De Ondernemingsraad

Voorwoord / V

HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 Wat is medezeggenschap? / 1
1.3 Geschiedenis medezeggenschap en Wet op de ondernemingsraden / 3
1.4 Huidige stand van zaken medezeggenschap / 7
1.5 Andere bronnen / 9
1.6 Afbakening onderwerp monografie / 10
1.7 Opzet monografie / 12

DEEL I WET OP DE ONDERNEMINGSRADEN

HOOFDSTUK 2
Kernbegrippen WOR / 15
2.1 Inleiding / 15
2.2 Onderneming / 15
2.2.1 Inleiding / 15
2.2.2 Wetsgeschiedenis / 16
2.2.3 Rechtspraak / 16
2.2.4 Bedrijfsvestiging / 19
2.2.5 Overgang van onderneming / 20
2.2.6 Conclusie / 21
2.3 Ondernemer / 22
2.3.1 Inleiding / 22
2.3.2 Rechtspersoon / 22
2.4 Bestuurder / 23
2.4.1 Inleiding / 23
2.4.2 Taken bestuurder / 24
2.4.3 Overheidssector / 24
2.4.4 Adviesrecht / 25
2.5 In de onderneming werkzame personen / 25
2.5.1 Inleiding / 25
2.5.2 Belang van het begrip / 26
2.5.3 Ingeleende personen / 27
2.5.5 Uitbreiding in de onderneming werkzame personen / 28
2.5.6 Flexwerkers / 29
2.5.7 Onderbrekingen / 29
2.6 Andere begrippen / 30

HOOFDSTUK 3
Instelling ondernemingsraad en medezeggenschapsstructuren / 31
3.1 Inleiding / 31
3.2 Instelling ondernemingsraad / 31
3.2.1 Inleiding / 31
3.2.2 Vereisten instellen ondernemingsraad / 31
3.2.3 Ontheffing tot instelling ondernemingsraad / 32
3.3 Reglement / 33
3.3.1 Inleiding / 33
3.3.2 Wijziging van reglement / 33
3.3.3 Voorlopig reglement / 34
3.4 Verkiezingen / 34
3.4.1 Inleiding / 34
3.4.2 Aantal leden ondernemingsraad / 35
3.4.3 Integraal kiezen en/of kiesgroepen / 35
3.4.4 Reglement en verkiezingen / 37
3.5 Medezeggenschapsstructuren / 38
3.5.1 Inleiding / 38
3.5.2 Onderdeelsondernemingsraad / 38
3.5.3 Vrijwillige ondernemingsraad / 39
3.5.4 Gemeenschappelijke OR (GemOR) / 39
3.5.5 Groepsondernemingsraad (GOR) en Centrale ondernemingsraad (COR) / 41
3.5.6 Leden COR/GOR / 43
3.6 Personeelsvertegenwoordiging (PVT) / 44
3.7 Personeelsvergadering (PV) / 44
3.8 Commissies / 45
3.8.1 Instellingsbesluit / 45
3.8.2 Verschillende soorten commissies / 45
3.9 Voorzieningen voor de ondernemingsraad / 46
3.9.1 Inleiding / 46
3.9.2 Uitnodigen en inschakelen deskundigen en kosten / 47
3.9.3 Beschikbaar stellen van middelen en tijd / 47
3.9.4 Achterbanraadpleging / 48
3.10 Afsluiting / 49

HOOFDSTUK 4
Bevoegdheden van de ondernemingsraad / 51
4.1 Inleiding / 51
4.2 Informatierecht / 52
4.2.1 Algemeen informatierecht / 52
4.2.2 Financiële informatie / 53
4.2.3 Informatie over sociale aangelegenheden / 54
4.2.4 Pensioen / 54
4.3 Overlegrecht / 55
4.3.1 Inleiding / 55
4.3.2 Onderwerpen / 56
4.3.3 Werkwijze tijdens overlegvergadering / 56
4.4 Initiatiefrecht / 57
4.5 Adviesrecht / 58
4.5.1 Adviesplichtige onderwerpen / 58
4.5.2 Het begrip ‘belangrijk’ / 63
4.5.3 Moment van adviesaanvraag / 65
4.5.4 Tijdelijke besluiten zoals een pilot of experiment / 66
4.5.5 Adviestraject / 67
4.5.6 Beroepsprocedure / 69
4.5.6.1 Procedurele toets / 70
4.5.6.2 Inhoudelijke toets / 71
4.5.6.3 Oordeel OK / 72
4.6 Instemmingsrecht / 73
4.6.1 Regeling of een systeem / 73
4.6.2 Niet inhoudelijk (uitputtend) bij cao geregeld of primaire arbeidsvoorwaarde / 73
4.6.3 Instemmingsplichtige onderwerpen / 74
4.6.4 Instemmingstraject / 77
4.6.5 Vervangende instemming / 78
4.6.6 Nietigheid besluit / 79
4.7 Overige bevoegdheden op grond van de WOR / 81
4.7.1 Raadplegen deskundige / 81
4.7.2 Stimulerende taak OR / 82
4.7.3 Benoemingsrecht bestuurders werknemersinstellingen / 83
4.7.4 Adviesrecht bij benoeming en ontslag bestuurder(s) / 84
4.8 Uitbreiding van bevoegdheden / 85
4.9 Bevoegdheden buiten de WOR / 87
4.10 Nabeschouwing / 88

