Handboek Bodem in de Omgevingswet

Voorwoord V

1 Bodem in Nederland 1
1.1 De ondiepe bodem 1
1.1.1 De Nederlandse bodem 1
1.1.2 Bodem- en grondsoorten per regio 3
1.1.3 Bodemkenmerken 6
1.2 Bodemleven 8
1.3 Grondwater 10
1.4 Diepe ondergrond 17
1.5 Bodemprocessen 20
1.6 Bodemaantasting en bodemverontreiniging 22
1.6.1 Bodemaantasting 22
1.6.2 Diffuse bodemverontreiniging 23
1.6.3 Lokale bodemverontreiniging 25
1.6.4 Vaststellen bodemsoort en -verontreiniging 27

2 Wet bodembescherming 31
2.1 Inleiding 31
2.2 Historie bodembeschermingsrecht 31
2.3 Overgangsrecht onder de Ow 36
2.4 Relevante begrippen uit de Wbb 38
2.5 Meldplicht en ondergrens 47
2.6 Saneringsplan 47
2.7 Flexibele aanpak sanering 49
2.8 Afronding en nazorg sanering 53
2.9 Onderzoeksbevel of saneringsbevel 55
2.10 Stand van zaken saneringsoperaties 57

3 Bodembescherming in de Omgevingswet 61
3.1 Inleiding 61
3.2 Systematiek Omgevingswet 62
3.2.1 Omgevingswet en vier uitvoeringsbesluiten 62
3.2.2 Het instrumentarium van de Omgevingswet 64
3.3 Zorgplicht 78
3.3.1 Inleiding 78
3.3.2 Algemene zorgplicht en vangnetbepalingen 79
3.3.3 Specifieke zorgplicht in Besluit activiteiten leefomgeving 81
3.3.4 Maatwerk (regels en voorschriften) 84
3.3.5 Specifieke zorgplichtbepaling in het Omgevingsplan 85
3.3.6 Artikel 13 Wet bodembescherming (verontreinigingen tussen 1987-2024) 86
3.4 Preventie 87
3.4.1 Introductie 87
3.4.2 Preventie bij milieubelastende activiteiten algemeen 88
3.4.3 Milieubelastende activiteiten handelingen op en in de bodem 89
3.4.4 Milieubelastende activiteiten overige bedrijfscategorieën 93
3.4.5 Preventie bij bouwactiviteiten 96
3.5 Ongewone voorvallen 98
3.6 Toevalsvondsten 100
3.7 Gedoogplichten bij zorgplicht en ongewoon voorval 103
3.8 Saneren onder de Omgevingswet 105

4 Bodembescherming bij milieubelastende activiteiten 107
4.1 Inleiding 107
4.2 Milieubelastende activiteit (mba) 107
4.2.1 Van inrichting naar mba 107
4.2.2 Rijksregels voor mba 108
4.2.3 Bodembeschermende maatregelen 109
4.2.4 Specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten 110
4.2.5 Gelijkwaardige maatregelen 111
4.3 Bruidsschat omgevingsplan 112
4.4 Bodembescherming: combinaties van voorzieningen en maatregelen (BB-cvm) 112
4.4.1 Inleiding 112
4.4.2 Combinaties van voorzieningen en maatregelen 113
4.4.3 Good housekeeping 116
4.4.4 Bodembedreigende stoffen 117
4.4.5 Aanvaardbaar bodemrisico 122
4.5 Voorzieningen en maatregelen 122
4.6 Brongerichte bodembeschermende voorzieningen 123
4.7 Effectgerichte bodembeschermende voorzieningen 124
4.7.1 Vloeistofdichte bodemvoorzieningen 125
4.7.2 Niet-vloeistofdichte bodemvoorzieningen 128
4.7.3 Lekbakken 128
4.7.4 Tank(opslag)installaties 129
4.8 Herstel bodemkwaliteit 130
4.9 Bepalen nul-/beginsituatie 131
4.10 Bepalen eindsituatie 132
4.11 Tussentijds-onderzoek 133
4.12 Speciale gebieden 133

5 Bodembescherming bij toepassen 135
5.1 Inleiding 135
5.2 Introductie bodembescherming bij toepassen 135
5.2.1 Historie 135
5.2.2 Toepassen onder het Besluit activiteiten leefomgeving 137
5.2.3 Doelstelling en bevoegd gezag 137
5.2.4 Reikwijdte 138
5.3 Relatie met afvalstoffenrecht 139
5.3.1 Kaderrichtlijn afvalstoffen 139
5.3.2 Stortverbod afvalstoffen 141
5.3.3 Functionaliteit en nuttige toepassing 141
5.4 Voorheen: werken versus inrichtingen 147
5.5 Bouwstoffen 147
5.5.1 Toepassingsbereik 147
5.5.2 Toepassingsvoorwaarden bouwstoffen 150
5.5.3 Categorieën bouwstoffen 152
5.5.4 Milieuverklaringen bodemkwaliteit bouwstoffen 154
5.5.5 Meldplicht voor bepaalde bouwstoffen 155
5.6 Grond en baggerspecie 155
5.6.1 Toepassingsbereik 155
5.6.2 Toepassingsvoorwaarden 158
5.6.3 Meldplicht 160
5.6.4 Maatwerk gebiedsgericht 160
5.6.5 Milieuverklaringen bodemkwaliteit, grond en baggerspecie 162
5.6.6 Specifieke toepassingen 163
5.6.7 Specifieke bepalingen voor baggerspecie 164

Trefwoordenregister 169