trefwoord
Toxisch leiderschap: herkennen, begrijpen en doorbreken
Toxisch leiderschap is een vorm van leiderschap die wordt gekenmerkt door schadelijk, controlerend gedrag dat emotionele en psychologische schade veroorzaakt binnen organisaties. De gevolgen zijn vaak verstrekkend: burn-outs, demotivatie, hoog ziekteverzuim en uiteindelijk zelfs het vertrek van getalenteerde medewerkers. In deze verdieping onderzoeken we wat toxisch leiderschap precies inhoudt, hoe je het herkent en - het belangrijkste - hoe je het kunt doorbreken.
De kenmerken van toxisch leiderschap
Toxisch leiderschap is meer dan alleen 'slecht management'. Het gaat om een diepgeworteld patroon van destructief gedrag dat de psychologische veiligheid binnen teams en organisaties ondermijnt. Het manifesteert zich in verschillende vormen, van openlijke intimidatie tot subtiele ondermijning.
Alice Vlottes
Narcisme in organisaties
In 'Narcisme in organisaties' schetst Alice Vlottes een indringend beeld van hoe narcistische managers toxisch leiderschap vertonen. Vlottes combineert haar expertise in zowel relationeel als organisatorisch narcisme om de verwoestende impact op teams te analyseren, en laat zien hoe dit gedrag escalatie veroorzaakt en de werksfeer vergiftigt.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Toxisch leiderschap kan zich manifesteren in verschillende gedragspatronen. In de praktijk zien we dat het vaak gepaard gaat met narcistische trekken, waarbij de leider alles draait om zichzelf en eigen belangen boven die van het team of de organisatie plaatst.
SPOTLIGHT: Alice Vlottes
Alice Vlottes is een toonaangevend expert op het gebied van narcisme in organisaties. Met haar achtergrond als psycholoog combineert ze inzichten uit zowel relationele als organisatorische dynamiek. Deze unieke combinatie maakt haar werk essentieel voor het begrijpen van toxisch leiderschap. Haar onderzoek helpt organisaties bij het herkennen en aanpakken van narcistische patronen die de werksfeer vergiftigen.
Meer over Alice Vlottes
Narcistische leiders vragen niet om reflectie op hun eigen gedrag, maar eisen onvoorwaardelijke bevestiging. Ze creëren een werkomgeving waarin kritiek als bedreiging wordt gezien en loyaliteit belangrijker is dan eerlijkheid. Dit vormt de kern van toxisch leiderschap.
Uit: Narcisme in organisaties
De verschillende gezichten van toxisch leiderschap
Toxisch leiderschap komt niet in één vorm. Het varieert van overduidelijk destructief gedrag tot subtiele, moeilijk herkenbare patronen die langzaam het werkklimaat vergiftigen. Sommige leiders zijn openlijk intimiderend, anderen ondermijnen medewerkers door passief-agressief gedrag of door eenvoudigweg afwezig te zijn als leiderschap nodig is.
Peggy De Prins
The dark side
In 'The dark side' onderzoekt Peggy De Prins de schaduwkanten van leiderschap die vaak niet bespreekbaar worden gemaakt. Ze doorbreekt het taboe rond toxisch leiderschap en biedt een kritische blik op de retoriek die vaak verschilt van de werkelijkheid. Een essentieel werk voor wie de verborgen dynamieken in organisaties wil begrijpen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Destructief leiderschap - Herkennen en aanpakken
Rudy Kor
Dit artikel over destructief leiderschap toont hoe het afwezig zijn van leiderschap even schadelijk kan zijn als actief toxisch gedrag. Joost Kampen beschrijft hoe 'ontbrekend leiderschap' een organisatie kan verwaarlozen en hoe teams hierdoor eigen regels gaan hanteren die afwijken van formele structuren, wat leidt tot een chaotische werkcultuur.
Een belangrijke nuance is dat toxisch leiderschap niet alleen gaat over wat een leider doet, maar ook over wat deze nalaat te doen. Het niet geven van erkenning, het wegkijken bij problemen, of het ontbreken van duidelijke kaders kan even schadelijk zijn als openlijke intimidatie.
Gerrit Sarens
Leiderschap: de ongemakkelijke waarheid
Gerrit Sarens confronteert ons in 'Leiderschap: de ongemakkelijke waarheid' met de realiteit van toxisch leiderschap. Hij analyseert hoe het ontstaat, welke vormen het aanneemt en welke schade het aanricht. Sarens' werk is essentieel om te begrijpen waarom sommige organisaties consistent lijden onder destructief leiderschap en wat daaraan gedaan kan worden.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Gerrit Sarens verdiepte zich in leiderschap vanuit zijn eigen traumatische ervaringen met leiders. Na zijn academische loopbaan richtte hij het mentoringbedrijf Ambits op, waar hij zijn kennis gebruikt om gezond leiderschap te bevorderen. Zijn persoonlijke ervaring met toxisch leiderschap maakt zijn inzichten bijzonder waardevol voor organisaties die willen transformeren.
