Jeroen Imants,
Marius Berendse,
Ineke van Sijl
Leren anders organiseren
De praktijk van scholen die het jaarklassensysteem loslaten
Gebonden Nederlands 2020 1e druk 9789461182890Op voorraad | Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Samenvatting
Veel scholen lopen binnen de huidige organisatie van het onderwijs tegen grenzen aan. Hoe kun je passend onderwijs bieden en voldoende differentiëren in een traditionele jaarklas? Hoe ga je om met het lerarentekort? Hoe geef je leraren een minder geïsoleerde positie?
De sterk veranderde samenleving lijkt te vragen om een andere inrichting van het onderwijs. Diverse basisscholen en kindcentra kiezen er daarom voor om hun organisatie te ontschotten: de jaarklassen maken plaats voor grotere eenheden. Kinderen leren binnen deze unit en groeien daar in hun zelfstandigheid. Een team van onderwijskrachten is samen verantwoordelijk voor de ontwikkeling van alle kinderen.
De auteurs van dit boek zijn al jaren nauw betrokken bij deze onderwijsvernieuwing, die vorm kreeg in de projecten TOM en SlimFit. In dit boek tekenen ze de resultaten en ervaringen van de scholen op. Wat zijn de belangrijkste aspecten van unitonderwijs, waar moet je op letten als je anders wilt organiseren en hoe begin je? Naast inzichten uit de praktijk bevat dit boek ook praktische tips en een gedegen theoretische onderbouwing.
Specificaties
ISBN13:9789461182890
Trefwoorden:verandering, onderwijs
Taal:Nederlands
Bindwijze:gebonden
Aantal pagina's:192
Uitgever:Bazalt Educatieve Uitgaven
Druk:1
Verschijningsdatum:30-6-2020
Hoofdrubriek:Non-fictie informatief/professioneel
ISSN:
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Inhoudsopgave
Voorwoord 8
Leeswijzer 10
HOOFDSTUK 1 Inleiding: leren anders organiseren 13
1.1 Over de term ‘unitonderwijs’ 15
1.2 Hoe ziet unitonderwijs eruit? 15
1.3 Wat maakt unitonderwijs anders? 16
Deel 1: Leren en werken in een unit 19
HOOFDSTUK 2 Visie: inspiratie en kompas voor verbetering 21
2.1 In het begin: meer dan dit hoeft het niet zijn 22
2.2 Visie als een kompas in eigen hand 24
2.3 Praktische stappen in de ontwikkeling van een visie 24
2.4 Terugkerende waarden en thema’s in schoolvisies 26
2.5 Reflectie: de gedeelde gedachte dat ‘we het kunnen’ 29
HOOFDSTUK 3 De organisatie van leren en onderwijzen 31
3.1 Verwachtingen bij anders organiseren in units 32
3.2 Varianten om het onderwijs anders te organiseren 33
3.3 De basisgroep 37
3.4 Werkblokken en speel-werkblokken 39
3.5 Vakspecialisten 41
3.6 Dagstructuur en dagindeling 43
3.7 Planning en roostering van leeractiviteiten 47
3.8 Werkvloeroverleg van teamleden 48
3.9 Reflectie: waar te beginnen? 49
HOOFDSTUK 4 De pedagogisch-didactische leeromgeving 51
4.1 Verwachtingen en uitgangspunten voor de leeromgeving 52
4.2 Versterken van de zelfstandigheid 53
4.3 Differentiatie en speciale zorg 57
4.4 Samenwerking tussen kinderen 59
4.5 Functionele inzet van ICT 60
4.6 Monitoren van de ontwikkeling 61
4.7 Reflectie: opgeruimd en vol vertrouwen 65
HOOFDSTUK 5 Personeel: werken in teams 67
5.1 Verwachtingen en uitgangspunten voor onderwijspersoneel 68
5.2 Werken in teams die aan units gekoppeld zijn 69
5.3 Competenties en specialisatie 71
5.4 Professionele ontwikkeling van medewerkers 72
5.5 Gecoördineerd werken aan de ontwikkeling van kinderen 73
5.6 Beleid van school en bestuur 75
5.7. Reflectie: een potentiële verbetering voor al het onderwijspersoneel 77
