Interpretatie van medisch laboratoriumonderzoek

Auteurs 1
Voorwoord 3

Deel I algemene beschouwingen 5
1 Inleiding 7
1.1 Hoe verloopt het transport van stoffen in het lichaam? 8
1.2 Wat zijn redenen om een laboratoriumtest aan te vragen? 10
2 Evidence-based laboratoriumgeneeskunde 11
2.1 Inleiding 11
2.2 Hoe werkt EBLM? 11
3 Besliskundige interpretatie van resultaten van laboratoriumonderzoek 15
3.1 Inleiding 15
3.2 Interpretatie van testresultaten als zodanig 16
3.3 Praktische toepassing van het testresultaat 20
4 Factoren die de uitkomsten van bepalingen kunnen beïnvloeden 29
4.1 Inleiding 29
4.2 (Pre)analytische factoren 29
5 Sjablonen voor de afzonderlijke laboratoriumonderzoeken 33
5.1 Inleiding 33
5.2 Referentiewaarden 33
5.3 Variaties en signifi cante verschillen 34
VI Interpretatie van medisch laboratoriumonderzoek
5.4 Voorbereiding van de patiënt 36
5.5 Gebruikelijke analysemethoden 36
5.6 Analytische storingen 36
5.7 Interpretatie 37
5.8 Wenselijkheid van een goede indicatie 37
Geraadpleegde literatuur 37

Deel II klinische chemie 39
6 Het zuur-base-evenwicht 41
6.1 pH-homeostase 41
6.2 Henderson-Hasselbalch-vergelijking 41
6.3 Klinische pH-homeostase 43
6.4 Storingen in het zuur-base-evenwicht 45
6.5 pH-waarden in arterieel bloed 48
6.6 pCO2 in arterieel bloed 49
6.7 HCO3 in plasma (berekend uit pH en pCO2) 50
6.8 Invloed van de zuur-basestatus op chloride en kalium in serum 50
6.9 Zuurstoftransport en de zuurstofdissociatiekromme 51
6.10 pO2 in arterieel bloed 53
6.11 Zuurstofverzadiging in arterieel bloed 54
6.12 Bepalingsmethoden 54
7 Water- en zouthuishouding 57
7.1 Opbouw en samenstelling van de lichaamsruimten 57
7.2 Uitwisseling tussen intracellulaire ruimten en interstitium 58
7.3 Uitwisseling tussen plasma en interstitium 59
7.4 Homeostase 60
7.5 Waterbalans onder fysiologische en pathologische
omstandigheden 62
7.6 Natrium in plasma 64
7.7 Natrium in urine 65
7.8 Chloride in plasma 66
7.9 Osmolaliteit van plasma 67
7.10 Kaliummetabolisme 68
7.11 Kalium in plasma 71
8 Nierfunctie 73
8.1 Inleiding 73
8.2 Soortelijk gewicht van urine 73
8.3 Algemeen urineonderzoek 74
8.4 Urinesediment 78
8.5 Creatinine in plasma 79
8.6 Creatinineklaring 81
8.7 (e-)GFR 83
8.8 Ureum in plasma 85
9 Calcium, fosfaat en de rol van PTH en vitamine D 87
9.1 Inleiding 87
9.2 Calcium- en fosfaathuishouding 87
9.3 PTH en Vitamine D 88
9.4 Lichaamsvoorraden, opname en uitscheiding van
calcium en fosfaat 89
9.5 De bepaling van calcium en fosfaat 91
9.6 Interpretatie 92
9.7 Samenvatting 95
10 Eiwitten, algemeen 97
10.1 Inleiding 97
10.2 Totaaleiwit in plasma 98
10.3 Albumine 99
10.4 Immuunglobulinen 100
10.5 IgG-subklassen 103
10.6 Eiwitspectrum van serum 104
10.7 Eiwitspectrum van urine 106
10.8 Vrije lichte ketens in serum 107
11 Eiwitten, specifi ek 109
11.1 Inleiding 109
11.2 Allergie en IgE 109
11.3 Autoantistoffen 114
11.4 Tumormarkers 118
12 Enzymen 123
12.1 Inleiding 123
12.2 Aspartaataminotransferase (ASAT) 127
12.3 Alanineaminotransferase (ALAT) 128
12.4 Alkalische fosfatase (AF) 129
12.5 Gammaglutamyltransferase (γGT) 130
12.6 Lactaatdehydrogenase (LD) 132
12.7 Creatinekinase (CK) 132
12.8 Amylase in plasma en urine 134
13 Hartmarkers 137
13.1 Inleiding 137
13.2 Hartenzymen 138
13.3 Troponine 139
13.4 Myoglobine 141
13.5 Hartfalen en brain-natriuretisch peptide (BNP of NT-pro-BNP) 141
14 Glucose 145
14.1 Inleiding 145
14.2 Hyper- en hypoglykemie 145
14.3 Bepalingsmethoden 146
14.4 Glucose in veneus plasma, nuchter 148
14.5 Glucosewaarden na koolhydraatbelasting 149
14.6 Glucose in urine 150
14.7 Zwangerschapsdiabetes 150
14.8 HbA1c (glycohemoglobine) in bloed 151
14.9 Microalbuminurie 153
15 Lipiden 155
15.1 Inleiding 155
15.2 Metabolisme van lipoproteïnen 155
15.3 Hyperlipoproteïnemieën 157
15.4 Laboratoriumbepalingen 161
15.5 Interpretatie van de lipidenuitkomsten 162
16 Leverfunctie 165
16.1 Inleiding 165
16.2 Functies van de lever 166
16.3 Bilirubine 166
16.4 Interpretatie van enzymstijgingen bij leverziekten 168
16.5 Veranderingen in het eiwitspectrum 169
16.6 Beloop van leverziekten 170
17 De schildklierfunctie 173
17.1 Inleiding 173
17.2 TSH 173
17.3 fT4 175
17.4 Auto-immuunziekten van de schildklier 176

