Je gezicht is nu van ons - ‘Een wake-up call’

Je gezicht is nu van ons is geschreven door de Amerikaanse technologieverslaggever Kashmir Hill van The New York Times. Het leest als een real-life thriller. Journalisten/ondernemers Alexander Klöpping en Ernst-Jan Pfauth zorgden voor een Nederlandse uitgave, omdat zij vinden dat het hoog tijd wordt om iedereen wakker te schudden. De technologie voor gezichtsherkenning is namelijk al lang zover dat op basis van één foto waarop je staat je leven grotendeels in kaart kan worden gebracht; je surfgedrag, kredietwaardigheid, boodschappen, dategeschiedenis, politieke voorkeur!

Achter de feiten aan

Het enge is dat gezichtsherkenning op steeds meer plekken wordt gebruikt. Wetgeving loopt, zoals vaker bij nieuwe ontwikkelingen, achter de feiten aan en er zijn landen, China voorop, waar middels gezichtsherkenning mensen inmiddels per sms een boete krijgen als ze door rood licht lopen.

Clearview

Hill schrijft al vele jaren over wat nieuwe technologie betekent voor privacy. Dus toen zij november 2019 werd getipt dat de kleine Amerikaanse start-up Clearview AI bijna iedereen kon identificeren op grond van één foto, was haar interesse onmiddellijk gewekt. Al snel kwam ze erachter dat Clearview, een zoekmachine voor openbare afbeeldingen, niet eens een kantoor had en destijds bestond uit een zeer slimme jonge programmeur en een oudere rechtse politicus met een reusachtig netwerk, die niet op een pottenkijker zaten te wachten.

Tegenwerking

In contact komen met de mensen achter dit bedrijfje, was een enerverende zoektocht. Ze werd op allerlei manieren tegengewerkt, niemand wilde aanvankelijk met haar praten, beschrijft ze in haar spannende boek. Zoals het een goed journalist betaamt groeide haar belangstelling hierdoor alleen maar. In de praktijk bleken honderden Amerikaanse politiebureaus deze app intussen stiekem te gebruiken! Ook in het bedrijfsleven mochten potentiële investeerders Clearview testen.

Einde van privacy

Uiteindelijk reist ze naar een van de investeerders, een durfkapitaalbedrijfje. De eigenaar mag van Clearview geen informatie geven, maar vertelt even later toch dat het uiteindelijk de bedoeling is dat iedereen deze techniek beschikbaar krijgt, ondanks dat dat het einde van privacy betekent. Je maakt een foto van iemand of hebt een foto van iemand, voert die in en krijgt de naam, adres, waar iemand is geweest, wat diegene heeft gekocht etc. etc. etc. Dat kan handig of onschuldig zijn, maar de nadelen en gevaren zijn vele, vele malen groter.

Monster

‘Je kunt technologie niet verbieden’, stelt de durfinvesteerder. De geniale techvernieuwers, zoals in het geval van Clearview de op negentienjarige leeftijd uit Australië naar Amerika geëmigreerde programmeur Hoan Ton-That, een half Vietnamees/half Australiër, zijn bezig met hun uitvinding/uitdaging en níet wat die allemaal teweeg kan brengen. De film ‘Oppenheimer’ over de uitvinder van de atoombom laat dat heel goed zien, inclusief het moment waarop het besef indaalt welk monster is geschapen. Maar dan is het al te laat.

Gevaarlijk

In het voorwoord in dit boek vertelt Alexander Klöpping dat zowel Facebook als Google al lang de techniek in huis hebben waarmee iedereen live met een smartbril of telefoon een faceprint kan maken, een soort digitale vingerafdruk van het gezicht. Onmiddellijk zie je dan naam, adres, welk werk diegene doet, jeugdfoto’s, vakantiefoto’s etc. etc. Alles wat ooit ergens op internet terecht is gekomen. Techreuzen Facebook en Google hebben deze techniek nooit uitgebracht, omdat ze deze gezichtsherkenningstoepassingen veel te gevaarlijk vonden als iedereen die tot zijn beschikking zou hebben!