HOOFDSTUK 6 De gebouwde en ingerichte omgeving 79
6.1 Opnieuw de visie 80
6.2 Kwaliteiten van de fysieke ruimte 80
6.3 Voorbeelden van (multi-)functioneel ruimtegebruik 82
6.4 Twee basismodellen voor de indeling 88
6.5 Een vlekkenplan 91
6.6 Inrichting van de ruimtes 94
6.7 Reflectie: een opgeruimd concept 95
Deel 2: Verandering en leiderschap in de schoolpraktijk 97
HOOFDSTUK 7 Het proces van verandering 99
7.1 Aanleiding en inspiratie 100
7.2 Ontwikkeling en werving van competent personeel 101
7.3 Leerprocessen op verschillende niveaus 103
7.4 Beschikbaarheid van bronnen 104
7.5 Steun door betrokkenen van buiten de school 105
7.6 Noodzaak van legitimering 106
7.7 Verandering als incrementeel en organisch proces 107
7.8 Reflectie: twee patronen 109
HOOFDSTUK 8 Leiderschap: de stip, de horizon en de praktijk van alledag 111
8.1 Visie en ervaring 112
8.2 Eigenaarschap van teamleden 113
8.3 Bewegen op alle systeemniveaus, binnen en buiten de school 115
8.4 Gereedschap voor verandering 117
8.5 Fungeren als filter en hitteschild 118
8.6 Reflecteren op de visie 119
8.7 De sturingsfilosofie 121
8.8 Reflectie: verbinders met een eigen stijl 124
Deel 3: Onderbouwing en theoretisch kader 127
HOOFDSTUK 9 Onderzoek naar TOM- en SlimFit-scholen 129
9.1 Onderzoek in TOM-scholen 130
9.2 Onderzoek in SlimFit-scholen 131
9.3 Inspectierapporten 134
9.4 Reflectie: hoe wordt kwaliteit bepaald? 136
HOOFDSTUK 10 Een conceptueel kader 139
10.1 Dilemma’s bij onderwijzen en organiseren 140
10.2 De verhouding tussen differentiatie en integratie 141
10.3 De verhouding tussen controle en betrokkenheid 146
10.4 Professionele ruimte: de centrale rol van agency voor betrokkenheid 149
10.5 Werken aan onderlinge gerichtheid 153
10.6 Veranderkundige inzichten en leiderschap 154
10.7 Leren in een organisatie en systeemdenken 157
10.8 Flexibel organiseren, anders organiseren 159
10.9 Reflectie: de plaats van kinderen in theorieën over de organisatie van onderwijs 160
Tot slot… 163
HOOFDSTUK 11 Aanbevelingen om verder te gaan 165
11.1 Opleiding, onderzoek en ondersteuning 165
11.2 Beleidsinstanties 167
11.3 Als school aan de slag 167
Bijlagen 169
Bijlage 1: Visiedocumenten 171
Bijlage 2: Een dagstructuur vormgeven 173
Bijlage 3: Voorbeeld van een rooster 174
Bijlage 4: Stappenplan anders organiseren 176
Bijlage 5: Onderwijsconcepten 178
Bijlage 6: Verworvenheden van leren anders organiseren 180
Bijlage 7: Karakteristiek van een paradigmashift 182
Literatuur 183
Verantwoording bij dit boek 185
Over de auteurs 186
Leeswijzer 10
HOOFDSTUK 1 Inleiding: leren anders organiseren 13
1.1 Over de term ‘unitonderwijs’ 15
1.2 Hoe ziet unitonderwijs eruit? 15
1.3 Wat maakt unitonderwijs anders? 16
Deel 1: Leren en werken in een unit 19
HOOFDSTUK 2 Visie: inspiratie en kompas voor verbetering 21
2.1 In het begin: meer dan dit hoeft het niet zijn 22
2.2 Visie als een kompas in eigen hand 24
2.3 Praktische stappen in de ontwikkeling van een visie 24
2.4 Terugkerende waarden en thema’s in schoolvisies 26
2.5 Reflectie: de gedeelde gedachte dat ‘we het kunnen’ 29
HOOFDSTUK 3 De organisatie van leren en onderwijzen 31
3.1 Verwachtingen bij anders organiseren in units 32
3.2 Varianten om het onderwijs anders te organiseren 33
3.3 De basisgroep 37
3.4 Werkblokken en speel-werkblokken 39
3.5 Vakspecialisten 41
3.6 Dagstructuur en dagindeling 43
3.7 Planning en roostering van leeractiviteiten 47
