Het cultuuranalysemodel Spiral Dynamics wordt zorgvuldig uit de doeken gedaan en ingebed in het door De Ruiter zelf ontwikkelde model ValueFraming©. Met dit model ontleedt hij de flow van een intens persoonlijk gesprek met als doel dit ook op groepen toe te kunnen passen. Zijn inzichten & theorie zijn overtuigend. De concretisering hoe je het zelf toe zou kunnen passen, daarin zit nog ruimte voor verbetering.
De naam 'ValueFraming' verklaart zichzelf al voor een groot deel, het gaat om waarden (Spiral Dynamics) en frames (die je op elkaar kunt afstemmen om verbinding te maken). Ofwel ValueFraming kan u helpen door de ogen van anderen te kijken en zo een verbinding te leggen, alsof u een goed persoonlijk gesprek voert.
Heel eenvoudig is het echter niet, het toepassen van het concept vraagt concentratie, discipline, aandacht maar vooral inlevingsvermogen in diegenen die u wilt bereiken. Hiermee staat het haaks op de huidige 'zendcultuur' waarbij authenticiteit, persoonlijke vrijheid en rationeel denkvermogen hoogtij vieren. Om verbinding te kunnen maken komen namelijk precies tegenovergestelde normen en waarden van pas: inlevingsvermogen, zorg voor het collectief en tot slot de kracht van rituelen (versus rationeel denkvermogen). Het boek is prachtig van uitvoering, met mooie illustraties, wijze & toepasselijke quotes, en bovenal is de boodschap buitengewoon goed geformuleerd.
De auteur is duidelijk niet alleen adviseur en spreker maar beheerst het schrijven uitstekend. Dit ondanks zijn zelfbenoemde basishouding van 'binair en instrumenteel denker'. Dat is hij in de loop der jaren zeker ontgroeid. De keerzijde van het bloemrijk brengen van een complexe theorie is dat je als lezer het spoor bijster kunt raken door de vele fraaie zijpaadjes. Let wel, kúnt raken.
Over de opbouw en structuur van het boek is goed nagedacht. Een groot pluspunt is dat De Ruiter zijn theorie geloofwaardig in de context plaatst, zowel vanuit historisch perspectief als vanuit cultureel gezichtspunt. Een minpunt is dat hij de theorie uitstekend inleidt, maar de invulling van de stappen te summier uitwerkt. Naar het eind toe wordt ook de structuur van het boek ook minder helder. De onderwerpen en voorbeelden blijven evenwel boeiend en zijn zeer actueel.
Het gaat bij ValueFraming om contact in vijf stappen. In theorie is dat begrijpelijk en logisch, de toepassing ervan lijkt mij echter geen sinecure. Het gaat hier namelijk om het overbruggen van de verschillen in zienswijze tussen uzelf en de spreker op de volgende punten: 1 relatie, 2 context, 3 spreker, 4 appèl, 5 inhoud. Pas als de eerste vier punten aardig goed zitten kom je aan de inhoud toe. En ook bij de inhoud is het van belang dat de zender óók zijn inhoud afstemt op de verwachtingen die de ontvangers van deze inhoud hebben. Als je dit goed tot je door laat dringen kom je tot de conclusie dat een succesvol spreker komt door alle voorbereidingen bijna niet meer aan spreken toekomt!
De waardentheorie die De Ruiter inzet om tot zijn model ValueFraming te komen is geheel gebaseerd op het model Spiral Dynamics. Charmant is dat hij de eer voor deze theorie uitdrukkelijk aan Graves toebedeelt. Op basis van de erfenis van deze wetenschapper/onderzoeker die in 1986 overleed, zijn zijn assistenten Beck en Cowan verder gegaan.
In 2005 verscheen hun boek 'Spiral Dynamics'. Deze theorie staat ook wel bekend als het 'het kleurenmodel'. Alle stappen worden ingekleurd vanuit de Spiral Dynamics theorie.
Stap 1 (relatie) Hierbij is het zaak goed in te schatten hoe de ander zijn wereld ziet én hoe hij naar de spreker kijkt. Met andere woorden wat is het basisframe van de ontvanger?
Stap 2 (context) Een bepaalde context lokt een bepaald waardensysteem (en bijbehorend gedrag) uit. Bij belangrijke onderhandelingen zal een het oranje waardesysteem (doelstellingen najagen) de overhand nemen. Bij een sportieve krachtmeting een rood waardesysteem (dominantie). Bezie het onderwerp in relatie met de context.
Stap 3 (spreker) De match tussen zender en ontvanger wordt naast de ontvanger ook bepaald door de zender. De kracht van Spiral Dynamics is hier om de rol, het frame en de bijpassende houding en stijl per kleur inzichtelijk te maken. Sommige sprekers kunnen het hele kleurenrepertoire aan. Anderen zullen zich moeten beperken tot de repertoires die ze beheersen.
Stap 4 (appèl) Welk appèl doen we op de luisteraar? De dominante waarde of die nou bepaald wordt door luisteraar of context speelt hierbij een bepalende rol. De luisteraar moet niet het gevoel krijgen zijn luistertijd verspild te hebben.
Stap 5 (inhoud) Hier gaat het om inhoud en vorm, waarbij vorm in de praktijk belangrijker blijkt dan de inhoud. Het gaat erom rekening te houden met de 'luisterconditie' van de dominante kleur/waarde. De vorm wordt nader ingekleurd met beginselen uit de retorica, die mijns inziens in het volgende hoofdstuk zijn 'verdwaald'.
De laatste drie hoofdstukken illustreren de waarde van ValueFraming en of puur Spiral Dynamics in diverse settings. Eén ervan gaat over leiderschap waarbij de succesvolle cases van Nelson Mandela & Obama helder uit de doeken worden gedaan. Onderwerpen als emotioneel beladen communicatie, crisiscommunicatie komen aan bod met illustratieve voorbeelden. Corporate communicatie, interne communicatie en branding worden erg kort maar zeer kleurrijk aangestipt.
Het boek besluit met de huidige waarden van Nederland, afgezet tegen die van de westerse wereld in het algemeen. En biedt een toegift in de vorm van uitkomsten van brainstorms met Spiral Dynamics cursisten over actuele thema's: 'Coping - omgaan met een crisis binnen organisaties' en 'Omgaan met de kredietcrisis'.
Over Tanja Beugelsdijk
Tanja Beugelsdijk is zelfstandig communicatie-expert. Haar jarenlange ervaring in verkoop, marketing, communicatie én branding maakt dat ze binnen deze disciplines de juiste afstemming vindt en daarmee gericht een bijdrage kan leveren aan de verbinding met klanten.
