Risicodialoog - Gericht aan de slag met de Doel-Onzeker-Doen-aanpak

Verantwoord omgaan met onzekerheden en risico’s in je dagelijkse werk: wie kan het zich permitteren dat niét te doen? Vaak is risicomanagement de aangewezen aanpak. Dat wordt nogal eens te ingewikkeld gemaakt, zodat het ‘sterft in schoonheid’ en vrijwel iedereen afhaakt. Is er een andere, nieuwe benadering, toegankelijk en bruikbaar voor iedereen in de organisatie? Ja, via een risicodialoog met de Doel-Onzeker-Doen-aanpak.

Wilde vraagstukken

We ervaren dagelijks dat we in dynamische en onzekere tijden werken. Veel van onze vraagstukken en opgaven zijn complex, zowel voor de overheid en als voor bedrijven. Deze wilde vraagstukken bevatten allerlei factoren die elkaar beïnvloeden op een nooit volledig te voorspellen en te begrijpen manier. Toeval speelt ook een belangrijke rol. Voorbeelden van deze wilde vraagstukken variëren van de energietransitie tot sociale veiligheid op de werkplek. Want, zoals de Amerikaanse hoogleraar Leidy Klotz stelt: ‘Simply introducing a human is enough to make a system unpredictable.’

Regels, procedures en protocollen

Wat is dé grote valkuil voor het omgaan met complexiteit in wilde vraagstukken? Ze te lijf gaan met te ingewikkelde benaderingen en modellen, bijvoorbeeld in de vorm van risicomanagement. Met nog meer van hetzelfde, als de beoogde beheersing uitblijft. Dus nog meer regels, procedures en protocollen. Herkenbaar? Wilde vraagstukken zijn zo niet te temmen. Sterker nog: ze worden zo alleen maar wilder.

Terug naar de essentie

Wat dan wel? Omgaan met wilde vraagstukken start met een terugkeer naar de essentie. Voor risicomanagement betekent dit het stellen van drie vragen, die iedereen kan onthouden en in elk overleg aan de orde kunnen komen:

1. Wat is het Doel?

2. Wat is daarbij Onzeker?

3. Wat staat ons te Doen?

Samen vormen deze vragen de DOD-aanpak, de meest compacte vorm van risicomanagement. De afgelopen jaren werd het me steeds duidelijker, in veel verschillende organisaties: eenvoudigweg deze vragen stellen en beantwoorden leidt tot verassende inzichten. Zo worden doelen scherper en ontstaat helderheid over risico’s én kansen. Met de Doen-vraag ontvouwt een concreet handelingsperspectief: wat gaan we doen om onze doelen – in de meest brede betekenis van het woord – te realiseren, ondanks de risico’s en zonder de kansen te laten liggen?

Risicodialoog

Dit alles vormde voor mij de aanleiding voor een boek over een fonkelnieuw onderwerp, het leren voeren van een risicodialoog met de DOD-aanpak. Dit is een gesprek over expliciet, realistisch en gestructureerd omgaan met onzekerheden, risico’s en kansen, waarbij alle deelnemers aan het gesprek vrijmoedig durven te spreken en bereid zijn om openhartig te luisteren.

Risicodialoog omvat drie compacte delen. Deel 1 biedt de basis, aan de hand van het waarom, wat en hoe van de risicodialoog. Deel 2 geeft een verdieping van de DOD-aanpak. Wat is eigenlijk een doel en wat is het verschil met een wens? Wat is onzekerheid en hoe werkt de zekerheid van perceptieverschillen? Wat staat ons te doen, het ontwikkelen van veerkracht? Deze vragen beantwoord ik vanuit diverse invalshoeken.

Tools en casus

Deel 3 gaat over het invoeren en uitvoeren van een risicodialoog met de DOD-aanpak. Wat is de rol van de mens in de organisatie? Hoe kun je direct al aan de slag? Wat zijn positieve ervaringen en welke knelpunten kun je verwachten? Dit deel sluit ik af met drie eenvoudige tools om de oogst van de dialoog te visualiseren en vast te leggen. Met als bonus de casus ‘Op vakantie’, om speels te oefenen met de risicodialoog.

Zitten alle protocollen en checks om risico's te minimaliseren je in de weg? Wil je de kracht van eenvoud benutten voor effectiever omgaan met complexe vraagstukken? Waar wacht je nog op? Voer de risicodialoog!