HOOFDSTUK 5
Procedures op grond van de WOR / 91
5.1 Inleiding / 91
5.2 Algemene geschillenprocedure (ex art. 36 WOR) / 92
5.2.1 Algemeen / 92
5.2.2 Belanghebbende als bedoeld in art. 36 lid 1 WOR / 96
5.2.3 Procesbevoegdheid ex art. 36 lid 2 WOR / 98
5.2.4 Verzoekschriftenprocedure / 101
5.2.5 Toetsingsnorm / 102
5.2.6 Uitspraak en sancties / 104
5.2.7 Bedrijfscommissie / 106
5.2.8 Art. 96 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering / 107
5.2.9 Alternatieve geschillenbeslechting / 107
5.3 Beroepsprocedure (ex art. 26 WOR) / 107
5.3.1 Algemeen / 107
5.3.2 Beroepsgrondslagen / 110
5.3.3 Opschortingstermijn / 112
5.3.4 Beroepstermijn / 113
5.3.5 Verzoekschriftenprocedure / 116
5.3.6 Toetsingsnorm / 119
5.3.7 Uitspraak en sancties / 123
5.4 Conclusie / 127

DEEL II VENNOOTSCHAP EN CONCERN

HOOFDSTUK 6
Vennootschapsrechtelijke medezeggenschap, de OR in Boek 2 BW / 131
6.1 Inleiding / 131
6.2 Ondernemingsraad en structuurregeling / 132
6.2.1 Achtergrond en context / 132
6.2.2 Het bereik van de structuurregeling / 133
6.2.3 OR-invloed bij invoering/afschaffing van de structuurregeling / 133
6.2.4 De elementen van OR-invloed bij benoeming en samenstelling van de structuur-rvc / 135
6.2.4.1 De profielschets voor de rvc / 135
6.2.4.2 Het (algemene) aanbevelingsrecht, de voordracht en de benoeming / 136
6.2.4.3 Versterkt aanbevelingsrecht van de ondernemingsraad en bezwaarrecht van de rvc / 137
6.2.4.4 benoeming of afwijzing door algemene vergadering / 141
6.2.4.5 ‘Opting-out’ / 141
6.2.5 Welke ondernemingsraad is bevoegd ten aanzien van de aangelegenheden van art. 2:158 BW? / 142
6.2.6 Ontslag van een structuurcommissaris en collectieve heenzending / 142
6.3 Spreekrechten van de ondernemingsraad / 143
6.3.1 Achtergrond en context / 143
6.3.2 De lappendeken van spreekrechten / 144
6.3.3 De beperking van de bereik van het spreekrecht / 145
6.3.4 De aankleding en inbedding van het spreekrecht / 145
6.3.5 Het forum voor het spreekrecht / 147
6.3.6 Samenloop / 148
6.3.7 Empirische gegevens over het spreekrecht / 149
6.4 De ondernemingsraad en het enquêterecht / 149
6.4.1 Achtergrond en context / 149
6.4.2 Het bereik van het enquêterecht / 150
6.4.3 Ondernemingsraad niet wettelijk bevoegd tot indiening van een enquêteverzoek; een vakbond wel / 151
6.4.4 Rol van de ondernemingsraad in het kader van het enquêterecht / 153
6.5 Tot besluit / 155

