Hij was vastbesloten om de eerste biljonair in de geschiedenis te worden, met de ambitie om het grootste deel van zijn vermogen weg te geven. In plaats daarvan werd hij veroordeeld voor een miljardenfraude en moet hij waarschijnlijk voor de rest van zijn leven de gevangenis is. Sam Bankman-Fried is een oplichter zoals die in Amerikaanse financiële kringen wel vaker opduiken: iemand die gretige investeerders gouden bergen belooft met een nieuwe, nauwelijks begrepen technologie, maar uiteindelijk niet meer dan een piramidespel blijkt te bestieren. In Going Infinite beschrijft bestseller-auteur Michael Lewis hoe de inmiddels 31-jarige Californiër met zijn handelsplatform voor crypto-munten FTX miljarden binnensleepte, voordat het hele zaakje als een kaartenhuis in elkaar stortte.
Perfecte anti-held
Lewis kwam met Bankman-Fried in contact via Brad Katsuyama, een van de personen die hij in zijn eerdere boek Flitshandel al te berde had gebracht. Katsuyama wilde met FTX in zee gaan, en was benieuwd wat een van Amerika’s meest vooraanstaande financiële journalisten van Bankman-Fried vond. Lewis was na de ontmoeting met de crypto-koning, die met zijn slonzige haardos en neiging om oogcontact te vermijden de perfecte anti-held was, ‘totaal verkocht’, zo geeft hij in zijn boek ruiterlijk toe. ‘Doe wat hij wil!’ rapporteerde hij eind 2021 aan Katsuyama. ‘Wat kan er fout gaan?’ Lewis volgde Bankman-Fried vervolgens acht maanden lang op de voet, van zijn ouderlijke huis in San Fransisco tot het gedeeltelijk uit junglehutten opgetrokken FTX-hoofdkantoor op de de Bahama’s. Daar ontdekte hij onder meer dat Bankman-Fried een geheime verhouding had met Caroline Ellison, de CEO van Alameda Research, het investeringsfonds van FTX.
Zeepbel
Een nog groter geheim was dat Bankman-Fried op dat moment FTX-inleg gebruikte om miljardenleningen die Alameda was aangegaan terug te betalen. Dat ging prima zolang virtuele valuta een hype waren: per slot van rekening was een enkele bitcoin, die je in 2013 nog voor 77 dollar kon kopen, halverwege 2021 een slordige 50.000 dollar waard. Het tweetal, dat elkaar liefdesbrieven in de vorm van kosten-batenlijstjes stuurde, had de fraude zo goed verborgen gehouden dat zelfs Lewis er aanvankelijk geen weet van had. ‘Tot in de laatste dagen van oktober 2022 had je de junglehutten kunnen doorzoeken tot je paars aanliep en niet het flauwste vermoeden hebben gehad dat er iets mis was,’ schrijft Lewis. Toen de crypto-zeepbel eenmaal barstte was er echter niet meer dan een weekend voor nodig om Bankman-Fried te ontmaskeren als Amerika’s grootste zwendelaar sinds Bernie Madoff.
Maar als Lewis zich door zijn hoofdpersoon bedonderd voelt dan heeft hij dat publiekelijk nog niet laten doorschemeren. En waarom zou hij ook: alleen al voor de filmrechten voor zijn boek heeft hij vijf miljoen dollar mogen incasseren.
Doorzettingsvermogen
Wat is belangrijker voor prestaties: talent of doorzettingsvermogen? De Amerikaanse psycholoog Adam Grant houdt het op het laatste. In zijn nieuwe boek Hidden Potential betoogt de Wharton University-hoogleraar dat aangeboren talent succes zelfs in de weg kan staan. We leren namelijk het meest als we ons buiten onze comfortzone begeven, want hoe makkelijker de dingen ons afgaan, hoe kleiner de prikkel om ons volledige potentieel te ontsluiten. Mensen die daarentegen de weerstand opzoeken, kunnen ook zonder aanleg tot grote hoogtes stijgen, aldus Grant. Daar is hij zelf een voorbeeld van: hoewel hij aanvankelijk zo stram was dat hij zijn tenen niet kon aanraken zonder zijn knieën te buigen, wist hij zich als tiener twee keer te kwalificeren voor de Olympische jeugdkampioenschappen schoonspringen.
Om te leren van onze fouten is advies effectiever dan feedback, aldus Grant. Kritiek spreekt zich namelijk uit over wat in het verleden verkeerd ging, terwijl suggesties zich juist richten op wat in de toekomst beter kan. Ook het bijstaan van anderen kan een positieve uitwerking hebben. Grant spreekt hierbij van het ‘coach-effect’, waarbij we de neiging hebben om de raad te volgen die we ook aan anderen hebben gegeven. Grant adviseert daarnaast om het leerproces zo speels en gevarieerd mogelijk te houden. Dat voorkomt niet alleen een burn-out, maar verkleint ook de kans op een ‘bore-out’, waarbij een gebrek aan stimulatie ons uitgeput achterlaat.
Floreren
Een belangrijk deel van Hidden Potential (de Nederlandse vertaling wordt in de lente verwacht) is gewijd aan de vraag hoe organisaties structuren kunnen aanbrengen waaronder iedereen kan floreren. Om te voorkomen dat een enkele baas of stroeve werkrelatie de ontwikkeling van een werknemer frustreert pleit hij er bijvoorbeeld voor om de carrière-ladder te vervangen door een ‘rooster’ (lattice), waarbij er meerdere paden naar succes mogelijk zijn. Daar ligt ook een taak voor de HR-afdeling, aldus Grant. Zo hecht de Amerikaanse miljardair-ondernemer Mark Cuban, bekend van onder meer de zakelijke realityserie Shark Tank, meer aan het karakter van zijn werknemers dan aan hun cv’s. ‘Cultuur en chemie zijn cruciaal voor succes,’ aldus Cuban in de podcast Re:Thinking with Adam Grant. ‘Een team kan één stommeling hebben, maar geen twee. Eén domkop past zich aan, twee trekken zich aan elkaar op.’
Over Jeroen Ansink
Jeroen Ansink is journalist in New York. Hij schrijft en schreef onder meer voor HP/De Tijd, Elsevier Weekly Magazine en Fortune.com. Voor Managementboek schrijft hij interviews. Ansink voltooide een vrij doctoraal in de Letteren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde het certificaat Business Journalism aan de Wharton Business School aan de Universiteit van Pennsylvania.