De verwoestende impact op werkcultuur en medewerkers
De gevolgen van toxisch leiderschap reiken verder dan individueel leed. Het beïnvloedt de gehele organisatiecultuur, ondermijnt vertrouwen en kan leiden tot wat experts een 'toxische organisatie' noemen - een omgeving waarin negatieve dynamieken steeds verder escaleren.
Detoxing Organisations - Welke signalen zie jij in jouw organisatie?
Corinne Klaver
Dit artikel beschrijft hoe toxische organisaties gekenmerkt worden door dynamieken die een negatieve, vermoeiende tot zelfs verziekende impact hebben. Toxische energie kan zich verschuilen in groepsdruk, leiderschap en stress, en werkt vaak onderhuids. Het stuk biedt praktische handvatten om toxische signalen vroegtijdig te herkennen en aan te pakken.
Doorbreek de lieve vrede op de werkvloer
Uit 'Doorbreek de lieve vrede op de werkvloer' leren we dat toxisch leiderschap vaak gedijt in een cultuur van kunstmatige harmonie. Door confrontaties uit de weg te gaan en problemen niet te benoemen, ontstaat ruimte voor manipulatief gedrag. Echte verandering begint bij het doorbreken van deze 'lieve vrede' en het bespreekbaar maken van schadelijke patronen.
De meest verontrustende eigenschap van toxisch leiderschap is misschien wel hoe het kan 'infecteren' - hoe het gedrag zich kan verspreiden door een organisatie. Zonder interventie ontstaat een cultuur waarin toxisch gedrag genormaliseerd of zelfs beloond wordt.
Giftig gedoe op de werkplek - ‘Onmisbaar boek’
Karlijn Pijnenburg
In 'Giftig gedoe op de werkplek' wordt uitgelegd dat toxische werkomgevingen zelden het werk zijn van één persoon. Het artikel benadrukt dat een giftige cultuur met z'n allen gemaakt wordt. Niet alleen de 'daders' zijn schuldig, maar ook de 'omstanders' die wegkijken. Dit inzicht is cruciaal: we moeten van omstanders 'opstanders' maken om toxisch leiderschap te doorbreken.
De psychologie achter toxisch leiderschap
Om toxisch leiderschap effectief aan te pakken, moeten we begrijpen wat er in de psyche van toxische leiders omgaat. Vaak speelt onzekerheid een rol, of een diepgewortelde behoefte aan controle en bevestiging. Soms zijn toxische leiders zich niet eens bewust van de schade die ze aanrichten.
Manfred Kets de Vries
Kets de Vries over executive coaching
In 'Kets de Vries over executive coaching' analyseert Manfred Kets de Vries verschillende vormen van toxisch leiderschap vanuit psychoanalytisch perspectief. Hij biedt coaches en adviseurs diepgaande inzichten in hoe toxisch gedrag te herkennen en te adresseren, terwijl hij de onderliggende psychologische patronen blootlegt die dit gedrag in stand houden.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
SPOTLIGHT: Manfred Kets de Vries
Manfred Kets de Vries wordt internationaal erkend om zijn unieke benadering van leiderschap, waarin hij psychoanalyse combineert met managementtheorie. Zijn werk op het snijvlak van leiderschap en psychologie heeft wereldwijd grote invloed. Met zijn achtergrond als econoom, managementonderzoeker én psychoanalyticus biedt hij ongeëvenaarde inzichten in de psychologische dimensies van toxisch leiderschap.
Meer over Manfred Kets de Vries
Achter elke toxische leider schuilt een complexe psychologische werkelijkheid. Door alleen het gedrag te veroordelen zonder de onderliggende dynamiek te begrijpen, missen we de kans op werkelijke transformatie. Effectieve interventie vraagt om inzicht in zowel de persoon als het systeem dat dit gedrag in stand houdt.
Uit: Kets de Vries over executive coaching
Er is vaak een patroon zichtbaar waarbij toxische leiders zelf ook opgegroeid zijn in een omgeving met toxisch leiderschap. Ze hebben simpelweg nooit gezond leiderschap leren kennen en repliceren de patronen die ze kennen.
Slimmer omgaan met je lastige baas - Tools voor minder bazenstress
Jolanda Meijer
Dit artikel over het omgaan met 'lastige bazen' laat zien hoe narcistische leiderschapstrekken vaak voortkomen uit diepe onzekerheid. Charismatische en gedreven personen worden vaak tot leider benoemd, maar hun schaduwzijden komen pas later aan het licht. Het artikel biedt praktische tips om met dergelijke leiders om te gaan zonder zelf schade op te lopen.
Herkennen en benoemen van toxisch leiderschap
Een cruciale eerste stap in het aanpakken van toxisch leiderschap is het herkennen en benoemen ervan. Dit is vaak moeilijker dan het lijkt, omdat toxische patronen geleidelijk kunnen ontstaan en omdat angst voor repercussies mensen ervan kan weerhouden problemen aan te kaarten.
Joost Kampen: ‘Wegkijken bij destructief leiderschap kan niet meer’
Joost Kampen
Joost Kampen benadrukt in dit artikel dat wegkijken bij destructief leiderschap niet langer een optie is. Hij wijst op het belang van 'de geleefde werkelijkheid' in organisaties - wat er echt gebeurt, niet wat er op papier staat. Kampen betoogt dat we als organisatieveranderaars, bestuurders en managers ook oog moeten hebben voor de donkere kant van organisaties.
