De Pensioen Code

Voorwoord 11

1 Uitleg pensioen 13
1.1 Verklarende woordenlijst/pensioenbegrippen 13
1.1.1 Pensioenwet- en regelgeving 13
1.1.2 Pensioendocumentatie 14
1.1.3 Pensioensystematiek 15
1.1.4 Pensioenspelers 16
1.1.5 Pensioenuitvoerder 16
1.1.6 Pensioensoorten 17
1.1.7 Pensioenpremie 19
1.1.8 Pensioenaanspraken 19
1.1.9 Transitie 19
1.1.10 Fiscaal 20
1.2 Wettelijk pensioenkader (civiel + fiscaal) 21
1.2.1 Civiel kader 21
1.2.1.1 Drie-pijlersysteem 21
1.2.1.2 De pensioendriehoek 24
1.2.1.3 Verplichtingen werkgever bij een pensioenovereenkomst 25
1.2.2 Fiscaal 27
1.2.2.1 Omkeerregel 27
1.2.2.2 Fiscale definitie 28
1.2.2.3 Fiscale grenzen 29
1.2.2.4 Gevolgen fiscale onzuiverheid/bovenmatigheid 30
1.2.2.5 Fiscale regels na pensioentransitie 31
1.2.2.6 Pensioenrichtleeftijd 32
1.2.2.7 Strafheffing RVU 33
1.2.2.8 Vraag & Antwoord CAP 33

2 Huidig pensioenstelsel 35
2.1 Pensioenplicht of pensioenvrijheid? 35
2.1.1 Pensioenplicht 35
2.1.2 Witte vlekken 37
2.1.3 Grijze vlekken 37
2.1.4 Afstandsverklaring 38
2.1.5 Pensioenplicht in relatie tot zelfstandigen 39
2.1.6 Pensioenplicht voor zelfstandigen wenselijk? 41
2.2 Pensioen in uitvoering 42
2.2.1 Pensioenuitvoerder 42
2.2.2 Uitvoeringsovereenkomst 43
2.2.3 Doorsneesystematiek 43
2.2.4 Korten 44
2.2.5 Indexatie 44
2.2.6 Dekkingsgraad 44
2.2.7 (Mede)zeggenschap 47
2.3 De schets van het pensioenplaatje 48

3 Herziene pensioenstelsel 51
3.1 Het toekomstbestendige pensioenstelsel 51
3.1.1 Wetsvoorstel aangenomen 51
3.1.2 Aanleiding voor de herziening 52
3.1.3 Welke onderdelen nemen we mee naar het nieuwe stelsel? 53
3.1.4 Doelstellingen nieuwe pensioenstelsel 54
3.2 De pensioentransitie 55
3.2.1 Mijlpalen 56
3.2.2 Nieuwe uitvoeringsovereenkomst 57
3.2.3 Wel of geen sprake van een transitie? 58
3.2.4 Sociale partners bepalen pensioenregeling 59
3.3 De prijs van pensioen 60
3.3.1 Premie 60
3.3.2 Werknemersbijdrage 60
3.3.3 Leeftijdsonafhankelijke premie 61
3.3.4 Introductie vlakke premie 61
3.3.5 Meer of minder kosten werknemer? 62
3.3.6 Progressieve premie handhaven 62
3.3.7 Keuze maken 63
3.3.8 Instemmen werknemer 63
3.3.9 Fiscale grenzen 64
3.3.10 Percentage vlakke premie 65
3.3.11 Nettopensioenregeling 65
3.4 De aanspraken op pensioen 66
3.4.1 Onzeker 66
3.4.2 Middelloonregeling 66
3.4.3 Invaren 67
3.4.4 Varianten 67
3.4.5 Adequate compensatie 70

4 Overlijden en arbeidsongeschiktheid 73
4.1 Pensioen voor nabestaanden 74
4.1.1 Partnerbegrip 75
4.1.2 Wezenbegrip 76
4.1.3 Dekkingsvarianten 76
4.1.4 Dekkingsvariant vóór stelselherziening 77
4.1.5 Dekkingsvariant na stelselherziening 77
4.1.6 Hoogte dekking 78
4.1.7 Keuzes 79
4.1.8 Spaarpot 79
4.1.9 Dekking gedurende dienstverband 80
4.1.10 Dekking na dienstverband 80
4.1.11 Verval restitutievariant 82
4.2 Pensioen bij arbeidsongeschiktheid 83
4.2.1 Aanvulling op WIA-uitkering 84
4.2.2 Premievrije voortzetting van de pensioendeelneming 85
4.2.3 Uit dienst tijdens wachttijd 85
4.2.4 Baanwisseling en arbeidsongeschiktheidspensioen 86
4.2.5 Complicaties arbeidsongeschiktheid bij pensioenstelselherziening 86

