Onderwijskansen en de rechten van het kind

1 Inleiding 9
1.1 Een gesegregeerd onderwijsbestel 9
1.2 Landelijk beleid, maar nog geen kentering? 11
1.2.1 Een fundamentelere aanpak? 12
1.2.2 Lopend beleid 13
1.2.3 Naar een kentering? 14
1.3 Vraagstelling en opbouw van het preadvies 14
1.4 Ten slotte 15

2 Ongelijke onderwijskansen: positionering van het vraagstuk 17
2.1 Inleiding 17
2.2 Ongelijke kansen en sociale stratificatie 19
2.2.1 Leermogelijkheden bieden 20
2.2.2 Inhoud van het curriculum 21
2.2.3 Onderwijstijd 22
2.2.4 Kwaliteit van het onderwijs 22
2.3 Gelegenheid tot leren in de vroegste kindertijd en ongelijke onderwijskansen daarna 23
2.4 Leermogelijkheden en onderwijskansen gedurende de schoolloopbaan 24
2.4.1 Selectie en differentiatie in het onderwijs 25
2.4.2 Verwachtingen van leraren 26
2.4.3 Betrokkenheid van ouders 27
2.4.4 Schoolkeuzevrijheid: marktwerking in het onderwijs 27
2.5 Een ‘wicked problem’ 28
2.6 Maatregelen voor gelijke kansen 31
2.6.1 Compensatie voor achterstanden 31
2.6.2 Tegengaan van discriminatie 32
2.7 Conclusie en reflectie 33
STELLING I 36

3 Het recht op onderwijs vanuit internationaal kinderrechtelijk perspectief 37
3.1 Inleiding 37
3.1.1 Recht op onderwijs voldoende geborgd? 37
3.1.2 Opzet bijdrage 39
3.1.3 Enkele woorden over de juridische betekenis van internationale kinderrechten 40
3.2 Recht op onderwijs volgens het IVRK 41
3.2.1 Artikel 28 IVRK 41
3.2.2 Artikel 29 IVRK 45
3.2.3 Recht op onderwijs van belang voor ieder kind, ook in Nederland 48
3.3 Reflectie op het recht op onderwijs vanuit het VN-Kinderrechtenverdrag 48
3.3.1 Het kind in het IVRK – van object van zorg naar subject van rechten 48
3.3.2 Algemene beginselen van het IVRK en hun betekenis voor het recht op onderwijs 50
3.3.3 De positie van ouders in het IVRK en het recht op onderwijs 62
3.4 Afsluiting 65
STELLING II 66

4 Hoe realiseert een kind het recht op onderwijs? Enkele procesrechtelijke (on)mogelijkheden 67
4.1 Introductie 67
4.2 De juridische positie van de leerling in historisch perspectief 68
4.3 Het kind als rechtssubject 69
4.4 Aard en omvang van het recht op onderwijs 70
4.4.1 Internationaal 70
4.4.2 Nederland 71
4.5 Het formuleren van de vordering tot het kunnen genieten van het recht op onderwijs 72
4.5.1 Toegang tot het onderwijs: toelating en verwijdering 73
4.5.2 Doorstroom/examens 74
4.5.3 Het recht op het ondersteunen van de eigen ontplooiing 74
4.5.4 Stelplicht-bewijslast-rechtsvordering 75
4.5.5 Andere invloeden op de persoonlijke ontwikkeling 75
4.6 De positie van de minderjarige in het Nederlandse procesrecht 77
4.6.1 Het burgerlijk procesrecht 77
4.6.2 Het bestuursprocesrecht: wel een eigen rechtsingang 80
4.6.3 Rechtsbescherming in het onderwijs 80
4.6.4 Wettelijke regeling hoorrecht kind in geschillen over passend onderwijs? 81
4.7 Structurele oplossing vergt wetswijziging 81
4.7.1 Aanpassing artikel 1:234 BW 82
4.7.2 Van toepassing verklaren van artikel 8:21 Awb 82
4.7.3 Introduceren in het civiele procesrecht van de informele rechtsgang 82
4.7.4 De voor-rechterlijke procedures in het onderwijs/wijziging onderwijswetten 83
4.8 Direct te gebruiken: de bijzonder curator 83
4.8.1 Tegenpartij/horizontale werking 84
4.8.2 Overige verdragen 85
4.9 De collectieve behartiging van kinderrechten: Urgenda in het onderwijs? 85
4.9.1 Een vergelijkbare zaak? 86
4.9.2 Het recht op onderwijs en zeggenschap over het curriculum 87
4.10 Conclusie en stellingname 88
STELLING III 89
STELLING IV 90

De pre-adviseurs 91