Midden in de halve lockdown van afgelopen december, Omicron moest nog langszij komen en het gesteggel over een langere kerstvakantie was amper begonnen, besloot deze leidinggevende haar basisschool een week op slot te doen: voor rust. Het nieuws kwam de polder amper uit. Helaas, omdat hier over leiderschap veel te leren valt.
Waren er veel besmettingen in die uithoek, ziekte en uitval? Dat ook, maar dat was niet de reden. De directrice kwam tot haar besluit omdat iedereen bekaf was: leerkrachten, kinderen, ouders en ook zijzelf. Iedereen was uitgeput van het redderen en improviseren.
Wat zij in de polder toonde was niets anders dan gewoon goed leiderschap. Zij maakte een inschatting van de staat van haar ‘troepen’, de gevolgen van een week rust, regelde rugdekking en nam haar besluit. Ook vergat ze zichzelf niet: ook zij was moe en ziek. Zij paste de volgende les uit krijgsboeken toe: soms moet je aanvallen, soms moet je je terugtrekken en soms moet je je kamp opslaan om je mensen rust te gunnen. En dat laatste was volgens haar aan de orde.
Alledaags leiderschap is duizend keer ingewikkelder dan besturen in een meeting room met spreadsheets en gelikte diagrammen. O ja, schooldirecteuren moeten óók een spreadsheetkop hebben en een protocollenfetisjist zijn -laat daar geen misverstand over bestaan-, maar zij moeten daarnaast ook nog eens zelf waarnemingen doen en hun oor overal te luisteren leggen: op het schoolplein, in appgroepen, in lokalen. Hoe gaat het met de kinderen, wat denken mijn leerkrachten nu, wat vinden de ouders en hoe gaat het met mijzelf?
Zij moeten van die informatieflarden uit diverse bronnen vervolgens chocola maken voor hun dagelijkse management en dat op een afgewogen en rationele manier. Dat zoiets niet eenvoudig is weten we sinds gestoorde wappies en complotdenkers uit hun holen zijn gekomen.
Corona bracht aan het licht hoe belangrijk informatieverwerking is. Of om het ouderwets te zeggen: de belangrijkste taak van leiders is zindelijk en logisch nadenken. Daar kan niet lang en intensief genoeg op getraind worden. Een oud tegeltje luidt niet voor niets: Rex illiteratus quasi asinus coronatus est, een vorst die niet heeft doorgeleerd is als een gekroonde ezel.
Denken is één, doen is twee. De schoolleider moest de mensen ook meekrijgen. Ga er maar aan staan: ouders met verschillende belangen, bestuurders die andere afwegingen maken, een schoolinspectie die fronsend toekijkt, die ene leerkracht die corona gewoon een griepje vindt… Van twijfelaars en tegenstanders medestanders maken, daarin onderscheiden de beste leiders zich altijd. Zij weten harten te betoveren, lichamen van angst te doen beven. Woorden worden wel gekozen en zonder betekenis zijn stiltes nooit. Zo nodig passeert de leider tegenstanders, deze sluit ze in en die schakelt ze uit. Zonder ‘rattigheid’ functioneert niet één leider. Nooit.
Nadenken, weten wat te doen staat dat kunnen velen, maar ruggengraat hebben dat is weinigen beschoren. Sta je achter je zaak en durf je? In Flevoland staat een ‘krijgsvrouw’ aan het roer van een basisschool en zij bestaat het iedereen met een week verlof te sturen. Voor de goede zaak. Je moet maar durven.
Over Joep Schrijvers
Joep Schrijvers doet onderzoek naar westerse advies- en lesboeken voor vorsten, bestuurders en managers van Homerus tot Covey. Hij is schrijver van succesvolle, kritische boeken en artikelen over management, mens en maatschappij.