HOOFDSTUK 7
Het concern, toerekening, medeondernemerschap en vereenzelviging / 157
7.1 Inleiding / 157
7.2 Vennootschapsrechtelijke kaders / 157
7.2.1 De vennootschappelijke verdeling van bevoegdheden / 157
7.2.2 De aanwijzing en de afweging van belangen door de ondernemer / 158
7.2.3 Artikel 2:239 lid 4 BW / 160
7.2.4 Uitzondering op de hoofdregel: rechtstreeks ingrijpen / 161
7.3 Toerekening / 162
7.3.1 Betekenis en rol / 162
7.3.2 Criteria voor toerekening / 163
7.4 Medeondernemerschap / 165
7.4.1 Betekenis / 165
7.4.2 Criteria voor beoordeling van medeondernemerschap / 166
7.4.3 De medeondernemer is rechtstreeks aan te spreken / 168
7.4.4 De publiekrechtelijke sector / 169
7.5 De rol van substance / 169
7.6 Medezeggenschapsrechtelijke vereenzelviging / 170
7.7 Instemmingsrecht / 172
7.8 Slot / 173

HOOFDSTUK 8
Internationale medezeggenschap / 175
8.1 Inleiding / 175
8.2 Europese regelgeving / 175
8.3 Wet op de Europese ondernemingsraden / 178
8.3.1 Inleiding / 178
8.3.2 Kernbegrippen WEOR / 180
8.3.3 Totstandkoming EOR / 184
8.3.4 Verplichting tot instellen EOR / 188
8.3.5 Structuurwijzigingen / 193
8.3.6 Naleving / 195
8.3.7 Slot / 197
8.4 Wet rol werknemers bij de Europese vennootschap / 197
8.4.1 Historie richtlijn en implementatiewetgeving / 197
8.4.2 Hoofdlijnen van de Wet rol werknemers bij de Europese vennootschap / 198
8.5 Grensoverschrijdende fusie / 202
8.5.1 Inleiding / 202
8.5.2 Achtergrond en ontwikkelingen / 202
8.5.3 De begrippen ‘grensoverschrijdende fusie’, ‘splitsing’ en ‘omzetting’ / 203
8.5.4 Het begrip ‘medezeggenschap’ / 203
8.5.5 Hoofdlijnen / 204
8.6 Schematisch overzicht / 208
8.7 Slotbeschouwing / 208

DEEL III BIJZONDERE ONDERWERPEN

HOOFDSTUK 9
Reorganisaties en de ondernemingsraad / 213
9.1 Reorganiseren – inleiding / 213
9.2 De rol van de OR op grond van de WOR / 214
9.2.1 Reorganisatiebesluiten en adviesrecht OR / 214
9.2.2 Tijdstip adviesaanvraag bij reorganisaties / 217
9.2.3 Procedurele aspecten / 219
9.2.4 Procesafspraken tussen OR en ondernemer / 221
9.2.5 Inhoudelijke toetsing besluit ondernemer / 222
9.2.6 Personele gevolgen van het besluit / 225
9.3 De OR en de WMCO / 229
9.4 Uitvoeringsregels UWV / 231
9.5 De Fusiegedragsregels / 233
9.6 Conclusie – adviesrecht OR en verhouding tot bevoegdheden vakbonden / 235

HOOFDSTUK 10
OR en insolventie / 237
10.1 Inleiding / 237
10.2 Begrippen in Faillisementswet / 237
10.3 Bevoegdheden op grond van de WOR / 238
10.3.1 Inleiding / 238
10.3.2 Voorafgaand aan insolventie / 238
10.3.3 Bevoegdheden van de ondernemingsraad tijdens surseance/faillissement / 240
10.4 Bevoegdheden op basis van de Faillissementswet / 244
10.4.1 Inleiding / 244
10.4.2 Wet homologatie onderhands akkoord (WHOA) / 245
10.4.3 Ontwikkelingen op wetgevingsgebied / 246
10.5 Samenloop van bevoegdheden / 250
10.6 Slot / 252