5 Wijzigen van pensioenregeling 89
5.1 Wijziging van de pensioenregeling 89
5.1.1 Leidende of lijdende rol werkgever 89
5.1.2 Schaakspel 91
5.1.3 Wijzigen met instemming werknemer 92
5.1.4 Eenzijdig wijzigen 94
5.1.4.1 Wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst 95
5.1.4.2 Geen eenzijdig wijzigingsbeding 96
5.1.5 Keuzes maken 98
5.2 De rol van de ondernemingsraad 100
5.2.1 Wettelijk kader 100
5.2.2 Wat als er niet wordt ingestemd? 101
5.2.3 Personeelsvergadering (PV) of personeelsvertegenwoordiging (PVT) 102
5.2.4 Informatievoorziening 103
5.2.5 Tijdig voorleggen 103
5.2.6 Eenzijdige wijziging en ondernemingsraad 103
5.2.7 Transitieplan 103

6 Pensioen eerder of later opnemen 105
6.1 Eerder stoppen met of minder werken 105
6.1.1 Fiscaalvriendelijk? 106
6.1.1.1 RVU-drempelvrijstelling 106
6.1.1.2 Samenloop met WW 108
6.1.2 Subsidie 109
6.1.3 Pensioenvriendelijk? 109
6.1.3.1 Generatieregeling 109
6.1.3.2 Generiek beleid of maatwerk 110
6.2 Eerder of later opnemen van pensioen 110
6.2.1 Vervroegingsleeftijd 111
6.2.2 Verlatingsleeftijd 112
6.2.3 Strategische keuze 112
6.2.4 Pensioeninzicht 113
6.2.5 Opname pensioenbedrag ineens 114
6.3 Langer doorwerken 114

7 Andere werkgever door ontslag of baanwissel 117
7.1 Pensioenoplossingen bij ontslag 117
7.1.1 Opname verlofstuwmeer 118
7.1.2 Storting fiscale ruimte 119
7.1.3 Vrijwillige voortzetting pensioendeelneming 119
7.1.4 Casusvoorbeeld 120
7.2 Pensioen bij baanwisseling 122
7.2.1 Situatieschetsen 122
7.2.2 Compensatiemaatregelen werkgever 123
7.2.3 Eerbiedigende werking 124
7.2.4 Waardeoverdracht 124

8 Keuzemogelijkheden en gevolgen 127
8.1 Keuzemogelijkheden bij pensioen voor werknemers 127
8.1.1 Bij het dienstverband 127
8.1.2 Na het dienstverband 128
8.1.3 Bij pensionering 129
8.1.4 Keuzebegeleiding 131
8.2 Keuzemogelijkheden pensioen voor uw organisatie 131
8.2.1 Keuzemogelijkheden bij wijziging pensioenregeling 132
8.2.2 Doorlopende keuzemogelijkheden 136

9 Bijzondere situaties 139
9.1 Pensioen bij fusies en overnames 139
9.1.1 Type fusie of overname 139
9.1.2 Wettelijk pensioenregime: overgang van onderneming 140
9.1.3 Situatieschetsen 142
9.1.4 Overname premieschulden 144
9.1.5 Andere financiële verplichtingen 144
9.1.6 Fusies en overnames onder het nieuwe pensioenstelsel 144
9.1.7 Stappenplan 146
9.2 Pensioen bij grensoverschrijdend werken 147
9.2.1 Buitenlandse werknemers 147
9.2.2 De 30%-regeling en pensioen 147
9.2.3 Grensoverschrijdende detachering (binnen de EU) 148
9.2.4 Expats en AOW 149
9.2.5 Grensarbeiders 149
9.2.6 Emigratie en pensioen 149
9.2.7 Verplichte deelneming bedrijfstakpensioenfonds in internationale context 149
9.2.8 Werken binnen concernverband voor een buitenlandse werkgever 150
9.2.9 Waardeoverdracht pensioenkapitaal 151

10 Pensioengeschillen 153
10.1 Waarover geschillen? 153
10.1.1 Arbeidsvoorwaardelijke zijde: geschillen tussen werkgever en werknemer 153
10.1.2 Uitvoeringszijde (1): geschillen tussen pensioenuitvoerder en werkgever 157
10.1.3 Uitvoeringszijde (2): geschillen tussen pensioenuitvoerder en deelnemer 159
10.1.4 Geschillen met ondernemingsraad 161
10.2 Bij wie geschillenbeslechting? 162
10.2.1 Interne klachtenprocedure 162
10.2.2 Externe geschilleninstantie: GIP en Ombudsman Pensioenen 162
10.2.3 Externe geschilleninstantie: Kifid en Ombudsman Financiële Dienstverlening 164
10.2.4 Transitiecommissie 164
10.2.5 Civiele rechter 165
10.2.6 Bestuursrechter 166
10.2.7 Ondernemingskamer 166
10.2.8 College voor de rechten van de mens 166
10.3 Gelijke behandeling 166

11 Lering uit de rechtspraak 169
11.1 Pensioenschade bij ontslag 170
11.2 Werkingssfeergeschillen 173
11.3 Wijziging van de pensioenovereenkomst 175
11.4 Indexatiegeschillen 176

Trefwoordenregister 179