Ken je dat gevoel? Je rijdt op de snelweg en je voorganger remt plotseling af en staat stil. Wat gebeurt er dan in je brein? Denk je na over de positie van de rem? Ga je de afstand tussen jouw en je voorganger inschatten? Of gebeurt er het volgende: in een split second sta je op de rem. Vervolgens puf je nog even uit en voel je de adrenaline door je lijf gieren. Ons brein is zo ingericht dat we op zo'n moment niet denken maar ervaren dat onze amygdala de controle overneemt. We noemen dit een amygdala hijack. Dat gebeurt niet alleen in ‘feitelijke' gevaarlijke situaties maar ook als we een nare e-mail krijgen of als we iets moeten leren en daar enorm tegen opzien.
Breinkennis kan ons helpen om deze en andere inzichten toe te passen als we als leidinggevende, coach of trainer met mensen aan de slag gaan en ontwikkeling of verandering willen. Inzicht in hoe je brein werkt is voor iedereen handig, je wilt natuurlijk wel weten hoe het allemaal werkt onder de motorkap. Er zijn een aantal principes die ons helpen om te doorgronden wat helpt om ons brein te beïnvloeden. Dit zijn ze:
Veiligheid
Doordat ons brein in miljoenen jaren is geëvolueerd bestaat ons brein uit meerdere delen waarvan ons krokodillenbrein het oudste is. Dit deel heeft als primaire functie om te zorgen dat we ons veilig voelen in het hier en nu. Nieuwere delen van ons brein kunnen goed plannen en vooruitkijken. Maar dat ‘oude' deel scant in het hier en nu de omgeving af op gevaar. En dat kan van alles zijn, een e-mail, een mededeling dat er een reorganisatie op komst is of een collega die uit is op jouw functie. Deze gebeurtenissen zorgen dat je ‘oude' brein in actie komt. Dat betekent dat je rationele brein afgesloten is, dus je weet wellicht als je er rustig over nadenkt dat een reorganisatie kansen biedt maar op het moment dat je het hoort ben je niet in staat om daar over na te denken en naar te handelen.
Voeding
Ons brein heeft water, zuurstof en een groeimindset nodig om te groeien en te ontwikkelen. Carol Dweck onderscheidt twee mindsets: een fixed mindset waarbij mensen geloven dat hun ontwikkeling vast ligt en een groeimindset waarbij je gelooft dat je door uitproberen en oefenen kan groeien en jezelf kunt ontwikkelen. Een mindset is niet alleen een individuele zaak maar wordt ook beïnvloed door de omgeving, je leidinggevende en de organisatie waar je onderdeel van uitmaakt.
Verbinding
Sterke verbindingen in het brein komen tot stand als neuronen vaker vuren. Herhaling helpt dus bij onthouden evenals het gebruik van al onze zintuigen als we nieuwe informatie krijgen. Om te onthouden hebben we focus nodig, niet afgeleid zijn hoort daarbij. We hebben tot 10 minuten nodig om ons opnieuw te concentreren als we afgeleid worden door b.v. een mobiele telefoon.
Emotie
Emoties zijn krachtige helpers om te helpen onthouden. Als we het naar onze zin hebben en we werken in een krachtig werken, dan onthouden we meer en beter dan wanneer we het niet naar onze zin hebben. Emoties maken neurotransmitters aan die er voor zorgen dat we beter onthouden. De meest bekende neurotransmitter is dopamine een krachtige neurotransmitter die vrij komt als we complimenten krijgen. Hij is wel van korte duur, investeren in een langdurig plezierige werkomgeving zorgt voor de afgifte van neurotransmitters serotonine en oxitocine waardoor we ons trots en plezierig voelen en beter kunnen leren.
Verwerken en transfer
Vaak zijn dingen die we leren los van de werkplek lastig te onthouden. Transfer van de ene plek naar de andere is niet zo makkelijk voor onze hersenen. De werkplek is de beste leerplek en ook de meest effectieve. Ons geheugen kan leren door herhaling en oefenen maar ook door verhalen. Deze laatste blijven beter hangen.
In ons werk als HRD professionals weten we dat veranderingen elkaar steeds sneller opvolgen. Het ene is nog niet geïmplementeerd of het volgende dient zich weer aan. Zorgen dat de organisatie wendbaar is en blijvend lerend helpt om steeds voorbereid te zijn om te leren. De werking van het brein begrijpen en inzichten toepassen kunnen daarbij helpen.
Over Ria van Dinteren
Ria van Dinteren is spreker, docent, facilitator, leermanager, organisatieadviseur bij Breinwerk BV en hoofdredacteur van Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties (TvOO).
