Bruto Binnenlands Product (BBP): Maatstaf of Misvatting?

Het bruto binnenlands product (bbp) is decennialang de dominante maatstaf geweest om economische vooruitgang te meten. Deze indicator, die de totale waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een economie weergeeft, wordt door beleidsmakers wereldwijd gebruikt om economisch beleid te sturen. Maar is economische groei gemeten in bbp wel de juiste maatstaf voor maatschappelijke vooruitgang en welzijn? Steeds meer economen, denkers en wetenschappers plaatsen hier kritische kanttekeningen bij.

Wat is het bruto binnenlands product?

Het bruto binnenlands product (bbp) is een economische indicator die de totale geldwaarde meet van alle in een land geproduceerde goederen en diensten over een bepaalde periode, meestal een jaar of kwartaal. Het wordt gezien als een graadmeter voor de economische activiteit en welvaart van een land. Stijgt het bbp, dan groeit de economie - althans, dat is de conventionele gedachte.

De beperkingen van het bbp als welvaartsindicator

Hoewel het bbp een nuttige maatstaf is voor economische activiteit, heeft het als indicator voor maatschappelijke vooruitgang en welzijn aanzienlijke beperkingen. Het bbp negeert ongelijkheid, milieuschade, vrijwilligerswerk, onbetaalde zorg, en vele andere factoren die cruciaal zijn voor ons welbevinden. De fixatie op bbp-groei heeft geleid tot wat critici 'groeifetisjisme' noemen: een eenzijdige focus op economische expansie ten koste van andere belangrijke maatschappelijke waarden.

Alternatieve maatstaven voor welzijn en vooruitgang

De kritiek op het bbp heeft geleid tot de ontwikkeling van alternatieve indicatoren die een breder beeld geven van maatschappelijke vooruitgang. Deze nieuwe maatstaven nemen factoren mee zoals milieukwaliteit, sociale cohesie, ongelijkheid, gezondheid en subjectief welzijn. Het doel is om een completer beeld te krijgen van hoe het werkelijk met een samenleving gaat.

De stem van Rutger Bregman in het bbp-debat

In het internationale debat over economische maatstaven en alternatieven voor het bbp heeft de Nederlandse historicus en journalist Rutger Bregman een prominente stem. Zijn ideeën over basisinkomen, kortere werkweken en herbezinning op economische groei hebben wereldwijd weerklank gevonden.

De toekomst van economische indicatoren

Het debat over het bruto binnenlands product en alternatieve indicatoren is geen academische oefening, maar heeft verstrekkende gevolgen voor beleid en samenleving. Steeds meer landen experimenteren met aanvullende maatstaven naast het bbp. Zo gebruikt Bhutan het 'Bruto Nationaal Geluk' en heeft Nieuw-Zeeland een 'wellbeing budget' geïntroduceerd dat welzijn centraal stelt in plaats van economische groei.

In Nederland zijn er initiatieven zoals de Monitor Brede Welvaart, die naast economische ook sociale en ecologische indicatoren meeneemt. De vraag is niet langer óf we voorbij het bbp moeten kijken, maar hoe we dat het beste kunnen doen.

Conclusie: Voorbij het bruto binnenlands product

Het bruto binnenlands product blijft een belangrijke economische indicator, maar de tijd dat we het beschouwden als de ultieme maatstaf voor maatschappelijke vooruitgang lijkt voorbij. Een nieuwe generatie economen, denkers en beleidsmakers werkt aan een breder perspectief op welvaart en welzijn dat recht doet aan wat mensen werkelijk waarderen.

De uitdaging is om economische systemen te ontwikkelen die niet alleen gericht zijn op groei in bbp-termen, maar op duurzame, inclusieve vooruitgang die ten goede komt aan alle mensen en binnen de grenzen van onze planeet blijft. Dit vereist niet alleen nieuwe indicatoren, maar ook een fundamentele heroriëntatie van wat we als samenleving belangrijk vinden.