Jeugdgroepen en goed politiewerk

1 Problematische (jeugd)groepen in woonwijken 15
1.1 Inleiding 15
1.2 Problematische (jeugd)groepen 16
1.2.1 Definities jeugdgroepen 17
1.2.2 Dagelijkse bezigheden 19
1.2.3 Factoren en omstandigheden 20
1.3 (Politie)aanpak 22
1.3.1 Onderzoek naar de (politie)aanpak van jeugdgroepen 23
1.3.2 Beschrijven en effectmeting 25
1.4 Goed politiewerk en effectief politiewerk 26
1.4.1 Inhoudelijke aspecten effectiviteit 28
1.4.2 Methodologische aspecten effectiviteit 31
1.5 Doelstelling en vraagstelling 33
1.6 Opbouw van de hoofdstukken 34

2 Theoretisch kader: een waarde(n)volle politie 37
2.1 Inleiding 37
2.2 Goede probleemanalyse 40
2.2.1 ‘Goede probleemanalyse’ in dit onderzoek 42
2.3 Zoveel mogelijk preventieve maatregelen 42
2.3.1 Preventief en reactief optreden 42
2.3.2 Dwang en geweldsmonopolie 44
2.3.3 ‘Zoveel mogelijk preventieve maatregelen’ in dit onderzoek 45
2.4 Betrokkenheid tonen 46
2.4.1 Community policing 46
2.4.2 Manieren om betrokkenheid te tonen 48
2.4.3 Broken windows en zero tolerance policing 49
2.4.4 ‘Betrokkenheid tonen’ in dit onderzoek 51
2.5 Legitimiteit behouden en versterken 51
2.5.1 Definitie legitimiteit 51
2.5.2 Legitimiteit en vertrouwen 54
2.5.3 Factoren legitimiteit behouden en versterken 55
2.5.3.1 Procedurele rechtvaardigheid 55
2.5.4 Gevolgen van een legitieme politie 58
2.5.5 ‘Legitimiteit behouden en versterken’ in dit onderzoek 59
2.6 Waarde(n)volle politie: een samenvattend schema 60

3 Onderzoeksontwerp 63
3.1 Inleiding 63
3.2 Onderzoeksstrategie: meervoudige case study 63
3.3 Keuze methoden van onderzoek 64
3.4 Casusselectie 66
3.4.1 Criteria voorafgaand aan het veldwerk 66
3.4.2 Criteria tijdens het veldwerk 67
3.4.3 Input voor de selectie 68
3.4.4 Drie casus 69
3.5 Uitvoering van het onderzoek 70
3.5.1 Observeren 70
3.5.2 Interviewen 73
3.5.3 Analyseren schriftelijke documenten 76
3.6 Analysemethode 78
3.7 Validiteit en betrouwbaarheid 79
3.7.1 Validiteit 79
3.7.2 Betrouwbaarheid 80

Inleiding op de empirische hoofdstukken 83
4 Aanpakken beschreven 85
4.1 Inleiding 85
4.2 Drie groepen 86
4.3 Drie aanpakken 87
4.3.1 Aanpak 1: ‘In de nieren zitten’ (Prinsendam) 88
4.3.1.1 Aanpak politie 88
4.3.1.2 Samenwerking en overleg 89
4.3.1.3 Context 90
4.3.2 Aanpak 2: ‘De deur op een kier’ (Kasteelstad) 91
4.3.2.1 Aanpak politie 91
4.3.2.2 Samenwerking en overleg 94
4.3.2.3 Context 94
4.3.3 Aanpak 3: ‘Gezamenlijk een tijdelijke impuls’ (Westwijk) 95
4.3.3.1 Aanpak politie 95
4.3.3.2 Samenwerking en overleg 98
4.3.3.3 Context 99
4.4 Tot slot 99

5 Intermezzo - Verschil tussen plan en uitvoering 103
5.1 Inleiding 103
5.2 Top-down en bottom-up 104
5.3 Uitvoering door individuele politiemensen 105
5.3.1 Individuele uitvoering in theorie 105
5.3.2 Individuele uitvoering in de praktijk 107
5.4 Gezamenlijke uitvoering 111
5.4.1 Gezamenlijke uitvoering in theorie 111
5.4.1.1 Uitvoeringsnetwerken 111
5.4.1.2 Functioneren van een uitvoeringsnetwerk 112
5.4.2 Gezamenlijke uitvoering in de praktijk 114
5.4.2.1 Interne factoren 114
5.4.2.2 Externe factoren 116
5.6 Tot slot 118

6 Probleemanalyse 121
6.1 Inleiding121
6.2 Probleemanalyse voorafgaand aan de aanpak 122
6.2.1 Cijfers, ‘straatkennis’ en ‘onderbuikgevoel’126
6.2.2 Selectiecriteria 129
6.2.3 Beperkingen analyse 131
6.3 Probleemanalyse tijdens de aanpak: monitoren 134
6.3.1 Aandacht voor de achtergronden van individuele groepsleden135
6.3.2 Politie: informeren en adviseren 136
6.4 Twee problemen bij de analyse van jeugdgroepen 137
6.4.1 Analyse en feitelijke samenstelling groep 137
6.4.2 Verschil tussen analyse en aanpak 140
6.5 Tot slot 141

7 Preventieve maatregelen 145
7.1 Inleiding 145
7.2 Reguleringsmaatregelen 146
7.2.1 Politie en partners – reactief 147
7.2.2 Politie en partners – preventief 148
7.2.3 Alleen politie - reactief 148
7.2.4 Alleen politie - preventief 149
7.3 Gebruik van dwang 150
7.4 Nadruk op reactief optreden 153
7.4.1 Samenwerking met het jongerenwerk 154
7.4.2 Taakopvatting politie 156
7.5 Tot slot 158

8 Betrokkenheid tonen 161
8.1 Inleiding 161
8.2 Drie keer betrokkenheid tonen in de praktijk 162
8.2.1 Nabijheid 163
8.2.2 Oog voor het individu 164
8.2.3 Informele regels en normen ten aanzien van de omgang met burgers 166
8.3 Instrumentele en communicatieve oriëntatie 167
8.4 Achtergrondfactoren167
8.4.1 Negatief gedrag 168
8.4.2 Weerstand bij jongens 171
8.4.3 Communicatief contact is niet eenvoudig 173
8.4.4 Uitgangspunten binnen de aanpak 175
8.4.5 Aard van de functie 176
8.4.6 Affiniteit.178
8.4.7 Etnische achtergrond jongens 179
8.5 Tot slot 182

9 Vertrouwen en (vijand)beelden 187
9.1 Inleiding 187
9.2 Wijkbewoners 188
9.2.1 Vertrouwen 188
9.2.2 Vertrouwen en aanpak 189
9.3 Jongens uit de jeugdgroep 190
9.3.1 Vertrouwen 190
9.3.2 Vertrouwen en aanpak 193
9.3.2.1 Contact, uitleg en eenduidig optreden 194
9.3.2.2 Eerlijkheid en openheid 195
9.4 Tot slot 201

10 Slotbeschouwing 205
10.1 Inleiding 205
10.2 Samenvatting belangrijkste onderzoeksresultaten 207
10.2.1 Waarde(n)volle politie: de theorie 207
10.2.2 Waarde(n)volle politie: de praktijk 208
10.3 Theoretisch kader 211
10.3.1 Waarde(n)volle politie: samenhang 211
10.3.2 Waarde(n)volle politie: spanningen 214
10.3.3 Geschiktheid kader en toekomstig onderzoek 215
10.4 Tot slot 219
10.4.1 (Politie)aanpak 220
10.4.2 Goed politiewerk 224

Summary 227
Literatuur 239
Curriculum Vitae 261