3.8 Werkvloeroverleg van teamleden 48
3.9 Reflectie: waar te beginnen? 49
HOOFDSTUK 4 De pedagogisch-didactische leeromgeving 51
4.1 Verwachtingen en uitgangspunten voor de leeromgeving 52
4.2 Versterken van de zelfstandigheid 53
4.3 Differentiatie en speciale zorg 57
4.4 Samenwerking tussen kinderen 59
4.5 Functionele inzet van ICT 60
4.6 Monitoren van de ontwikkeling 61
4.7 Reflectie: opgeruimd en vol vertrouwen 65
HOOFDSTUK 5 Personeel: werken in teams 67
5.1 Verwachtingen en uitgangspunten voor onderwijspersoneel 68
5.2 Werken in teams die aan units gekoppeld zijn 69
5.3 Competenties en specialisatie 71
5.4 Professionele ontwikkeling van medewerkers 72
5.5 Gecoördineerd werken aan de ontwikkeling van kinderen 73
5.6 Beleid van school en bestuur 75
5.7. Reflectie: een potentiële verbetering voor al het onderwijspersoneel 77
HOOFDSTUK 6 De gebouwde en ingerichte omgeving 79
6.1 Opnieuw de visie 80
6.2 Kwaliteiten van de fysieke ruimte 80
6.3 Voorbeelden van (multi-)functioneel ruimtegebruik 82
6.4 Twee basismodellen voor de indeling 88
6.5 Een vlekkenplan 91
6.6 Inrichting van de ruimtes 94
6.7 Reflectie: een opgeruimd concept 95
Deel 2: Verandering en leiderschap in de schoolpraktijk 97
HOOFDSTUK 7 Het proces van verandering 99
7.1 Aanleiding en inspiratie 100
7.2 Ontwikkeling en werving van competent personeel 101
7.3 Leerprocessen op verschillende niveaus 103
7.4 Beschikbaarheid van bronnen 104
7.5 Steun door betrokkenen van buiten de school 105
7.6 Noodzaak van legitimering 106
7.7 Verandering als incrementeel en organisch proces 107
7.8 Reflectie: twee patronen 109
HOOFDSTUK 8 Leiderschap: de stip, de horizon en de praktijk van alledag 111
8.1 Visie en ervaring 112
8.2 Eigenaarschap van teamleden 113
8.3 Bewegen op alle systeemniveaus, binnen en buiten de school 115
8.4 Gereedschap voor verandering 117
8.5 Fungeren als filter en hitteschild 118
8.6 Reflecteren op de visie 119
8.7 De sturingsfilosofie 121
8.8 Reflectie: verbinders met een eigen stijl 124
Deel 3: Onderbouwing en theoretisch kader 127
HOOFDSTUK 9 Onderzoek naar TOM- en SlimFit-scholen 129
9.1 Onderzoek in TOM-scholen 130
9.2 Onderzoek in SlimFit-scholen 131
9.3 Inspectierapporten 134
9.4 Reflectie: hoe wordt kwaliteit bepaald? 136
HOOFDSTUK 10 Een conceptueel kader 139
10.1 Dilemma’s bij onderwijzen en organiseren 140
10.2 De verhouding tussen differentiatie en integratie 141
10.3 De verhouding tussen controle en betrokkenheid 146
10.4 Professionele ruimte: de centrale rol van agency voor betrokkenheid 149
10.5 Werken aan onderlinge gerichtheid 153
10.6 Veranderkundige inzichten en leiderschap 154
10.7 Leren in een organisatie en systeemdenken 157
10.8 Flexibel organiseren, anders organiseren 159
10.9 Reflectie: de plaats van kinderen in theorieën over de organisatie van onderwijs 160
Tot slot… 163
HOOFDSTUK 11 Aanbevelingen om verder te gaan 165
11.1 Opleiding, onderzoek en ondersteuning 165
11.2 Beleidsinstanties 167
11.3 Als school aan de slag 167
Bijlagen 169
Bijlage 1: Visiedocumenten 171
Bijlage 2: Een dagstructuur vormgeven 173
Bijlage 3: Voorbeeld van een rooster 174
Bijlage 4: Stappenplan anders organiseren 176
Bijlage 5: Onderwijsconcepten 178
Bijlage 6: Verworvenheden van leren anders organiseren 180
Bijlage 7: Karakteristiek van een paradigmashift 182
Literatuur 183
Verantwoording bij dit boek 185
Over de auteurs 186
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
