Markt onder vuur

PROLOOG DE WERELD IS NIET MEER VAN GISTEREN 9
INLEIDING 15

1 VAN SOLVAY TOT LIMBURGSE PERENBOEREN – POLITIEKE DISRUPTIE VOOR IEDEREEN 15
De bouw van een groot economisch netwerk 17
De convergentie-illusie 18
München en de terugkeer van de politieke logica 20
Bye Bye Ronald McDonald 23
Macht, chaos en knooppunten 26

2 STERKE TIJGERS EN JAGERS IN BLOOT BOVENLIJF – MEER CONFLICT TUSSEN LANDEN 27
Sterke tijgers, zwakke beren – Verandering in het machtsevenwicht 27
Geopolitieke partnerruil – Toenemende complexiteit 29
Jagers in bloot bovenlijf – De strongmen-multiplicator 31
De strijd voor wat ons rest – Grondstoffenschaarste 33
Wat ons bindt, kan mij schaden – Economische interdependentie 35

DEEL I GOEDEREN .41
3 VAN DE WHO NAAR HET RECHT VAN DE STERKSTE – HANDEL ALS POLITIEK WAPEN 41
De terugkeer van de politieke logica 42
Blije staalbedrijven, trieste soepproducenten – Winnaars en verliezers 50

4 VAN POETIN TOT CHRYSTIA FREELAND – SANCTIES VOOR IEDEREEN 53
Sancties voor de bühne? – Waarom sancties 55
Hongerige kinderen en peren uit Soedan – Ongewenste neveneffecten 57
Het recht van de sterkste 59
Naar slimmere sancties 60

5 TUSSEN DE DALAI LAMA EN NOORSE ZALM – HOE CHINA HAAR MARKT GEBRUIKT 61
Rottende bananen en gesloten supermarkten – China’s informele maatregelen 61
De juiste druk en een vleugje protectionisme – Keuze van doelwitten 63
Sorry China – Het succes van China’s informele maatregelen .66
Europa slaat (als de lidstaten overeenkomen) terug 66
Kruisvuur – Bedrijven tussen China en het Westen 67

DEEL II GELD 77
6 VAN DE WTC-TORENS NAAR DE BOSSEN VAN TERHULPEN – FINANCIËLE OORLOGSVOERING 77
De greep van de dollar – Financiële infrastructuur 78
Rupies, renminbi en roebels – De bouw van een alternatieve financiële structuur 81
Wie vervangt de Amerikaanse dollar? 84

DEEL III TOELEVERINGSKETENS ALS WAPEN 91
7 TUSSEN MACHT EN CHAOS – DE ADERS VAN DE WERELDECONOMIE 91
Piraten, terroristen en douaniers – Verstoringen door politieke instabiliteit 94
Het Malakka-dilemma – Knelpunten als wapen 95
Knelpunten komen, knelpunten gaan, blijft de noordpool bestaan? 98

8 VAN KOLEN TOT KOBALT – ENERGIE 101
Fossiele machten 101
De energietransitie, een machtstransitie 104
Als mineralen kritisch worden 108

9 EEN GROENE SUPERMACHT – HERNIEUWBARE ENERGIE 115
Hoe China een cleantech-supermacht werd…115
… terwijl het Westen sliep 120

10 VAN SPUTNIK TOT GO – DE ZAADJES VAN DE TECHNOLOGIE-OORLOG 129
Machtslogica 1.0: Van Sputnik tot de Golfoorlog 130
Economische Logica: Globalisering 131
De langzame terugkeer van de geopolitieke logica 132
Knelpunten 137

11 VAN HUAWEI TOT ASML – DE TECHNOLOGIE-OORLOG BARST LOS 141
Een voorproefje: Huawei en ZTE 141
De real deal 146
The Empire Strikes Back… of toch niet? 148
EU-VS zelf op zoek naar minder afhankelijkheid 152

DEEL IV GEOPOLITIEKE LOGICA VOOR BESTUURSKAMERS EN REGERINGSTAFELS 159
12 TUSSEN FOMO EN RISICO – HOE VOORBEREIDEN OP GEOPOLITIEKE RISICO’S 159
Het bedrijf als geo-economisch netwerk 160
Kritische stromen 162
Potentieel voor disruptie 163
Hoeveel risico kun je lopen? 166
Risico’s verminderen 167
Waarschuwingen 170

13 MACHT, ONTKOPPELING EN KWETSBAARHEID 173
Van perenboeren tot Barbie – Waarom iedereen
een geopolitiek adviseur nodig heeft 173
The network always wins – Netwerkmacht 174
The network doesn’t always win – Ontkoppeling 176
The network can win in the end – Herkoppelen, niet ontkoppelen én macht! 179

NAWOORD 183
DANKWOORD 185
EINDNOTEN 187