Geen makke schapen

Wie van mijn joodse familieleden heeft zich in de oorlog actief verzet? Martijn Katan vroeg zich dat af en ging op onderzoek. Tot zijn verbazing vond hij er maar liefst tien.

Zijn vader Richard Katan die ausweisen vervalste, Hans Katan die het gebruik van pistolen en bommen niet schuwde, Mol Valk die een geheime boekhouding bijhield en boze Wehrmachtofficieren tot de orde riep, en nog zeven anderen. Ze voorzagen onderduikers van papieren en geld, brachten geallieerde soldaten in veiligheid en liquideerden gevaarlijke verraders.

Katan reconstrueert hun levens aan de hand van archieven, brieven, krantenberichten, foto's en getuigenissen van overlevenden. Een inleidend hoofdstuk beschrijft het joodse verzet in Nederland in bredere zin. Het grote aantal verzetsmensen onder Katans verwanten blijkt geen uitzondering te zijn. De cijfers laten zien dat het percentage verzetsstrijders onder joden hoog was en vermoedelijk hoger dan onder Nederlanders in het algemeen. Veel meer joden dan tot nu toe werd gedacht lieten zich niet als makke schapen wegvoeren, maar vochten terug.

Martijn Katan is een zoon van joodse ouders die de oorlog overleefden dankzij hun moed, koelbloedigheid en een flinke dosis geluk. Katan is biochemicus, emeritus hoogleraar voedingsleer en columnist voor NRC Handelsblad. Hij schreef twee bestsellers over voeding: Wat is nu gezond? en Voedingsmythes.