Anatomie van de vrede

De stijl waarin 'Anatomie van de vrede' is geschreven, laat zien dat het voor een breed publiek is bedoeld. Het dient zich aan als een verhaal rond een groep ouders die problemen hebben met hun kinderen. We maken kennis met de ouders op het moment dat ze hun kind afleveren voor deelname aan een survivalkamp. Na het vertrek van de kinderen blijven de ouders twee dagen bij elkaar voor een groepsgesprek onder leiding van een tweetal trainers.

De trainers, de een Joods de ander Arabier, hebben beide in hun persoonlijke leven de gevolgen ervaren van de tegenstellingen in het Midden-Oosten. Tussen de persoonlijke verhalen door geven de trainers de ouders uitleg over de achterliggende ideeën en methoden van conflicthantering. Die komen er in het kort op neer dat conflicten vaak samenhangen met de manier waarop wij anderen zien en beoordelen.

De basis voor deze methode is gelegd door de Joodse existentieel filosoof Martin Buber in zijn theorie over Ik-Het-relaties en Ik-Jij-relaties in het intermenselijke verkeer. In navolging van Buber zien de trainers de Ik-Het-relatie, waarin we de ander zien als object en niet als mens, als oorzaak van veel conflicten. In deze relatie is er geen positief contact met de ander, voelen we ons vaak slachtoffer, leggen we de schuld bij anderen en gaan we op zoek naar vormen van zelfrechtvaardiging.

De les die de trainers aan de ouders meegeven, is dat we de oplossing van conflicten in de eerste plaats bij onszelf moeten zoeken. In plaats van het eigen gedrag te rechtvaardigen en dat van anderen te corrigeren, moeten we kijken naar de dingen die goed gaan. Dit begint met het loslaten van vertrouwde denkpatronen, vooroordelen en omgangsverhoudingen en een Ik-Jij-relatie met de ander aan te gaan. Dan pas zien we de ander als mens en hebben we aandacht voor zijn behoeften, hoop en zorgen en maken we contact door belangstellend te zijn.

Door de verhalende vorm en het soms wollige taalgebruik zal de kennismaking met 'Anatomie van de Vrede' niet voor iedereen even aangenaam zijn. Jammer is ook dat de auteurs weinig prijsgeven over gebruikte theorieën en geraadpleegde bronnen. Behalve de genoemde Martin Buber komen alleen de filosofen Descartes en Heidegger zijdelings voorbij. Dit doet echter niets af aan het belang en de bruikbaarheid van het boek. 'Anatomie van de Vrede' laat een nuttig tegengeluid horen in de rationele wereld van management en organisaties, waarin veel relaties én conflicten voortkomen uit (eigen)belangen en (macht)posities.

De auteurs scharen zich hiermee bij de hoogleraar van Nyenrode Paul de Blot als hij, in het kader van Business Spiritualiteit, spreekt over het Zijns-niveau waarop we de ander als mens volledig accepteren. Verder herkennen we wat Stephen Covey bedoelt met 'probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden' en wat Roger Fisher en William Ury uitgewerkt hebben in hun win-win onderhandelingstheorie.

'Anatomie van de Vrede' is een belangwekkend boek dat, in de huidige turbulente tijd, terecht uitnodigt tot een serieuze reflectie over hoe we ons tot anderen willen verhouden. Bovenal biedt het zinvolle handvatten voor wie, op of buiten de werkvloer, op een betekenisvolle en harmonieuze wijze met anderen wil omgaan. Het verdient dan ook een plaats in menig particuliere managementbibliotheek.