De moed jezelf te zijn

strong>'De moed jezelf te zijn' is de vertaling van 'The Courage to be disliked' (2013) en verschenen in mei 2019.

Een jonge man ontmoet een filosoof die hem uitlegt hoe hij in staat is om zijn eigen leven te leiden, en hoe hij zich kan bevrijden van het idee dat hij er vooral is om anderen te pleasen.

De filosoof baseert zich op de mensvisie en psychologische theorie van Alfred Adler. Stap voor stap laat hij de jonge man kennismaken met belangrijke concepten uit Adler’s theorie. De verwarring is vaak groot en de lessen van de filosoof worden door diens student niet automatisch geconsumeerd. Keer op keer komt de jonge man terug met eigen opvattingen en vragen die door de filosoof geduldig worden beantwoord.

Geheel in de geest van Alfred Adler die mensen altijd aanspoorde niets voor zoete koek te slikken. Zijn woorden ‘Alles kan ook anders zijn’, staan in veel hoofden van Adlerianen gegrift en herinneren hen eraan hun eigen ‘privé logica’ te blijven onderzoeken.

Halverwege het boek kan je als lezer het gevoel bekruipen dat alle problemen door onszelf worden gecreëerd en individueel van aard zijn. Later blijkt dat de filosoof de jonge man duidelijk maakt dat diens gedrag doelgericht is. En ja, dat we daardoor altijd verantwoordelijk zijn voor onze eigen reacties. En ons niet kunnen verschuilen achter ‘dan moet jij maar niet zo irritant doen!’ Dit idee van Adler is moeilijk te verteren voor de jonge man die ook gewend is het gedrag van anderen te gebruiken om zijn eigen gedrag te rechtvaardigen. In de dialoog tussen de filosoof leert de jonge man zijn eigen opvattingen en gekleurde logica te onderzoeken en zijn reactiepatronen te herkennen.

En ja, dat blijkt op gezette tijden behoorlijk confronterend te zijn en vraagt de nodige moed van de jonge man. Hij leert in gesprek met de filosoof dat de zekerheid die hij zoekt niet zo zeer ligt in wát hij denkt maar in het feit dat híj denkt en als beeldhouwer in staat is zijn beelden en opvattingen te veranderen.

De auteurs laten de jonge man in gesprek met de filosoof leren over zichzelf, zijn doelen en de relaties die hij met anderen onderhoudt. Hij leert dat zijn gedrag altijd gevolgen heeft voor anderen en dat dat het gedrag van anderen gevolgen heeft voor hem. Hij leert bovendien dat hij, los van wat anderen doen, zelfstandig kan kiezen hoe hij wil bijdragen aan de levens van de mensen om hem heen.

Ook deze vertelvorm is in lijn met Adler’s visie dat wij als mensen en unieke individuen altijd onderdeel uitmaken van het grotere geheel, het collectief. Wat in ons leeft, wordt door ons tot uiting gebracht in de wereld. We bestaan niet op onszelf en niet voor onszelf. We zijn als mensen op elkaar aangewezen. En willen we tot nieuwe inzichten komen, hebben we het perspectief en de logica van anderen eveneens nodig.

De jonge man in het boek ontwikkelt op deze manier niet alleen meer zelfbewustzijn, ook meer relatiebewustzijn.

‘De moed jezelf te zijn’ is een waardevolle aanwinst voor iedereen die de praktische relevantie van de psychologie van Alfred Adler wil begrijpen.