Zonder voortrekkersrol van het management heeft een organisatie geen positieve veiligheidscultuur noch de mogelijkheid tot verandering naar een meer gewenste veiligheidscultuur. Het management speelt een belangrijke rol bij de besluitvorming over de gewenste veiligheidscultuur en het gewenste veilig gedrag, de formulering van een missie en visie, het benoemen van de taken en rollen en de bijdrage van elke werknemer bij de veiligheidscultuur. Leiders spelen dus een sleutelrol in de ontwikkeling van een positieve veiligheidscultuur en beïnvloeden het gedrag van de medewerkers. Leiders geven het goede voorbeeld, leggen aan de werknemers uit wat van hen verwacht wordt op het gebied van veilig gedrag, helpen de werknemers (faciliteren) bij hun ontwikkeling en bij het leren, monitoren dat alles verloopt zoals gewenst en sturen bij indien nodig (interveniëren). Maar leiders geven ook zin en betekenis aan gebeurtenissen in de organisatie, ook op het gebied van veiligheid. Leiders expliciteren waar de organisatie voor staat op het vlak van veiligheid, en de missie en visie die sturing geven aan het (on) veilig handelen van de werknemers. De manier waarop de organisatie omgaat met veiligheid, de veiligheidscultuur dus, wordt daarbij gestuurd door de communicatie van de leidinggevenden. Dikwijls wordt in vele organisaties gezegd - totaal foutief - dat het gedrag van de werknemers het probleem is. Dit terwijl de organisatorische factoren waaronder het leiderschap - leiders hebben invloed op het gedrag van de werknemers - worden vergeten. De volgende onderwerpen komen in deze uitgave aan bod: wat is leiderschap en wat is leiderschap in veiligheid (Safety Leadership), welk soort leiderschapsstijl is nodig bij het ontwikkelen van een positieve veiligheidscultuur, hoe draagt het leiderschap in veiligheid bij tot het veranderen van de veiligheidscultuur en het (on)veilig gedrag, wat met de missie en visie/de normen en waarden op het gebied van veiligheid, wat is de relatie tussen de safety-leader en het coachen, wie zorgt voor de zingeving, ...?
Jan Dillen is ingenieur bouwkunde, preventieadviseur niveau 1 (HVK) en milieucoördinator niveau A. Hij was lange tijd werkzaam als veiligheidsprofessional bij een verzekeringsmaatschappij op het gebied van preventie van arbeidsongevallen, brandverzekeringen en bouwrisico's. Hij werkt momenteel als lead auditor op het gebied van kwaliteit, veiligheid en milieu, en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor veiligheid auditeert hij ISO 45001 en VCA, liefst gecombineerd met ISO 9001 en/of ISO 14001. Daarnaast verzorgt hij opleidingen voor preventieadviseurs en milieuprofessionals aan de Universiteit Antwerpen en de PXL Hasselt en publiceerde hij al meerdere boeken over veiligheids- en managementsystemen. Jan is tevens ISO-expert bij o.a. Wolters Kluwer en schrijft op regelmatige basisartikels en analyses.
