Ik moet bekennen dat ik bevooroordeeld ben, aangezien ik bijna vier jaar lang werkte bij RIM cq BlackBerry in Waterloo. Toch is er heel veel in het boek dat ik niet wist, waardoor het boek slechts ten dele een feest van herkenning is. De auteurs hebben grondig onderzoek gedaan, met veel mensen gesproken en vele bronnen geraadpleegd. Het is voor het eerst dat de co-CEO’s zo meewerkten aan een boek over het bedrijf en daar openhartig over spreken.
Geen bereik volgt de jeugd- en studiejaren van Mike Lazaridis en Jim Balsillie. De een (Lazaridis) is technisch genie, zoon van Griekse immigranten. De ander (Balsillie) is afkomstig uit een klein plaatsje en ontwikkelt een enorme drang om te presteren. Het is bijna een wonder dat deze twee jongens die zo weinig op elkaar lijken, gaan samenwerken. In het begin gaat dat bijzonder goed, vooral omdat ze precies weten wat ze aan elkaar hebben en elkaar aanvullen. Mike Lazardis gaat over de technologie, Jim Balsillie over de bedrijfskant van Research in Motion (RIM).
We lezen hoe RIM in de beginjaren worstelt om aan financiële middelen te komen en de technologie onder de aandacht probeert te krijgen van telecom providers. Er zijn wel pagers op de markt en mobiele telefoons, maar het heen en weer sturen van email berichten, kan geen van de bestaande apparaten. Met de BlackBerry heeft RIM iets nieuws, en wie er een heeft, raakt verslaafd. Het is niet voor niets dat deze technologie als snel ‘Crackberry’ wordt genoemd. Ik zeg ‘apparaat’ en ‘technologie’, want in het begin kan de BlackBerry niet worden geplaatst: het is geen pager en het is geen telefoon. Nu kennen we de term ‘smartphone’, maar BlackBerry was destijds iets heel nieuws.
Daarna groeit het bedrijf hard. De kleine start-up barst uit z’n voegen en kan niet genoeg mensen aannemen om de vraag naar BlackBerry’s aan te kunnen. De agressieve Jim kan de smartphone aan iedereen verkopen en Mike keurt alleen ontwikkelingen goed als hij er zelf in gelooft. Dat hij hiermee ook de plank volledig mis kan slaan, zullen we later zien. Het is ook interessant te zien welke rol de telecom providers spelen, of beter gezegd: de macht die ze hebben. Zij houden bepaalde ontwikkelingen tegen omdat die een te grote belasting zijn op het netwerk. In de tussentijd begint de concurrentie van smartphone maker ook vaart te maken, al lopen ze vooralsnog een stap achter op RIM.
Tot Apple dezelfde (smartphone) markt betreedt met de iPhone. In eerste instantie wordt neerbuigend gekeken naar dit product met een touchscreen en korte batterijduur. Bovendien vraagt het gebruik van de iPhone zo veel van het netwerk dat de providers wel gek zouden zijn om de iPhone te promoten. Maar nu blijkt de macht van de kopers groter. De iPhone wordt een gigantisch succes en de providers passen hun netwerken aan, tot grote verbazing van de bazen bij RIM.
Verizon, de belangrijkste voorstander van BlackBerry, dringt aan op een touchscreen telefoon. Dit wordt de Storm, die faliekant mislukt. RIM was niet voorbereid op deze technologie en moest te snel met iets komen. De volgende misstap is de preek die Lazaridis houdt tegenover Verizon waarin hij stelt dat een 4G netwerk onnodig is. RIM heeft geen toestel voor het 4G netwerk dat Verizon wil, en die heeft inmiddels een andere partij gevonden die wel voor het gewenste toestel kan zorgen. Dan blijkt dat de relatie tussen Lazaridis en Balsillie helemaal niet zo goed meer is. De slappe Board of Directors helpt ook niet met scherpe vragen stellen en we zien dat het bedrijf langzaam afbrokkelt.
Het verhaal van BlackBerry volgt bijna angstwekkend precies de stappen die Jim Collins beschrijft in How the mighty fall. Eenmaal in de vrije val lijkt er geen houden meer aan, en dat zien we terug bij RIM dat inmiddels BlackBerry heet. Thorsten Heins kan dit niet (genoeg) bijstellen en ook hij moet het veld ruimen, dit keer voor John Chen. Het boek vertelt weinig over de laatste CEO, het is met name het verhaal van Balsillie en Lazaridis. Geen bereik is niet alleen voor de BlackBerry liefhebber, maar geeft een interessant beeld van een bedrijf dat alles had om groot te worden.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
