zeeland bent of in Leeuwarden, Hengelo, Rotterdam, Delft, Arnhem, Nijmegen, Tilburg of Eindhoven: je struikelt over zijn bouwwerken. Miljoenen Nederlanders hebben zelfs wel eens in zijn ontwerp geslapen, toen ze in een vakantiepark van het voormalige Sporthuis Centrum verbleven.

Toch kent vrijwel niemand het verhaal van de Groningse arbeiderszoon die zich opwerkte tot directeur van het Rotterdamse architectenbureau Van den Broek en Bakema, dat na de oorlog in het hele land woonwijken, winkelcentra, bedrijfspanden, gemeentehuizen, bibliotheken en bungalowparken bouwde.

In Totale ruimte staan leven en werk centraal van de architect-stedenbouwer Jaap Bakema (1914-1981), die met zijn ontwerpen een stempel drukte op het naoorlogse stedelijk landschap en de fundamenten legde voor de Nederlandse open samenleving. Wie was deze man, die een omgeving wilde scheppen waarin vrijheid, gelijkheid en democratie tot bloei konden komen? Die sprak over ‘de totale ruimte waar alles is en wordt’, om te benadrukken dat elke ingreep in de natuurlijke omgeving gevolgen heeft voor het geheel?

Annette Jansen bezoekt de wijken en gebouwen die Bakema ontwierp. Ze reconstrueert het verhaal van zijn ontsnapping uit een nazi-interneringskamp, van zijn revolte tegen de beroemde Frans-Zwitserse architect Le Corbusier en van zijn successen en debacles als directeur van een van de grootste architectenbureaus van zijn tijd. Laverend tussen vertellingen, reportages en beschouwingen schetst ze de geschiedenis van een man die zijn idealen letterlijk in beton goot. Zo ontstaat een universeel verhaal over de mens als dromer en schepper. Hoe wordt een utopie werkelijkheid? Welke krachten moeten daarvoor worden gemobiliseerd, welke gevechten aangegaan, welke compromissen gesloten?