Elleke van Gelder maakt onderscheid tussen je gewoon verwonderen en diepe verwondering. Gewoon verwonderen gaat over het bijzondere van wat we vaak vanzelfsprekend vinden over wat we om ons heen zien, zoals: ‘Waarom wordt het gedoogd om rookpauzes te nemen en moet je sporten in je eigen tijd? Waarom noemen we het eigenlijk eigen tijd? Waarom zijn talentenprogramma’s voor the happy few? Hebben anderen dan geen talenten?’ Diepe verwondering, schrijft ze, is iets dat je overkomt – onverwacht en met een magisch tintje. Er zijn geen trucjes voor, of het wel of niet gebeurt, is onvoorspelbaar. Het enige wat je kunt doen is je open stellen voor de mogelijkheid om verwonderd te worden. Je kunt jezelf in de omstandigheden brengen waarin diepe verwondering kan plaatsvinden.
Potentieel
Voor Van Gelder is verwondering geen doel op zich, ‘het gaat om het creatieve, wendbare en veerkrachtige potentieel van mensen en organisaties verder te ontluiken en te benutten’. Ze maakt onderscheid in het managen van problemen (‘werken van -1 naar 0’) en het zien en het creëren van mogelijkheden en potentie (‘werken van 0 naar 1’). Elleke: ‘Wat nou als we ons potentieel niet alleen inzetten om problemen op te lossen, maar om te groeien, te leren, te ontwikkelen en toe te voegen, en organisaties beter, mooier, waardevoller en impactvoller te maken?’
Anders kijken
Aan de hand van anders kijken, anders denken en anders doen, legt ze uit hoe je ruimte kunt maken voor diepe verwondering. Enkele kenmerken ervan licht ik hier uit.
Anders kijken gaat over verbeeldingskracht, dat je kijken gedreven wordt door een verlangen dat er meer kan, dat het ook anders kan. Het gaat om een intrinsieke motivatie. Je gaat actief op zoek naar bronnen die jou kunnen inspireren en laat je fantasie de vrije loop. Anders kijken zit vaak in kleine details die een grote impact hebben. Na een presentatie kun je een toehoorder vragen ‘Wat vond je er van?’ of ‘Wat spreekt je aan?’ De eerste vraag leidt vaak tot oordelen of kritiek. De tweede brengt de aandacht naar de potentie.
Anders denken
We denken als mensen vaak vanuit aannames en gewoontes, zoals: wat kan wel/niet, wat is goed/slecht, wat doen we hier wel/niet en hoe dan? Een van de aspecten van anders denken noemt Elleke creatief denken, niet uitgaan van het bekende. Dit gaat bijvoorbeeld over het leggen van nieuwe en originele linkjes in je hoofd door onderwerpen aan elkaar te koppelen die ogenschijnlijk niet zoveel met elkaar te maken hebben. Ze noemt enkele voorbeelden van linkjes waar nieuwe ideeën uit voortgekomen zijn, zoals de vorm van wafels met de zool van een atletiekschoen en de titel Vijftig tinten grijs met diversiteit in organisaties.
Anders doen
Bij anders doen bespreekt Elleke twee belangrijke belemmeringen om echt nieuwe stappen te zetten. De eerste is dat je voor het werken van 0 naar 1 uit je comfortzone moet stappen en dat is doodeng èn ongemakkelijk. De tweede is de Status Quo in organisaties: waarom we iets op een bepaalde manier doen of juist niet doen. Van Gelder leert je hoe je uit je comfortzone kunt stappen en hoe je kunt morrelen aan de Status Quo.
Lef
Het grote verwonderboek voor managers beschrijft mogelijkheden, kansen en praktische aanpakken. Veel praktijkvoorbeelden maken dit inzichtelijk. Het boek geeft geen stappenplan, het beschrijft de reis, wat je daarin tegenkomt en wat er van je gevraagd wordt, als je echt wilt werken aan vernieuwende organisaties. Of zoals op de achterflap staat: ‘Voor iedereen die het lef heeft om het ook echt te doen. Zelfs als het ontzettend oncomfortabel en onwijs spannend is.’ Een aanrader!
Over Anton Scheffers
Anton Scheffers is bedrijfskundige, auteur en verhalenverteller. Hij werkte 15 jaar als senior-adviseur en trainer bij GITP Management Opleidingen. De laatste 14 jaar werkte hij vanuit Essense Training en Advies als zelfstandig leiderschapscoach en teamcoach. Hij heeft tientallen jaren ervaring in het begeleiden van teams, in het bijzonder in heftige conflictsituaties.
