Een universele structuur van vermogensrecht

Hoofddeel 13

1 Proloog 15
1.1 Onderwerp 15
1.1.1 Het aanvankelijke onderwerp: levensverzekeringen met derdenbegunstigingen 16
1.1.2 Het ‘diepere’ onderwerp: algemene verkrijgingsregel bij wederkerige prestaties 18
1.1.3 Het ‘bredere’ onderwerp: algemene regels en begrippen bij “vermogensverschuivingen” 23
1.1.4 Het abstractere onderwerp: algemene regels en begrippen van huidig vermogensrecht 24
1.1.5 Het definitieve onderwerp: formulering van een alternatieve structuur van vermogensrecht 27
1.2 Doelstelling 28
1.3 Methode 32
1.3.1 De gebruikelijke methode: de hypothetico-deductieve methode 32
1.3.2 De gekozen methode: de geometrische methode 33
1.3.3 Bewijsvoering: een toetsingskader voor vermogensrechtelijke structuren 37
1.4 Opzet 46
1.5 Leeswijzer 47

2 Huidige structuur van het vermogensrecht 49
2.1 Hoofdlijnen van huidige structuur van het vermogensrecht 49
2.1.1 Eerste paradigmacluster: de dubbele dichotomie 50
2.1.2 Tweede paradigmacluster: het ontbreken van uniforme termen voor voorwerpen en ‘meest omvattende rechten’ 55
2.1.3 Derde paradigmacluster: de ‘drieledigheid’ van vermogensrechten 56
2.2 Toetsing van huidige structuur van het vermogensrecht 60
2.2.1 Toetsing op theoretische grondslag 61
2.2.2 Toetsing op praktische toepasbaarheid 62
2.2.2.1 Inleiding 62
2.2.2.2 Casusposities: huidige oplossingen 65
2.2.2.2.1 De huidige oplossing voor oneigenlijke vermenging 65
2.2.2.2.2 De huidige oplossing voor directe verkrijging 67
2.2.2.2.3 De huidige oplossing voor goodwill 73
2.2.2.2.4 De huidige oplossing voor giraal geld en girale overboekingen 75
2.2.2.2.5 De huidige oplossing voor levensverzekeringen met derdenbegunstiging 78
2.2.2.2.6 De huidige oplossing voor domeinnamen 85
2.2.2.2.7 De huidige oplossing voor (big) data 85
2.2.2.3 Conclusie 95
2.2.3 Toetsing op duidelijkheid 98
2.2.4 Toetsing op eenvoud 109
2.2.5 Toetsing op duurzaamheid 109
2.2.6 Toetsing op omvangrijkheid 110
2.2.7 Toetsing op consistentie 110
2.3 Conclusie 113

3 Alternatieve structuur van het vermogensrecht 119
3.1 Hoofdlijnen van alternatieve structuur van het vermogensrecht 119
3.1.1 Elementaire rechtsbegrippen 122
3.1.1.1 Rechtsobject (species iuris) 125
3.1.1.2 Totaalrecht (summa iuris) 127
3.1.1.3 Rechtsaandeel (pars summae iuris) 128
3.1.1.4 Rechtshouderschap (detentio iuris) 128
3.1.1.5 Rechtspersonen (persona iuris) 128
3.1.2 Existentiële rechtsprocessen 129
3.1.2.1 Originatie (origo) 130
3.1.2.2 Verandering (mutatio) 131
3.1.2.3 Splitsing (disiunctio) 131
3.1.2.4 Fusie (coniunctio) 131
3.1.2.5 Verdwijning (evaporatio) 131
3.1.3 Elementaire rechtsrelaties 132
3.2 Toetsing van alternatieve structuur van het vermogensrecht 135
3.2.1 Toetsing op theoretische grondslag 136
3.2.2 Toetsing op praktische toepasbaarheid 137
3.2.2.1 Inleiding 137
3.2.2.2 Casusposities: alternatieve oplossingen 137
3.2.2.2.1 De alternatieve oplossing voor oneigenlijke vermenging 137
3.2.2.2.2 De alternatieve oplossing voor directe verkrijging 141
3.2.2.2.3 De alternatieve oplossing voor goodwill 142
3.2.2.2.4 De alternatieve oplossing voor giraal geld en girale overboekingen 146
3.2.2.2.5 De alternatieve oplossing voor levensverzekeringen met derdenbegunstiging 152
3.2.2.2.6 De alternatieve oplossing voor domeinnamen 156
3.2.2.2.7 De alternatieve oplossing voor (big) data 157
3.2.2.3 Conclusie 162
3.2.3 Toetsing op duidelijkheid 163
3.2.4 Toetsing op eenvoud 164
3.2.5 Toetsing op duurzaamheid 164
3.2.6 Toetsing op omvangrijkheid 165
3.2.7 Toetsing op consistentie 165
3.3 Conclusie 165

4 Keuzevorming 171
4.1 Samenvattende vergelijking huidige en alternatieve structuur 171
4.2 Samenvattende vergelijking toetsingsresultaten 174
4.3 Definitieve keuze tussen huidige en alternatieve structuur 175
5 Epiloog 179
Appendix: een alternatieve structuur van het vermogensrecht 183
Samenvatting 407

A Korte Nederlandstalige samenvatting 407
B Engelstalige samenvatting 408

Definitielijst 419
Lijst met verkort aangehaalde literatuur 423