HOOFDSTUK 11
OR en collectieve arbeidsvoorwaardenvorming / 253
11.1 Inleiding / 253
11.2 Primaat collectieve arbeidsvoorwaardenvorming/bevoegdheidsverdeling vakbond-OR / 254
11.2.1 Algemeen / 254
11.2.2 Internationale dimensie / 254
11.2.3 Nationale dimensie / 256
11.2.4 Primaat van de cao versus primaat van de onderhandelingen / 258
11.3 Instemmingsrecht ten aanzien van arbeidsvoorwaardelijke regelingen (artikel 27 WOR) / 259
11.3.1 Algemeen / 259
11.3.2 Instemmingsrecht over niet in cao geregelde secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden. Enkele punten ter verduidelijking / 261
11.3.3 Binding werknemers aan regelingen waarmee ondernemingsraad heeft ingestemd / 264
11.3.4 Naleving van regelingen die met instemming van de ondernemingsraad tot stand zijn gekomen / 267
11.4 Uitbreiding bevoegdheden OR bij cao (artikel 32 lid 1 WOR) / 268
11.4.1 Algemeen / 268
11.4.2 Juridische statuur van decentrale uitspraken op basis van cao / 270
11.4.3 Binding / 271
11.4.4 Naleving / 273
11.4.5 Uitlegmethode / 275
11.4.6 Looptijd decentrale afspraken / 276
11.5 Uitbreiding bevoegdheden OR bij overeenkomst (art. 32 lid 2 WOR) / 277
11.5.1 Algemeen / 277
11.5.2 Juridische status decentrale afspraken op basis van artikel 32 lid 2 WOR / 278
11.5.3 Ook bevoegdheden ten aanzien van (primaire) arbeidsvoorwaarden? / 278
11.5.4 Schriftelijkheidsvereiste en aanmelding bij bedrijfscommissie? / 280
11.5.5 Binding AVR / 281
11.5.5.1 Directe doorwerking afspraken uit AVR? / 281
11.5.5.2 Doorwerking van AVR via incorporatiebeding of toets van artikel 7:613 BW / 282
11.5.6 Uitleg AVR / 284
11.5.7 Duur en opzegging / 284
11.5.8 Naleving / 286
11.6 Tot slot / 287

HOOFDSTUK 12
Het lid van de ondernemingsraad / 291
12.1 Inleiding / 291
12.2 De hoedanigheid van OR-lid / 291
12.2.1 Wie kan lid zijn van de ondernemingsraad? / 291
12.2.1.1 Werkzaam zijn in de onderneming / 292
12.2.1.2 Krachtens arbeidsovereenkomst of publiekrechtelijke aanstelling / 293
12.2.1.3 Uitbreiding op grond van art. 6 lid 4 WOR / 295
12.2.1.4 Geen lid van de ondernemingsraad / 296
12.2.1.5 Ambtelijk secretaris / 297
12.2.1.6 Commissieleden / 297
12.2.2 Vanaf wanneer is men lid van de ondernemingsraad? / 297
12.3 Faciliteiten van het lid van de ondernemingsraad / 298
12.3.1 Scholing / 298
12.3.2 Recht op behoud van loon dan wel bezoldiging gedurende OR-werkzaamheden / 300
12.4 Geheimhoudingsplicht leden ondernemingsraad / 303
12.4.1 Toepassing en grenzen van art. 20 WOR / 303
12.4.2 Geheimhoudingsplicht op grond van art. 7:611 BW / 308
12.4.3 Geheimhoudingsplicht op grond van een bepaling in de arbeidsovereenkomst of NDA / 308
12.4.4 Sancties op schending geheimhoudingsplicht / 309
12.4.5 Het lid van de ondernemingsraad als klokkenluider / 311
12.5 Rechtsbescherming / 313
12.5.1 Wie worden er beschermd in verband met OR-werk? / 313
12.5.2 Het benadelingsverbod / 315
12.5.2.1 Het causaal verband bij benadeling / 317
12.5.2.2 Naleving van het benadelingsverbod / 317
12.5.3 De opzegverboden / 318
12.5.4 Uitzonderingen op de opzegverboden / 319
12.6 Het einde van het lidmaatschap van de ondernemingsraad en uitsluiting / 323
12.6.1 Het einde van de zittingstermijn / 323
12.6.2 Niet langer een in de onderneming werkzaam persoon / 324
12.6.3 Uitsluiting van de ondernemingsraad / 324
12.6.4 Zelf ontslag nemen / 327
12.7 Conclusie / 327

HOOFDSTUK 13
De toepassing van de WOR binnen de overheid / 329
13.1 Inleiding / 329
13.1.1 De toepassing van de WOR binnen de overheid / 329
13.1.2 Uitgezonderde sectoren / 330
13.2 Kernbegrippen Wet op de ondernemingsraden / 331
13.2.1 Ondernemer / 331
13.2.2 Onderneming / 332
13.2.3 Bestuurder / 333
13.3 Primaat van de politiek / 333
13.3.1 Het begrip ‘primaat van de politiek’ / 333
13.3.2 Rechtspraak van de Hoge Raad / 336
13.3.3 Conclusies en gevolgen voor de medezeggenschap binnen de overheid / 344
13.4 Medezeggenschap binnen rechtspraak / 346
13.5 Conclusies en aanbevelingen / 348

Over de auteurs / 351
Jurisprudentieregister / 353
Artikelenregister / 373
Trefwoordenregister / 383