‘Roddel helemaal vermijden is geen goede strategie’

Waarom heeft u een boek geschreven over roddelen? De meeste mensen zouden zeggen dat het een slechte gewoonte is die moet worden vermeden.

Roddel mag dan een vreselijke reputatie hebben, het heeft een belangrijke functie in menselijke relaties. Zoals historicus Yuval Noah Harari stelt in zijn boek Sapiens, is het vermogen om te roddelen wat ons onderscheidt van andere diersoorten, en dat is een belangrijke reden waarom we zo succesvol zijn. In het verleden had je gewoon een betere overlevingskans als je wist door welke gevaren je omringd werd, en wie daarin je medestanders waren. In hedendaagse organisaties is het niet veel anders. Roddelen geeft mensen de kans om bondgenoten te maken en vriendschappen te sluiten. Het is daarnaast leerzaam om verhalen te delen over fouten die je collega's hebben gemaakt, zodat je ze niet hoeft te herhalen. Het is dan ook geen goede strategie om roddels helemaal te vermijden. Je loopt niet alleen veel leerkansen mis, je loopt ook het risico buitengesloten te worden en als sociaal onbekwaam te worden beschouwd.

Wat is uw definitie van roddelen?

In academische zin is het wanneer twee mensen spreken over een afwezige derde partij. De roddels kunnen positief zijn, zoals opmerkingen over het goede werk van een gemeenschappelijke collega. Maar de negatieve gesprekken zijn interessanter, omdat je daar meestal de beste lessen uit kunt trekken. Je moet er echter wel mee oppassen. Roddelen over een fout waarvan je getuige bent geweest om iemand te waarschuwen is prima. Maar het herhalen van verhalen die een negatieve weerslag hebben op een collega kan buitengewoon schadelijk zijn. Dat is meteen ook het verschil tussen roddels en geruchten. Waar roddels doorgaans relatief dicht bij de waarheid liggen, zijn geruchten meestal overdreven en verdraaid. Bij roddels is de auteur namelijk bekend, terwijl die bron verloren gaat als verhalen zich van de ene persoon naar de andere verspreiden.

Hoe roddel je het best?

Dat is een lastig karwei waarvoor geen standaardrecept bestaat. Je moet om te beginnen de juiste balans vinden in termen van hoeveel je roddelt op het werk. Dat is een delicaat evenwicht. Nooit roddelen is niet goed, maar te lang voor de koffiemachine blijven hangen is ook niet verstandig, omdat je dan snel als onbetrouwbaar wordt ervaren. Om de sweet spot van roddelen te vinden moet je daarnaast ook rekening houden met andere factoren, zoals met wie, waar en waarover je roddelt, hoe geloofwaardig je bent, en uit welke cultuur de roddelaars komen.

Over het algemeen zou ik adviseren om er niet meteen aan mee te doen, en eerst een paar goede bondgenoten te vinden die je kunt vertrouwen. Begin dus langzaam, kijk hoe mensen reageren, en deel bijvoorbeeld niet te veel als je het gevoel hebt dat de persoon met wie je roddelt een agenda heeft. Je moet je ook realiseren dat hiërarchie een sleutelrol speelt in organisaties. Het is prima om tegen een gelijke over iemand te klagen, maar roddelen met je leidinggevende kan al snel worden geïnterpreteerd als achterbaks. Hetzelfde geldt voor managers. Hoewel het voor een leider belangrijk kan zijn om te weten wat er omgaat in het persoonlijke leven van een werknemer, moeten ze ervoor oppassen dat ze hun ondergeschikten niet deelgenoot maken van hun eigen problemen.

Zelfs als zij de persoon zijn waar mensen over roddelen?

Er wordt vaak gezegd dat roddelen het wapen van de zwakken is, en dat mensen zonder veel macht sterker worden van het afkraken van hun baas. Het is heel natuurlijk om te doen, omdat managers vaak beslissingen nemen die hun ondergeschikten niet begrijpen. Ik denk dat leidinggevenden dat gewoon moeten accepteren. Het klopt dat met name Amerikaanse bedrijven hun werknemers aanmoedigen om er melding van te maken als ze er lucht van krijgen dat iemand iets achter hun rug heeft gezegd. Sommige behouden zich zelfs het recht voor om roddelaars aan te klagen. Dergelijke maatregelen druisen in tegen de menselijke natuur. Ze kunnen zelfs schadelijk zijn voor de organisatie, omdat mensen zich hierdoor onveilig voelen. Tegelijkertijd denk ik wel dat je als manager veel kunt doen om roddels tot een minimum te beperken. Je kunt transparanter zijn en je beslissingen beter uitleggen. Laat ook je deur openstaan, zodat je een idee krijgt van wat er op de werkvloer allemaal speelt. Als je merkt dat mensen van streek raken, dan kun je er zeker van zijn dat er veel roddels de ronde doen.

Moeten leidinggevenden daarbij onderscheid maken tussen mannelijke en vrouwelijke medewerkers? Er bestaat een hardnekkig idee dat vrouwen het meest roddelen.

Ik denk dat je gerust kunt stellen dat mannen in de westerse wereld net zoveel roddelen als vrouwen. Het wordt alleen niet zo gezien. In de populaire cultuur en in Hollywood-films zijn het bijna altijd vrouwen, en niet hun mannelijke tegenhangers, die kwaad spreken over anderen. En als mannen dan roddelen, gebruiken we er andere woorden voor. We omschrijven het als ‘stoom afblazen’, ‘ouwehoeren’, of ‘brainstormen’. Het is eigenlijk heel oneerlijk tegenover vrouwen.

U bent een Frans-Canadese die in Nederland woont en werkt. Heeft u culturele verschillen ervaren in de manier waarop mensen in ons land roddelen?

Dat is waar ik echt moeite mee had toen ik voor het eerst roddelde in Nederland. Canada is een cultuur met een lage context - we moeten dingen op een heel duidelijke manier omschrijven. Nederlanders kunnen daarentegen al veel betekenis in hun roddels aanbrengen door bijvoorbeeld alleen maar een wenkbrauw op te trekken. Als ik twee van mijn collega's hoorde roddelen, drong ik het begin nog aan op meer informatie en details. Totdat op een gegeven moment een van hen vroeg: ‘Snap je de hint niet?’ Dat was mijn teken om in te binden, haha.