Collectieve Acties: De Nederlandse Revolutie in Massaschade

Nederland heeft zich ontwikkeld tot het Europese epicentrum van collectieve acties. Momenteel lopen in Nederland 100 collectieve zaken, met een totale gevorderde schade van 88 miljard Euro. Elk jaar komen er 20-30 zaken bij. Daarmee bezette Nederland de afgelopen jaren plek 1 op de Europese ranglijst. Deze ontwikkeling is niet toevallig: In januari 2020 introduceerde de Nederlandse wetgever een baanbrekend stuk wetgeving, namelijk de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA). Deze wet betekende een significante stap voor de juridische praktijk en biedt een efficiënter en effectiever kader voor de afhandeling van massaschadeclaims via collectieve acties.

De WAMCA: Een Paradigmashift in het Nederlandse Recht

De invoering van de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) in 2020 markeerde een keerpunt. In de afgelopen vier jaar zijn er meer dan 80 procedures gestart onder de WAMCA. Er zijn veel tussen- en eindvonnissen gewezen, zowel in kort geding- als in bodemprocedures, die veel inzicht bieden in de procedurele aspecten van een collectieve actie. Deze wet maakte Nederland nog aantrekkelijker voor internationale claimorganisaties en procesfinanciers.

Nederland als Europees Forum voor Collectieve Acties

Nederland is een leidend forum geworden voor internationale class actions tegen multinationals in Europa. Ongeveer 30 procent van alle collectieve zaken in de EU komt voor een Nederlandse rechter. Nederland blijkt ook zeer aantrekkelijk voor externe (buitenlandse) procesfinanciers, en advocatenkantoren. Tenminste 47 (meest buitenlandse) procesfinanciers en tenminste 17 grote Amerikaanse advocatenkantoren zijn hier momenteel actief.

Uitdagingen en Kritiek op het Huidige Systeem

Ondanks het succes zijn er ook zorgen. De Wamca had als doel de belasting van het Nederlands rechtssysteem te verminderen door zaken te bundelen. Dit is slechts gedeeltelijk gelukt, omdat Wamca-zaken complex en tijdrovend zijn. Het vereiste van voldoende gelijksoortigheid van belangen is in potentie een belangrijk instrument voor de rechter om de omvang van collectieve acties behapbaar te houden. Maar het is voor de rechter in de ontvankelijkheidsfase vaak niet eenvoudig om vast te stellen hoe bundelbaar de belangen zijn.

Internationale Ontwikkelingen en Toekomstperspectief

Mass claims zijn nu een gegeven in Nederland en zullen ook leiden tot soortgelijke acties buiten Nederland als gevolg van de Representative Actions Directive (die in juni 2023 in werking trad). Dit ziet ook een trend van dezelfde collectieve acties die in verschillende landen worden aangespannen. Tech companies - gezien hun mondiale reach, uniforme business model en enorme omzetten - zijn een zeer waarschijnlijk doelwit.

Arbeidsrecht en Collectieve Actie

Collectieve acties beperken zich niet tot massaschade in de traditionele zin. Ook in het arbeidsrecht spelen ze een belangrijke rol, bijvoorbeeld bij stakingsrecht en andere georganiseerde werknemersacties. Deze vorm van collectieve actie heeft een lange geschiedenis en blijft relevant in moderne arbeidsverhoudingen.

De Toekomst van Collectieve Acties

De evolutie van collectieve acties in Nederland staat niet stil. De WAMCA wordt steeds breder ingezet. Momenteel lopen o.a. processen tegen vrachtwagen- en personenautoproducenten, technologiebedrijven, banken, elektronicabedrijven, internetplatforms, bedrijven in fossiele brandstoffen en mijnbouw, energieleveranciers en verzekeringsmaatschappijen. Deze diversiteit toont aan dat collectieve acties een volwassen rechtsinstrument zijn geworden voor verschillende sectoren en geschillen.

Voor juristen, bedrijven en belangenorganisaties is het essentieel om de ins en outs van dit complexe rechtsgebied te begrijpen. De hier gepresenteerde werken bieden de kennis en inzichten die nodig zijn om effectief te navigeren in het landschap van collectieve acties.