The dark side
Uit 'The dark side' leren we dat het doorbreken van toxisch leiderschap begint bij het erkennen van de realiteit. De retoriek in organisaties verschilt vaak sterk van de werkelijkheid op de werkvloer. Door deze discrepantie te benoemen en de façade te doorbreken, ontstaat ruimte voor echte verandering en herstel van vertrouwen.
Van herkennen naar handelen: toxisch leiderschap aanpakken
Wanneer toxisch leiderschap eenmaal herkend is, is de volgende uitdaging: wat kunnen we eraan doen? Zowel op individueel als op organisatieniveau zijn er strategieën die kunnen helpen om de situatie te verbeteren.
Caroline Koetsenruijter: ‘Een giftige cultuur maak je met z’n allen’
Caroline Koetsenruijter
Dit artikel over giftige culturen benadrukt dat organisaties een 'veiligheidscultuurladder' moeten beklimmen om toxisch gedrag te bestrijden. De hoogste trede, 'safety by design', kenmerkt zich door constructief gedrag en een proactieve houding. De auteurs stellen zeven uitgangspunten voor, waaronder het centraal stellen van mensen in plaats van systemen en het creëren van tegenkracht tegen machtsconcentratie.
Ludo Verstraete
Doorbreek de lieve vrede op de werkvloer
In 'Doorbreek de lieve vrede op de werkvloer' analyseert Ludo Verstraete hoe toxisch leiderschap samenhangt met kunstmatige harmonie in organisaties. Het boek toont hoe het vermijden van conflicten en het handhaven van oppervlakkige vrede juist ruimte creëert voor toxische dynamieken. Een essentiële gids voor wie echte verandering wil bewerkstelligen.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Voor medewerkers die met toxisch leiderschap te maken hebben, is het belangrijk strategieën te ontwikkelen om zichzelf te beschermen. Tegelijkertijd moeten organisaties werken aan systematische verandering om een gezonde werkcultuur te creëren en in stand te houden.
Omringd door slechte bazen - 'Aanrader voor leidinggevenden en werknemers'
Louis Thorig
Dit artikel over 'slechte bazen' biedt waardevolle inzichten in verschillende leiderschapsstijlen. Het beschrijft hoe je door middel van het DISC-model (rood, geel, groen, blauw) verschillende typen leiders kunt herkennen en hoe je daar effectief mee kunt omgaan. Dit begrip vormt de basis voor betere communicatie en samenwerking, zelfs in uitdagende situaties.
Naar een nieuw leiderschapsparadigma
Uiteindelijk gaat het niet alleen om het bestrijden van toxisch leiderschap, maar ook om het bevorderen van gezond, constructief leiderschap. Er is een groeiende beweging richting meer mensgerichte, dienende leiderschapsstijlen die welzijn en prestaties met elkaar verbinden.
Ronald van der Molen - Word je als een boom of blijf je een eikel?
Ronald van der Molen
In dit artikel wordt uitgelegd hoe leiders kunnen transformeren van 'blije eikels' naar 'bloeiende bomen'. De auteur benadrukt dat echte leiders er zijn voor hun omgeving, niet andersom. Het artikel biedt concrete stappen om schadelijke gewoonten te doorbreken, zoals altijd willen winnen, micromanagement en overmatig vertellen in plaats van luisteren.
Jille Tabak: ‘Waarden moet je kunnen vertalen in concreet gedrag’
Jille Tabak
Dit interview benadrukt het belang van zelfbewustzijn als basis voor effectief leiderschap. De geïnterviewde stelt dat leiders die empathie tonen, duidelijke kaders scheppen én verantwoordelijkheid geven, een veilig werkklimaat creëren waarin mensen kunnen groeien zonder angst. Dit vormt een krachtig tegengif voor toxisch leiderschap.
Conclusie: Een gedeelde verantwoordelijkheid
Het aanpakken van toxisch leiderschap is een gedeelde verantwoordelijkheid. Het vraagt om moed van individuen om patronen te benoemen, om bewustzijn bij leiders over hun impact, en om toewijding van organisaties om een gezonde cultuur te bevorderen.
Hoewel de weg naar herstel lang kan zijn, zoals Joost Kampen opmerkt in zijn onderzoek naar verwaarloosde organisaties, is verandering mogelijk. Door toxisch leiderschap te herkennen, benoemen en aan te pakken, kunnen we werken aan organisaties waar mensen tot bloei komen in plaats van te verwelken onder giftige omstandigheden.
De inzichten uit de besproken boeken en artikelen bieden hiervoor waardevolle handvatten. Ze laten zien dat een andere manier van leidinggeven niet alleen mogelijk is, maar ook noodzakelijk voor het welzijn van medewerkers én het succes van organisaties op de lange termijn.
De bestsellers
-
€ 27,50
-
€ 57,25
-
€ 49,95
-
€ 41,50
-
€ 43,25