Maatschappelijk debat

Aan de andere kant staan de grote voordelen die politie en justitie hiervan kunnen hebben bijvoorbeeld bij de opsporing van terroristen en makers plus slachtoffers van kinderporno. Uit dit boek blijkt dat ook politie en justitie zeker feilbaar zijn bij gebruik van gezichtsherkenning en dat een breed maatschappelijk debat plus goede regelgeving ontbreekt, maar juist dringend is gewenst.

Demonstranten

Eind vorig jaar ontstond een rel in Nederland nadat meerdere mensen, die geen klimaatactivist zijn, een waarschuwingsbrief ontvingen van Justitie, omdat zij aanwezig zouden zijn geweest bij een protestactie op Schiphol. Een aantal mensen reageerde daar op X laaiend op, helemaal toen het Openbaar Ministerie hen vroeg te bewijzen dat ze de bewuste dag níet op Schiphol waren geweest. Wie wilde weten hoe het mogelijk was dat je opeens beschuldigd kon worden, werd aanvankelijk afgescheept en voelde zich tijdens een met veel moeite afgedwongen gesprek alsnog als verdachte behandeld. De demonstranten bleken deels achteraf geïdentificeerd via tijdens de bezetting gemaakte foto’s in combinatie met gezichtsherkenningssoftware. Recent werd bekend dat niemand meer wordt vervolgd voor deze actie, omdat volgens de marechaussee ‘fouten zijn gemaakt bij de identificatie van demonstranten’.

Privacywetgeving

Geleidelijk hebben we allemaal een groot deel van onze privacy opgegeven of moeten opgeven, omdat activiteiten op internet (kopen via webwinkels, abonnementen afsluiten), gebruiken van een smartphone steeds meer persoonlijke gegevens van ons vragen. Maar je gezicht, je vingerafdruk of je stem is van een geheel andere orde, want uniek voor ieder mens. Voor deze zogeheten biometrische informatie zou de privacywetgeving optimaal moeten zijn, helaas is het tegendeel het geval, toont Hill aan in dit boek.

In Je gezicht is nu van ons staan veel voorbeelden waar gezichtsherkenning al wordt gebruikt. Enerzijds door politie en overheid, anderzijds door Amerikaanse bedrijven om lastige of soms alleen maar kritische klanten (die een slechte review schreven) niet binnen te laten en belangrijke klanten zodra zij binnenkomen in de watten te kunnen leggen.

Moraliteit speelt geen rol

Hoe Ton-That, het geestelijk brein achter Clearview, deze app ontwikkelde tot de best scorende zoekmachine voor openbare afbeeldingen, lees je in dit boek. Moraliteit speelt geen rol en niemand controleert dit private bedrijfje. Het is angstaanjagend te beseffen dat een geniaal individu met dank aan een aantal, deels dubieuze, geldschieters, zo’n revolutionaire invloed op de hele wereld kan krijgen.

Onmetelijke waarde

De onvermijdelijke ontwikkeling van gezichtsherkenning zal in goede banen moeten worden geleid. Maar overheden en privacywaakhonden lopen achter de feiten aan. Her en der zijn wereldwijd enkele politici gespecialiseerd in privacy, maar in de praktijk krijgen deze mensen eerder tegenwerking dan steun. De informatie die gezichtsherkenning kan ontsluiten heeft een onmetelijke waarde als die in verkeerde handen valt! In landen zoals China en Rusland heeft de overheid tegenwoordig grote controle via gezichtsherkenning. De beer is al los.

Dit boek beoogt een wake-up call te zijn en dat is het ook. Het leest inderdaad als een thriller en je hoeft absoluut geen ict-specialist te zijn om het te begrijpen. Wat ik miste is of we zelf, los van roepen om wet- en regelgeving, nog invloed kunnen uitoefenen op de informatie die van ieder van ons rondzwerft op het wereldwijde web. Uit dit boek blijkt overduidelijk dat vragen om toestemming of je gegevens mogen worden gebruikt lang niet voldoende meer is.