Boonstra doet dat in zijn boek Veranderen als samenspel en ook op het seminar Veranderdynamiek op 19 maart 2019. Letterlijk en figuurlijk in samenspel met collega auteurs.
Het spelmodel biedt een mooie metafoor voor de huidige dynamische wereld. Vroeger had je bijvoorbeeld de PTT en was het volstrekt helder hoe communicatie verliep. Wilde je iets met telefonie, belde je de PTT. In de nieuwe wereld is er een pluriform aanbod van telecomproviders en het aantal gebruikers ontelbaar. Bovendien zijn de complicaties enorm. Boonstra: ‘Als gevolg van telecommunicatie kan een elektrische rolstoel op drift raken door een buurman die een drone met afstandsbediening heeft aangeschaft bij Alibaba. Of wat als een e-health toepassing of een operatierobot in een zorgomgeving opeens niet meer werkt? Telecom is een eerste levensbehoefte geworden. 24 uur per dag. Als het niet werkt, zijn de gevolgen enorm. Het is alom aanwezig en techniek zorgt ervoor dat de wereld razendsnel verandert. Je kunt in een wereld gedomineerd door techniek niet meer lineair denken, je moet letterlijk en figuurlijk een compleet speelveld overzien. Net als voetbal, het spelletje wordt steeds sneller en complexer. En de belangen groter.’ Wie wil veranderen en meebewegen, zal ook moeten kiezen voor een totaal andere veranderaanpak. Ofwel, het is tijd voor een nieuwe veranderdynamiek.
Spelmodel
Het spelmodel van Boonstra biedt houvast om veranderingen te duiden en te realiseren. Op het speelveld gaat het erom te achterhalen wat er in de wereld gaande is. Door de dynamiek rond de organisatie te duiden is het mogelijk om drijfveren voor verandering te benoemen.
Verder bevat het model de spelambitie met de vraag naar de maatschappelijke betekenis van de organisatie en welke maatschappelijke waarde wordt geleverd. Met de spelers wordt in kaart gebracht welke partijen er allemaal actief zijn en belang hebben bij de verandering. In het spelpatroon wordt gekeken welke dynamiek er speelt in organisaties en wat belemmerend en bevorderend werkt voor een verandering van de organisatie. Vanuit spelambitie, spelersveld en spelpatronen ontstaat gaandeweg een spelidee voor de aanpak van de beoogde veranderingen. Bij het uitwerken van het spelidee speelt ook het balanceren tussen inbreng van onderaf en sturing van bovenaf. Succesvolle verandering verlangt een gezamenlijke inspanning van mensen die de verandering kunnen realiseren. Door het organiseren van de spelverdeling is het voor de spelers helder welke inspanning en bijdrage ze kunnen leveren aan de beoogde veranderingen. Met het inbrengen van spelvormen krijgt het spelidee verder handen en voeten. Het gaat hierbij om het kiezen van interventies die spelers inzetten om het spelidee en de verandering vorm te geven. Gevoel houden voor de spelbeleving is essentieel om diepgaande verandering te realiseren en plezier te beleven aan de verandering. Uiteindelijk gaat het om spelresultaat. Een verandering die uitsluitend instrumenteel wordt ingezet komt nooit tot leven. Het draait erom hoe veranderingen uitwerken en welke maatschappelijke resultaten worden behaald. Boonstra: ‘Het model werkt als een lemniscaat. Het is een constant draaiende beweging.’
Een nieuwe verandertaal
Spelen associeert Boonstra met plezier, zoals kinderen die spelen op het strand plezier beleven omdat ze samen het spel maken, spelregels verzinnen, samenspelen en plezier hebben. ‘Bij veranderen gaat niet om een wedstrijd met winnaars en verliezers, maar om spelers die samen aan een toekomst werken.’ Boonstra zegt moe te worden van de bestaande verandertaal. Hij wil het dan ook niet meer hebben over interventies, maar praat liever over beleving en ondersteunende acties. ‘Het is tijd voor een andere taal. De huidige maatschappij is als koorddansen zonder vangnet. Het is stapje voor stapje lopen op een wiebelig koord waar je als bestuurder, veranderaar en professional je evenwicht moet zien te bewaren. Er is een geweldige veranderdynamiek gaande. Er is niet één verandermodel, laat staan -aanpak. De kern van het spelmodel is dat je samen met anderen een veranderaanpak beredeneert en een context schept om concreet aan de slag te gaan. Het probleem van kinderen met obesitas in Amsterdam kun je bijvoorbeeld niet alleen aanvliegen door ouders op gezondheid te wijzen. Ook dat is een complex vraagstuk waarbinnen veel spelers actief zijn, variërend van scholen, sportclubs, jeugdzorg, leveranciers van automaten op school, voedselproducenten, wijkcentra, kookclubs. Door samenspel kunnen zij impact hebben en elk kind op gezond gewicht krijgen.’
Samen spelen op seminar
Op 19 maart is er in Driebergen het seminar Veranderdynamiek. Boonstra wil zijn ideeën over het spelmodel letterlijk en figuurlijk terug laten komen op die dag door ‘samen te spelen’ met de andere spelers die die dag komen. ‘Alle sprekers op die dag hebben namelijk een mooi boek uitgebracht.’ Zo schreef Manon Ruijters Mijn binnenste buiten. Een boek vooral over netwerken en de spelende professional. Tjip de Jong op zijn beurt schreef Verslaafd aan organiseren. Volgens hem moeten we vooral af van ingeslopen spelpatronen en zinloze routines. Hans van der Loo wil met Waar haal je de energie vandaan? een beeld schetsen van bevlogen en enthousiaste spelers die vanuit passie en een gedeelde visie golven van verandering weten te creëren. Shirine Moerkerke schreef Hoe ik verander. Daarin geeft ze antwoord op de vraag welke interventies effectief zijn om in samenspel tot beweging en verandering te komen. Janka Stoker tot slot in haar Goede leiders zweven niet: ‘Zweverige concepten over leiderschap zijn vaak opvallend populair, maar zijn meestal onbewezen. Het gaat om spelers die impact hebben’ Boonstra: ‘Het zijn allemaal mensen die vanuit een spelidee denken. Mensen die een vangnet vormen voor managers en leiders die hun evenwicht willen bewaren.’
Voor meer informatie of inschrijven kijkt u op managementboek.nl/veranderdynamiek
