Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

Recensie

Lui, links en lak aan de burger

Op feestjes worden ze uitgelachen, op hun werk over het loket heen aangevlogen en in het bedrijfsleven geldt hun CV als een brevet van onvermogen. Nee, het is geen pretje om op een verjaardag te vertellen dat je medewerker vergunningen bij de Gemeente Bellingwedde bent. Dan laat je lease-autorijdende HEAO-buurman, die met zijn ‘Financial Recruitment Consultant’-visitekaartje pronkt, je voor de rest van de avond alleen suffen met je priklimonade.

Steven de Jong | 6 januari 2008 | 3-4 minuten leestijd

Inderdaad, het is een bar bestaan dat ambtenaarschap. Alsof dat allemaal niet erg genoeg is, worden er ook nog boeken over hen geschreven. Met titels als ‘De ambtenarenplaag’ en ‘Lui, links en lak aan de burger’. Het dienen van de publieke zaak staat gelijk aan het niet-kunnen-verdienen-van-een-eigen-boterham.

Oké, ik zet dit stukje misschien cynisch aan, maar mijn proza verbleekt bij de uitlatingen die Gerard van Westerloo doet in de inleiding van het laatstgenoemde boek: “Als ambtenaren iets opschrijven bedienen ze zich voornamelijk van spelfouten, e-mails van burgers laten ze in de regel ongelezen. (..) De helft van de ambtenaren zit royaal betaald doch werkloos thuis, de andere helft hangt het grootste deel van de dag zinledig achter een beeldscherm, geen van hen werkt op vrijdag, als er echt iets moet gebeuren huren ze externe krachten in en - om kort te gaan – als ze aan één ding een broertje dood hebben, dan is het wel aan verandering.”

Van Westerloo neemt in de inleiding van ‘Lui, links en lak aan de burger’ de ondankbare rol van onruststoker op zich. Iemand moet het doen, zeg maar. De journalisten Dirk van Harten en Martijn van der Kooij koppen de vooroordelen in met hoofdstukjes die het midden houden tussen interviews met overheidsinsiders en columns waarin ze nog eens dunnetjes over de uitlatingen van Van Westerloo heengaan.

Een te rechtvaardigen aanpak. Niet alleen omdat het interviewen van een Rekenkamer-directeur lastiger is dan het horen van een verdachte die te goed zijn grondrechten kent, maar ook omdat ze de gesprekken bewust ingaan met de bril op van de zure, wantrouwende brulburger die de ambtenaar diskwalificeert om traagheid en inflexibiliteit en weer uitjouwt als deze keurig de regels handhaaft – en dus wél hard werkt. Jawel, tussen de regels door krijgt de eigenbelang najagende, kortzichtige en hypocriete burger er eveneens van langs. De inkoppertjes van de journalisten worden zodoende door de geïnterviewden niet zelden voor het doel weggetikt.

Schnabbelen ambtenaren in de baas zijn tijd, maken ambtelijke jaknikkers het snelst carrière, kunnen ambtenaren niet tegen verandering, doen ambtenaren massaal aan vriendjespolitiek, stelen ambtenaren van de baas, zijn spookambtenaren alom aanwezig? Naar deze vragen zijn de auteurs op zoek gegaan. Niet bij Kroeg Nederland waar de Altijd-Gelijk-Kiezer instemmend en streng zal knikken, maar bij deskundigen die via voorbeelden, cijfers en inzichten tot afgewogen oordelen komen.

En toch, en toch, blijft bij mij als lezer niet dat genuanceerde, afgewogen oordeel hangen. ‘Lui, links en aan de burger’ leest namelijk als de Koran. Een islamofoob zal er zijn vooroordeel in bevestigd zien dat alle moslims vrouwenhaters zijn, terwijl de moslim en Doekle-Hollander er niets dan goedheid en vrede in leest.

Wat mijzelf na lezing het meest is bijgebleven – en vanaf nu mijn wantrouwen in de overheid belichaamt - is de onthulling van Emile Kolthof, directeur van Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten. Bij een bepaalde provincie zou het aantal gebruikte suikerzakjes in de aanloop van vakantieperiodes verdubbelen. Ja, u leest het goed. Van u en mijn belastingcenten verdonkeremanen een fors aantal pennenlikkers het zoet dat Balkenende ons belooft heeft! Een ontluisterend voorbeeld, mag ik wel zeggen. Fraude, corruptie, sovjetpraktijken! Een schandaal dat tot de kofferbekerbodem uitgezocht zou moeten worden.

Een ander voorbeeld uit het boek waar je op feestjes goede sier mee kan maken is deze. Hoe ontstaan spookambtenaren? Door reorganisaties, weet Ton de Korte, directeur van het Nationaal Centrum voor Sociale Innovatie. In een onderzoek stuitte hij op een ambtenaar die al vijf jaar gezond en wel thuis zat. “Na een reorganisatie was de man zo vaak heen en weer geschoven dat de vestiging van de rijksoverheid in Groningen dacht dat hij in Leeuwarden werkte en omgekeerd.”

Zo’n grap verzin je niet. En meteen maakt deze geïnterviewde ook duidelijk waarom ambtenaren links stemmen. “In financieel opzicht zijn spookambtenaren geen molensteen om de nek, want de overheid draait zelf op voor de kosten van werkloosheidsuitkeringen voor ambtenaren.” Jawel, of een ambtenaar nou werkt of niet, het maakt allemaal niets uit. Een pleidooi om deze geplaagde bevolkingsgroep eens voor goed met rust te laten.

Over Steven de Jong

Steven de Jong is zelfstandig redacteur (Stevenschrijft.nl) en schrijver van de roman Bezorgde burgers (Lebowksi). In 2023 reageerde hij, namens Stichting Support Stotteren en Start Foundation, op tachtig vacatures met de vraag of de functie ook openstaat voor gekwalificeerde kandidaten die stotteren. Een ontluisterende verkenning waarvan hij verslag doet in De kracht van het verschil (Durden).

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Boek bij dit artikel

Martijn van der Kooij, Dirk van Harten
Lui, links en lak aan de burger

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden