Neurowetenschappelijke toepassingen in de jeugdstrafrechtketen

Samenvatting 11

1 Algemene inleiding 19
1.1 Doel van het rapport 19
1.2 Beleidsachtergrond 21
1.3 Onderzoeksvragen 22
1.4 Begrippen 23
1.4.1 Antisociaal gedrag 23
1.4.2 Neurowetenschappelijke domeinen 23
1.4.3 Neuropsychologische begrippen 24
1.5 Opbouw rapport 26

2 Methoden 27
2.1 Overzicht 27
2.2 Werkwijze stand van zaken wetenschappelijk onderzoek 27
2.3 Werkwijze inventarisaties instrumenten, preventie en interventie 28
2.4 Reikwijdte van de kennisbeschrijving in dit rapport 30

3 Overzicht stand van de kennis over neurobiologische factoren en antisociaal gedrag 31
3.1 Hersenen en antisociaal gedrag 31
3.2 Neuropsychologie en antisociaal gedrag 34
3.3 Neurotransmitters en antisociaal gedrag 38
3.4 Hormonen en antisociaal gedrag 40
3.5 Psychofysiologie en antisociaal gedrag 45
3.6 Genen en antisociaal gedrag 48

4 Instrumenten 53
4.1 Introductie 53
4.1.1 Instrumenten in de jeugdstrafrechtketen 53
4.1.2 Neurowetenschappelijke instrumenten 53
4.1.3 Onderzoeksvragen 55
4.2 Welke neurowetenschappelijke instrumenten zijn er? 55
4.2.1 Neuropsychologie 55
4.2.2 Hormonen 71
4.2.3 Psychofysiologie 77
4.3 Toepassingsmogelijkheden 85
4.3.1 Biopsychosociaal profiel 85
4.4 Praktijkgerelateerde uitdagingen 92
4.4.1 Ethische aandachtspunten 93
4.4.2 Middelen 94
4.4.3 Verwachtingen en kennis 94
4.5 Onderzoeksagenda 95

5 Preventie 97
5.1 Achtergrond zelfregulatie en antisociaal gedrag 100
5.1.1 Wat is zelfregulatie? 100
5.1.2 Ontwikkeling van zelfregulatie tijdens de adolescentie in
relatie tot de hersenontwikkeling 101
5.1.3 Zelfregulatie en antisociaal gedrag 103
5.2 Preventiestrategieën 106
5.2.1 Neurowetenschappelijk perspectief op preventiemethoden 106
5.3 Toepassingsmogelijkheden jeugdketen 127
5.3.1 Introductie en beleidscontext 127
5.3.2 Primaire preventie bij kinderen en adolescenten uit de algemene populatie 129
5.3.3 Secundaire preventie bij risicogroepen 130
5.4 Aandachtspunten en uitdagingen 133
5.4.1 Ethische aandachtspunten 133
5.4.2 Middelen 134
5.4.3 Verwachtingen en kennis 134
5.5 Onderzoeksagenda 135

6 Interventie 137
6.1 Neurobiologische interventies 138
6.1.1 Neuropsychologische trainingen 138
6.1.2 Serious gaming 141
6.1.3 Mindfulness 144
6.1.4 Voedingssupplementen 147
6.1.5 Biologische feedback 148
6.1.6 Medicijnen 152
6.1.7 Hormonen 154
6.1.8 Hersenstimulatie 156
6.2 Neurobiologische kennis bij de voorspelling van behandelsucces 158
6.2.1 Psychofysiologie 159
6.2.2 Hormonen 161
6.2.3 Neuropsychologische functies 163
6.2.4 Genen 164
6.3 Toepassingen van neurobiologische interventies 167
6.3.1 Innovatieve neurobiologische interventies 167
6.3.2 Verbetering van interventies 170
6.4 Conclusie 174
6.5 Uitdagingen en aandachtspunten 176
6.6 Onderzoeksagenda 178

7 Slothoofdstuk 179
7.1 De opbrengst van de inventarisatie van neurowetenschappelijke instrumenten, preventie en interventie 179
7.2 Toepassen en doorontwikkelen 182
7.2.1 Instrumenten 182
7.2.2 Preventie 183
7.2.3 Interventie 183
7.3 Onderzoek 184
7.3.1 Introductie 184
7.3.2 Instrumentontwikkeling 185
7.3.3 Preventie- en interventieontwikkeling 187
7.3.4 Verdieping van kennis over de hersenontwikkeling in de adolescentie bij jongeren met antisociaal gedrag 188
7.4 Hoe breng je neurowetenschappelijke instrumenten, preventie en interventie naar de praktijk? 190
7.4.1 Wie gaan met neurowetenschappelijke toepassingen aan de slag? 190
7.4.2 Kennisoverdracht 192
7.4.3 Implementatie 192
7.4.4 Ethische aandachtspunten 193
Summary 197
Literatuur 207
Bijlage 1 Samenstelling begeleidingscommissie 237
Bijlage 2 Geïnterviewden 239
Bijlage 3 Deelnemers expertmeetings 241
Bijlage 4 Neuroanatomie 243
Bijlage 5 Instrumenten in de jeugdstrafrechtketen 251
Bijlage 6 Flowdiagrammen systematisch literatuur zoeken 253
Bijlage 7 Tabellen horende bij hoofdstuk 3 255
Bijlage 8 Begrippenlijst 261
Bijlage 9 Begrippen antisociaal gedrag 275