Ik begin mijn zoektocht met de vraag die ik mezelf stelde, terwijl ik in een trein zat die tussen Amersfoort en Zwolle op weg was naar het noorden. Die zoektocht leidde tot Het kleine verschil dat alles verandert. Op grond van één klein verschil tussen mensapen en mensen toon ik aan dat de mensheid niet bestaan uit individuen die verwikkeld zijn in een voortdurende economische strijd om het welbegrepen eigenbelang veilig te stellen. Mensen zijn juist in staat de wereld te veroveren door al dan niet bewust samen te werken, van elkaar te leren en bezig te zijn met voortdurend geven en nemen.
Wederkerigheidmens
De mens is geen homo economicus, maar een wederkerigheidsmens. De wederkerigheidmens is iemand die de medemens het voordeel van de twijfel geeft, soms anderen helpt zonder er direct iets voor terug te krijgen en een notie heeft van eerlijk delen als er is samengewerkt. Chimpansees lijken zelfs meer op de homo economicus dan de mens dat doet.
De wederkerigheidmens is het broodnodige antwoord op de uitgangspunten van het vastgelopen neoliberalisme. Het kleine verschil maakt het mogelijk dat mensen taal hebben en niet alleen een stenen hamer, maar ook een heimachine. De enorme kracht van samenwerken maak ik onder meer duidelijk aan de hand van de zeer eenvoudige BIC pen en Unox tomatensoep naar oma’s recept. Maar een mensbeeld is niet compleet als het niet ook de kwalijke kanten van de mens belicht.
vertrouwen en verraden
Het mensbeeld maakt duidelijk dat mensen niet alleen verbijsterend vredelievend zijn, maar ook verschrikkelijk agressief kunnen zijn. Juist doordat we elkaar vertrouwen, kunnen we elkaar verraden. Het mensbeeld wederkerigheidsmens hangt samen met ons groepsdenken en met ons denken over identiteit. Het boek biedt beleidsmedewerkers inspiratie over hoe zij vanuit andere uitgangspunten over beleid kunnen nadenken. Voor diegenen die nadenken over onze hedendaagse politiek en samenleving biedt het nieuwe inzichten over hoe de economie de mensheid ten dienste staat en kan staan. Aan de hand van eenvoudige voorbeelden, zoals hoe de conciërge zijn rol ziet bij de NASA tijdens het Apollo-project, wordt duidelijk dat iedereen ertoe doet.
Volgens lezers is het een zeer toegankelijk geschreven betoog waar het land op zit te wachten. Een journalist riep verrast uit: ‘Wat staat er veel in!’
Over Jan Lunsing
Lunsing werkt als bestuurskundig onderzoeker voor gemeenten en rekenkamers. Hij heeft als gastdocent les gegeven over politiek aan basis- en middelbare schoolleerlingen en studenten op het MBO, HBO en de universiteit. Lunsing is een vrijdenker die zegt: 'Het belangrijkste dat een mens kan leren is nieuwsgierigheid'.
