Maar het kan anders. Voeg emoties en wow-momenten toe, en een betoog kan gaan flonkeren. Hóe je dat doet, en hoe je een goed idee gloedvol en aanstekelijk tot leven kunt wekken, beschrijft storyteller Theo Hendriks in The Wow starts Now.
Gebruik de kracht van verhalen om je ideeën tot leven te wekken. En collega’s, medewerkers, bazen en klanten mee te krijgen. Dat zou je inmiddels het levensmotto kunnen noemen van Theo Hendriks. Dat motto komt deels voort uit zijn ergernis over doodgeslagen presentaties, zielloze blogs en tenenkrommende filmpjes. De stelling van Hendriks: je kunt nóg zo’n fantastisch idee hebben, als je er geen aansprekend verhaal over kunt vertellen, gaat het voor niemand leven. En schiet je je doel voorbij.
De bv Nederland kent de corporate story nu een jaar of vijftien. Inmiddels hebben de meeste bedrijven wel een tekstschrijver langs gehad die, na een flinke ronde interviews, het ondernemingsverhaal op papier heeft gezet. Maar wat levert dat per saldo op? Hendriks gaat liever een stap verder: hij wil dat mensen leren zélf hun verhaal te bedenken en te vertellen. Want alleen dan houd je het dicht bij jezelf, blijft het oorspronkelijk en daarmee geloofwaardig.
Drieluik
Hendriks beschrijft in The Wow starts Now stap voor stap het proces van het bedenken en uitvoeren van een verhaal ‘waarmee je het publiek meeneemt naar een nog onbekende en toch voorstelbare wereld, die groter is dan enkel de feiten, kaders, specificaties en break-even points. Ongeacht of je nou een starter bent of een leider van een grote organisatie, een ondernemer of iemand die maatschappelijke vernieuwing nastreeft.’ The Wow starts Now is alweer zijn vierde boek over storytelling. ‘Eerst schreef ik, samen met Astrid Schutte, Corporate Stories. Daarna begon ik met een drieluik: mijn boek No Story No Glory ging vooral over de relatie tussen storytelling en leiderschap, over hoe je een strategisch vergezicht tot leven kunt wekken. En wat de techniek is achter het maken en vertellen van een goed verhaal. In het boek daarna, Change the Script, beschrijf ik dat echte verandering begint met een eigen verhaal. Met welk boeiend verhaal kun je weerstand pareren en de verandering helpen te versnellen? Verandertrajecten worden nog te vaak ingezet vanuit dorre powerpoint-presentaties, vanuit kpi’s en meetbare doelen. Geen voor de hand liggende ingrediënten om medewerkers in een organisatie mee te krijgen richting de gewenste verandering. Dit nieuwe boek gaat over innovatie. Over hoe je een goed idee gloedvol en aanstekelijk tot leven kunt wekken. ’ Is het drieluik nu compleet? ‘Haha, zeker niet. Ik heb het gevoel dat het onderwerp verhalen vertellen nog lang niet uitgeput is.’
Zoek naar het wow-moment
Een goed verhaal vertellen, waarbij je toehoorders op het puntje van hun stoel blijven zitten en zelfs hun mobiele telefoon even vergeten, is slechts een enkeling gegeven. En dat is doodzonde, vindt Hendriks. Hij is ervan overtuigd dat achter ieder goed idee een onvergetelijk verhaal schuilgaat. Hij begint zijn boek dan ook met een quote van de legendarische grafisch ontwerper Milton Glaser: ‘There are three responses to an idea: yes, no, and wow. Wow is the one to aim for’. Gevraagd naar een voorbeeld van zo’n wow-moment, vertelt Hendriks over Blendle-oprichter Marten Blankesteijn: ‘Die stond bijna acht jaar geleden in een boekhandel en kon niet kiezen uit de enorme keus aan bladen. In ieder magazine stond wel een goed verhaal; maar de andere artikelen konden hem maar matig boeien. Maar waarom voor vijf euro een heel blad kopen voor dat ene verhaal? Hoe mooi zou het zijn als je je eigen magazine kon samenstellen uit al dat aanbod?’ Wow, dacht Blankesteijn. Maar het duurde nog best lang voor Blendle daadwerkelijk werd gelanceerd. In de tijd tussen idee en lancering kan het idee ondersneeuwen door allerlei praktische vragen en bezwaren. ‘Juist dan is het cruciaal om in gesprekken dat wow-moment waar nodig weer naar boven te halen, en zó vorm te geven dat het perfect is toegesneden voor een presentatie op een podium, voor een video of online. Met de juiste boodschap in de juiste vorm, steeds goed afgestemd op het juiste publiek’, zegt Hendriks.
