Leadership

Doris Goodwin stelt ons met haar boek Leadership in de gelegenheid kennis te nemen van de bijzondere leiderschapskwaliteiten van Abraham Lincoln, Theodore Roosevelt, Franklin Roosevelt en Lyndon Johnson.

De historisch gezien betrekkelijk jonge ontstaansgeschiedenis van de Verenigde Staten kent een aantal cruciale episodes die ver strekkende gevolgen hebben gehad voor de toekomst van het land.

Van 1861 tot 1865 was het land verwikkeld in een burgeroorlog tussen de noordelijke en zuidelijk staten met als inzet de afschaffing slavernij. Het was president Abraham Lincoln die, met visie en op doortastende wijze, een einde maakte aan zowel de burgeroorlog als de slavernij.

De industriële revolutie zorgde in Amerika aan het begin van de twintigste eeuw voor een schrijnende maatschappelijke tweedeling. Tegenover een kleine groep van zeer vermogende ondernemersfamilies stond een grote massa van arbeidersgezinnen die op of onder de armoedegrens leefden. Toen in de steenkoolindustrie een staking uitbrak die het land sociaaleconomisch dreigde te ontwrichten, maakte president Theodore Roosevelt – tegen alle verhoudingen in - gebruik van zijn positie om orde op zaken te stellen.

In de jaren ’30 van de vorige eeuw verkeerde het land in een ongekende economische depressie. Ook nu was het de president, Franklin Roosevelt, die de ernst van de situatie onderkende en met een innovatief en – voor die tijd - ongekend grootschalig overheidsprogramma een einde aan de crisis heeft gemaakt. 

Ruim twintig jaar later liepen de spanningen hoog op over het verlenen van burgerrechten aan de zwarte bevolking, met als dieptepunt de moord op Maarten Luther King. Binnen enkele maanden na zijn aantreden wist president Lyndon Johnson op geniale wijze een wet door het parlement te loodsen die een eind maakte aan een lange periode van burgerlijke ongelijkheid.

Gezien hun betekenisvolle rol is het niet verwonderlijk dat historicus en biograaf Doris Goodwin deze presidenten als referentiepunt neemt voor een boek over leiderschap. In vier minibiografieën schetst Goodwin hoe deze mannen, na een periode van professionele en persoonlijke tegenslagen en dankzij hun bijzondere kwaliteiten, het presidentschap in handen weten te krijgen. En, zoals gezegd, alle vier krijgen ze te maken met een maatschappelijke crisis die een beroep doet op hun politieke genialiteit en behendigheid, hun doortastendheid en overtuigingskracht.

Hoewel ze alle vier hun plek in de geschiedenis hebben verdiend is het de vraag wat we van Lincoln, de twee Roosevelts en Johnson kunnen leren. Goodwin doet haar best ons dat duidelijk te maken. Als historicus heeft ze een behoorlijke hoeveelheid managementliteratuur tot zich genomen. En in de hoofdstukken die betrekking hebben op het feitelijke presidentschap, begint ze iedere paragraaf braaf met een kopregel in de vorm van een managementinstructie.

En daar wringt zich nou net de schoen. Op zichzelf zijn de vier verhalen van deze presidenten zeer interessant en leerzaam, ook voor managers en anderen die veranderingen in organisaties willen doorvoeren. Maar Lincoln, Theodore Roosevelt, Franklin Roosevelt en Johnson waren geen door opleiding of ervaring getrainde managers die door de inzet van managementtechnieken tot grote hoogte zijn gestegen. Het waren in de eerste plaats gekozen volksvertegenwoordigers die het politieke spel uitstekend wisten te spelen en zo hun persoonlijke ambities wisten te realiseren en iets voor de samenleving konden betekenen. En het is de combinatie van hun politieke talent, unieke charisma en de zeer uitzonderlijke maatschappelijke omstandigheden die op hun pad kwamen, die hen boven anderen deed uitstijgen en tot bijzondere leiders heeft gemaakt. Daarmee zijn unieke persoonlijkheden in unieke maatschappelijke omstandigheden wiens verhalen niet te vertalen, laat staan te kopiëren zijn naar businesscases voor CEO’s of managementconsultants. Dit maakt ze echter niet minder de moeite waard om te lezen en wellicht dat ze soms ook tot voorbeeld kunnen dienen.