Voorbeelden hiervan zijn de veranderingen van het zorgstelsel, maar ook de recent ingevoerde woningwet. Vaak zijn maatschappelijke organisaties in meer of mindere mate betrokken bij dergelijke complexe veranderingen. Boonstra geeft in Veranderen van maatschappelijke organisaties een kijkje achter de schermen van ‘het spel’, zoals dat gespeeld kan en moet worden om invulling aan complexe transformaties te geven.
Dagelijks hebben wij allen te maken met maatschappelijke organisaties. Maatschappelijke organisaties zijn organisaties die in meer of mindere mate een relatie – al dan niet financieel – hebben met de overheid. Te denken is hierbij onder meer aan onderwijsinstellingen, woningcorporaties of ziekenhuizen. Ook de NS is te zien als een maatschappelijke organisatie, zij het dan dat deze meer op afstand staat dan de eerder genoemde instellingen.
Maatschappelijke organisaties staan in de schijnwerpers. Zij zijn immers vaak relevant voor het leveren van maatschappelijke prestaties, bijvoorbeeld leveren van zorg, bieden van een woning of het geven van onderwijs. Deze organisaties werken op het snijvlak van overheid, markt en gemeenschap. Dit veroorzaakt uiteraard een zekere spanning omdat niet elke speler in het spel dezelfde belangen heeft. Ook wisselen de belangen gedurende de tijd. Het is dan ook zaak dat maatschappelijke organisaties alert zijn op de context waarbinnen zij opereren en welke veranderingen optreden. De samenleving waarin deze organisaties opereren is complex, turbulent en steeds vaker en sneller aan verandering onderhevig. Deze veranderingen vragen adaptief vermogen van maatschappelijke organisaties omdat van hen wordt verwacht dat zij een antwoord hebben op veranderende wensen en behoeften van betrokken partijen.
Boonstra geeft in zijn boek inzicht in de wijze waarop maatschappelijke organisaties dit spel kunnen spelen. In het boek wordt in een drietal delen – veranderen van het spel, veranderen van het avontuur en werken met het spelmodel – een boeiende uitwerking gegeven van het door hem gedefinieerde spelmodel. Het spelmodel is te zien als een methode die – mits goed toegepast en uitgewerkt – op een succesvolle wijze invulling kan geven aan de veranderings- en transformatieopgave(n). In acht praktijkverhalen in deel twee van het boek wordt het spelmodel in de praktijk weergegeven. Door de beschreven toepassingen bij acht maatschappelijke organisaties ziet u direct welke valkuilen en succesverhalen zijn te onderkennen en wat hierbij bepalende factoren zijn.
Voordat de praktijkverhalen aan de orde komen behandelt Boonstra het spelmodel. Hij geeft een duidelijke en logische opsomming van de verschillende onderdelen van het spel. De uitwerking heeft plaats in een zestal hoofdstukken waarin hij ingaat op:
- De dynamiek in de omgeving
- Welke belanghebbenden spelen een rol?
- Begrijpen van het spel
- Organiseren van het spel
- Veranderaanpak in gang zetten
- Realiseren van veranderingen met impact
De verschillende hoofdstukken geven op een duidelijke en inzichtelijke wijze weer wat het speelveld, spelers en spelregels zijn waar rekening mee gehouden moet worden bij het inspelen op de uitdagingen waar maatschappelijke organisaties mee te maken hebben.
Door middel van handzame modellen en inzichten wordt duidelijk gemaakt hoe de verschillende onderdelen van het spel werken en waar kritische elementen van het spel zich bevinden. In elk hoofdstuk zijn praktijkvoorbeelden opgenomen die de beschrijvingen ondersteunen. Met het boek geven Boonstra c.s. op speelse wijze een inzicht in de complexe veranderopgaven waarmee maatschappelijke organisaties te maken hebben. Belangrijk is dat daarbij oog is voor de verandering, de verschillende spelers die daarbij een rol hebben en de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de veranderopgaven.
Veranderen van maatschappelijke organisaties is naar mijn mening een goed boek om inzicht te krijgen in de complexiteit waarin maatschappelijke organisaties zich bevinden. Daarnaast geven de praktijkcasussen die aan de orde komen inzichten en inspiratie voor het vormgeven van veranderopgaven. Veranderen van maatschappelijke organisaties maakt duidelijk dat spel, spelers en ook de spelregels bij voortduring veranderen. Het is daarbij belangrijk om door middel van een goede strategie, tactiek en aanpak te komen tot de gewenste transformatie met medewerking en betrokkenheid van alle spelers in het spel.
Over Frank van Kuijck
Frank van Kuijck is een onafhankelijk en zelfstandig professional in toezicht en advisering binnen de publieke sector. Hij is oprichter en eigenaar van het adviesbureau Toetssteen BV. Daarnaast is hij associate partner bij TransitiePartners. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte en is docent Auditing aan de UVT Tilburg.