Deel III hematologie 179
18 Inleiding hematologie 181
18.1 Monstername 182
18.2 Preanalytische effecten 182
18.3 Bezinking van de erytrocyten 182
18.4 C-reactief proteïne (CRP) 183
18.5 Procalcitonine (PCT) 184
19 Het rode bloedbeeld, anemie en ijzerstatus 187
19.1 Hemoglobine 187
19.2 Erytrocyten 189
19.3 Hematocriet 189
19.4 Erytrocytindices 189
19.5 Reticulocyten 191
19.6 Reticulocytindices 192
19.7 Diagnostiek van anemie 193
19.8 IJzerstatus 194
19.9 Vitamine B12 en folaat 198
19.10 Hemoglobinevarianten 200
19.11 Morfologie van erytrocyten 202
20 Het witte bloedbeeld 205
20.1 Leukocyten 205
20.2 Differentiële telling van leukocyten 206
20.3 Morfologie van leukocyten 210
20.4 Trombocyten 211
21 Bloedstolling 213
21.1 Inleiding 213
21.2 Monstername 214
21.3 Preanalytische effecten 214
21.4 Stollingssysteem 215
21.5 Stollingsonderzoek 218
21.6 Trombocyten 218
21.7 Bloedingstijd 218
21.8 Geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) 219
21.9 Protrombinetijd (PT) 220
21.10 Fibrinogeen 221
21.11 Orale antistolling en INR (international normalized ratio) 222
21.12 D-dimeren 223
21.13 Antistollingsfactoren en veneuze tromboseneiging 224
21.14 Homocysteïne en arteriële tromboseneiging 230

Deel IV medische microbiologie 231
22 Inleiding medische microbiologie 233
22.1 Indeling en naamgeving van micro-organismen 233
22.2 Functionele indeling: pathogenen en commensalen 234
22.3 Indeling naar bouw en vermenigvuldiging 234
22.4 Genetica van micro-organismen 235
22.5 Afweer van de mens, de aangeboren en verworven immuniteit 236
22.6 De gevolgen van een infectie 237
22.7 De klinische praktijk 237
22.8 Soorten kweken 239
22.9 Serologie 241
23 Antimicrobiële middelen 243
23.1 Inleiding 243
23.2 Resistentie en resistentiemechanismen 243
23.3 Gevoeligheidsbepalingen 245
23.4 Farmacokinetiek en bijwerkingen 245
23.5 Indicaties 246
23.6 Antibacteriële middelen 246
23.7 Antivirale middelen: aciclovir 248
24 Luchtweginfecties 251
24.1 Bovenste luchtwegen 251
24.2 Onderste luchtwegen 253
25 Hersenen en hersenvliezen 259
25.1 Diagnostiek 259
25.2 Bacteriële verwekkers 260
25.3 Virale verwekkers 261
26 Maag-darminfecties en diarree 263
26.1 Inleiding 263
26.2 Bacteriële verwekkers van maag-darminfecties 264
26.3 Voedselvergiftigingen 266
26.4 Virale diarree 266
26.5 Parasitaire darminfecties 266
26.6 Diagnostiek van darminfecties 267
27 Bacteriurie en urineweginfectie 271
27.1 Signifi cante bacteriurie 271
27.2 Urethrasyndroom 272
27.3 Lokalisatie van de infectie 273
27.4 Prostatitis 273
28 Sepsis en endocarditis 275
28.1 Inleiding 275
28.2 Blinde of empirische antimicrobiële behandeling 276
28.3 Contaminanten 277
28.4 Intravasculaire katheter 277
29 Stafylokokken en streptokokken 279
29.1 Stafylokokken 279
29.2 Analyse en bloedkweek 280
29.3 MRSA-protocol 281
29.4 Streptokokken 282
30 Infecties van geslachtsorganen en seksueel overdraagbare aandoeningen 285
30.1 Vulvo-vaginitis 285
30.2 Cervicitis en urethritis 286
30.3 Prostatitis, epididymitis, orchitis 287
30.4 Seksueel overdraagbare aandoeningen 288
30.5 Gonorrhoea 288
30.6 Lues of syfi lis 289
30.7 Chlamydia-infecties 290
30.8 Ulcus molle 291
31 Hepatitis 293
31.1 Inleiding 293
31.2 Hepatitis A 294
31.3 Hepatitis B 294
31.4 Hepatitis C 296
31.5 Hepatitis E 297
31.6 Acute hepatitis door EBV en CMV 297
32 Kattenkrabziekte en borreliose 299
32.1 Kattenkrabziekte 299
32.2 Borreliose, de ziekte van Lyme 299
33 Malaria en toxoplasmose 301
33.1 Malaria 301
33.2 Toxoplasmose 302
34 Aids, humaan immunodefi ciëntie virus 305
34.1 Aids 305
34.2 Laboratoriumdiagnostiek van een hiv-infectie 306
35 Mycobacteriën 309
35.1 Tuberculose 309
35.2 Lepra 312
36 Schimmels en gisten 313
37 Overzicht routinematig en bijzonder laboratoriumonderzoek 315
37.1 Algemene richtlijn onderzoek van keuze 315
37.2 Routinematig versus bijzonder onderzoek 315
37.3 Meldingsplichtige ziekten 323

Register 325