Doe maar gewoon
Is de vaardigheid om boeiende verhalen te vertellen, ook cultureel bepaald? ‘Zeker. Als Nederlanders hebben we al decennialang het idee dat we ons vooral niet beter voor moeten doen dan we zijn. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. En dan krijg je dus pragmatische, maar ook wat houterige presentaties, die te vaak niet uit de verf komen. Dan krijg je presentaties van zakenmannen, bestuurders en ondernemers die de cijfers prima weten te verantwoorden, maar waar elke sprankeling uit is verdwenen. Gewoon goed je werk doen, je kop niet te veel boven het maaiveld uitsteken, en vooral de feiten voor zich laten spreken. Dat is de Nederlandse mentaliteit. Terwijl de wereld om ons heen ons allang laat zien dat het heel anders kan.’
De essentie van een goed verhaal is volgens Hendriks dat je aan de koele feiten een aantal emoties toevoegt. Want daardoor worden ze als visuele herinnering beter opgeslagen in onze hersenen en kunnen we ze ook veel makkelijker reproduceren. ‘En dan mag je dat best theatraal brengen. Je gehoor veert juist op als je eerlijk vertelt over jouw twijfels en dilemma’s, over hobbels en hindernissen. In het verhaal moet je daarnaast zorgen voor een paar wendingen, zoals: “Maar tóen gebeurde er iets onverwachts”. En als je in jouw verhaal ook eens je kwetsbaarheid laat zien, vat men dat vaak op als een teken van kracht. Veel sprekers deinzen daar voor terug. Ze zijn bang voor de emotie en houden het liever afstandelijker. Wel zo veilig, denken ze.’
Haak in op signalen uit de zaal
Daarnaast is het vertellen van een goed en gloedvol verhaal ook een kwestie van hard werken, benadrukt Hendriks. ‘Van voorbereiden, oefenen, bijschaven en verbeteren. Steve Jobs werd geroemd om zijn presentaties. Hij schreef het liefst zijn eigen script. Aan zo’n presentatie werkte hij rustig vijf volle dagen! Dan krijg je dus vakwerk.’ Hoe brengt Hendriks het er zelf eigenlijk van af op een podium? ‘Ik ben zeker geen natuurtalent. Ik heb mijn verhaal al vaak verteld, maar schaaf het ook nog steeds bij. Toen ik dacht dat ik er al was, heb ik er een regisseur bijgehaald. Zij keek vooral of mijn verhaal wel geloofwaardig overkwam. Nou, dat bleek nog een stuk beter te kunnen. Haar aanwijzingen waren voor mij heel waardevol.’ Wie vindt hij in Nederland een goede spreker? Hendriks noemt serie-ondernemer en veelgevraagd spreker Leen Zevenbergen (wiens bestseller En nu laat ik mijn baard staan in 2007 werd uitgeroepen tot Managementboek van het Jaar): ‘Leen heeft in de afgelopen tien jaar zo’n vijfhonderd keer op het podium gestaan. Hij is een door en door geoefend spreker. Toch zegt ook hij vooraf altijd zenuwachtig te zijn als hij zijn verhaal gaat vertellen. Als hij vooraf niet gespannen is, weet hij dat de ontspanning tijdens zijn presentatie er ook niet zal komen. Maar zodra hij het podium opstapt om te beginnen, is het alsof hij in een andere wereld stapt: de wereld van zijn verhaal. Dan komt de ontspanning vanzelf. Inhoudelijk hoeft hij zich nauwelijks nog voor te bereiden. Hij kent zijn verhaal, hij kan het vertellen in een kwartier, een uur of nog langer als het moet. Hij kent de thema’s die hij wil aanstippen, maar hij heeft nooit het exacte verhaal in zijn hoofd zitten, juist omdat hij altijd wil inhaken op signalen die hij krijgt uit het contact met de zaal. Daarom let hij heel goed op hoe de zaal reageert. Door ontspannen met die reacties aan de gang te gaan is hij zelf volledig in het moment en sluit wat hij vertelt naadloos aan op het luisteren van zijn publiek. Dat zijn perfecte ingrediënten voor het vertellen van een goed verhaal dat overtuigt, en bij iedereen blijft hangen.’
Op maandagavond 26 november 2018 staat Theo Hendriks opnieuw in het Gooiland Theater in Hilversum. Meer weten? Check het programma.
