Veranderkunde bestaat voor de auteurs uit een goede meervoudige diagnose maken, via een proces van wikken en wegen tot de kern van een vraagstuk en de veranderstrategie komen, een interventieplan maken en dat kunnen uitvoeren. Online verzamelden de auteurs oefeningen die collega’s in de praktijk gebruiken. In totaal zijn daarvan 58 bijdragen in het werkboek terecht gekomen, die door een redactie beoordeeld zijn op robuustheid, doorleefdheid, navolgbaarheid en leerwaarde. Ook is gekeken naar spreiding over de delen van het boek en naar diversiteit van invalshoeken.
Het eerste deel behandelt het werken met kleurendenken aan de hand van persoonlijke beschouwingen over de vijf veranderkleuren van De Caluwé. Daarna komt het meest wezenlijke procesdeel aan bod, de diagnose. Met een stevig pleidooi voor meervoudig kijken. In deel drie geven de auteurs duiding aan de diagnose. Zij onderzoeken welke hefboom de verandering in gang kan zetten en leggen deze vast in de veranderstrategie. Hiervoor gebruiken zij causale diagrammen, maar ook intuïtie en fenomenologische en narratieve aanpakken. Vervolgens gaan zij in op het ontwerpen van interventies en interventieplannen. Het slotdeel is gewijd aan praktijkverhalen.
Diagnose zien de auteurs als een proces van waarnemen en begrijpen wat er in een organisatie of tussen mensen gebeurt. Nu is waarnemen altijd gekleurd door onze vooroordelen, onze voorkeuren van kijken naar de wereld. We denken al snel iets te begrijpen, maar meestal is het complexer dan we denken, en soms ook eenvoudiger. De inhoudelijke kant van diagnosticeren komt aan bod, evenals het diagnoseproces – de stappen die we moeten zetten om te komen tot een meervoudige diagnose. En dan is er nog het ontwikkelingsniveau van de veranderaar, dat zowel de kwaliteit van de inhoud als de kwaliteit van het proces beïnvloedt. Inhoud, proces en professionele ontwikkeling bepalen dus de kwaliteit van de meervoudige diagnose. We moeten ons telkens afvragen hoe we de eigen eenzijdigheid en vooroordelen kunnen compenseren? Een meervoudig perspectief is daarbij essentieel, zowel cognitief door meerdere modellen tot onze beschikking te hebben, als sociaal door mensen met andere voorkeuren uit te nodigen.
Werken met Leren Veranderen is een sterke productie geworden. Het is een kloek kookboek voor verandersmulpapen. Van begin tot eind staat het barstensvol doorleefde inzichten uit de praktijk, die vóór publicatie in gesprekken aangescherpt zijn om ze geschikt te maken voor overdracht en navolging. Het boek is sterk onderbouwd en prachtig vormgegeven in oblong formaat. QR-codes bieden direct toegang tot aanvullend materiaal. Kortom een rijk bezit.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
