Ik zal mijn eerste leiderschapstraining nooit vergeten. Een andere trainer was ziek, dus moest ik – nog midden in mijn inwerkperiode – plotseling invallen. Het ging om een driedaagse in een prachtig kasteel ergens in de buurt van Maastricht. Van de omgeving heb ik niet kunnen genieten, want zodra de dag voorbij was, verruilde ik het trainingslokaal voor mijn hotelkamer om de volgende dag voor te bereiden. Het werden korte nachten en lange dagen. Maar wat was het een feest! Dat vond de opdrachtgever gelukkig ook, direct na afloop belde die enthousiast mijn directeur over de training, en ja ook over de trainer. Moe, maar voldaan reed ik terug naar huis. Mijn loopbaan als trainer was begonnen. Toen nog in dienst, nu voor mijn eigen bureau.
Gaandeweg heb ik mij uiteraard ontwikkeld. Inhoudelijk, maar ook qua vorm. Maar hoewel de evaluaties altijd goed zijn, bekruipt mij soms nog wel een angstig gevoel. Maak ik wel echt impact? Voor een leuke dag alleen kunnen bedrijven namelijk ook gewoon een cabaretier inhuren. Hoeveel blijft er hangen? Zijn de deelnemers daadwerkelijk in staat om met de besproken stof aan de slag te gaan? En het belangrijkste: merken hun medewerkers een positief verschil in het gedrag van hun leidinggevende?
Slimme interventies
Hoe nieuwsgierig was ik daarom naar het boek Evidence based trainen van Karin de Galan en Peter Baggen. Ze beloven namelijk 44 ‘slimme interventies voor maximaal resultaat’. Kom dus maar op! Wat beter kan, moet namelijk beter. Of zoals ik in trainingen altijd stel: ik geloof niet alleen in dienend leiderschap, maar ook in dienend trainen. Dus moet ik er alles aan doen als trainer altijd te blijven groeien. Iets wat ik collega-trainers ook kan aanbevelen. Maak het je er als trainer niet te gemakkelijk van af, maar blijf altijd in jezelf investeren om er zo nog beter voor je klanten te kunnen zijn. Zij hebben recht op jouw beste ik.
De Galan en Baggen helpen ons trainers goed op weg. Want, zo kan ik alvast verklappen, ze komen hun belofte meer dan waar. Dit doen zij geïnspireerd door Albert Bandura (‘Een van de meest geciteerde psychologen van de afgelopen zeventig jaar’) die grondig onderzoek deed naar de effectiviteit van trainen. Een van de belangrijkste lessen die hij aantoonde, was dat mensen niet alleen vaardigheden kunnen leren door te reageren op prikkels uit hun omgeving, maar ook door ze af te kijken van anderen.
De Galan en Baggen beschrijven vier fasen waarin we vaardigheden aanleren:
1. Mentaal beeld opbouwen: Hoe ziet de vaardigheid eruit? En hoe ziet het effect van het succesvol toepassen van de vaardigheid eruit?
2. Vertalen naar gedrag: oefenen dus hoe een vaardigheid uit te voeren.
3. Automatiseren: Het geleerde gedrag steeds vaker uitvoeren waarmee de vaardigheid steeds vertrouwder gaat voelen.
4. Gebruiken en doorleren.
Valkuilen
En hiermee wordt direct een van mijn valkuilen duidelijk. Omdat ik mij soms dood erger aan trainers die na het voorlezen van een powerpointpresentatie hun deelnemers aan het werk zetten om vervolgens zelf in hun mobieltje te duiken, ben ik geneigd te veel te zenden om maar zoveel mogelijk praktische lessen mee te geven. De Galan en Baggen benadrukken hoe belangrijk het is om deelnemers met de geleerde stof te laten oefenen. Maar pas nádat je als trainer eerst duidelijk hebt voorgedaan hoe het niet en hoe het wel moet. ‘Behavior modeling trainingen en micro skills trainingen hebben een groot effect op de kennis en de vaardigheden,’ aldus de auteurs, die hiervoor talloze wetenschappelijke bewijzen aanvoeren. ‘Sla de demonstratie niet over als je in tijdnood komt’, waarschuwen ze nog.
Terugkomdag
En zo barst Evidence based trainen van de praktische tips om trainingen nog effectiever te maken. Zoals bijvoorbeeld het plannen van een terugkomdag, waarin deelnemers kunnen delen hoe zij aan de slag zijn gegaan met de derde en vierde fase – om waar nodig – hier tijdens deze dag extra mee aan de slag te gaan.
Tijdens het lezen van Evidence based trainen gaan mijn gedachten regelmatig terug naar die eerste training in de buurt van Maastricht. Hoeveel beter had die training kunnen zijn wanneer ik toen al de theorie uit dit boek had toegepast! Zoals gezegd: gaandeweg ben ik gaan leren en mij verbeteren, maar na het lezen van dit boek ben ik ervan overtuigd dat mijn trainingen nog beter zullen worden. Ik gun de deelnemers van trainingen dan ook dat alle trainers zich in dit boek storten en daarmee in zichzelf en dus in hun klanten investeren. Hen beter dienen dus!
Over Henk Jan Kamsteeg
Henk Jan Kamsteeg is eigenaar van het trainingsbureau Proistamenos. Hij geeft trainingen en keynotes op het gebied van o.a. dienend leiderschap, inclusief leiderschap en storytelling. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken zoals Dienend leiderschap, De kracht van het compliment en Spreken met passie; de kracht van storytelling, Inclusief leiderschap en Op weg naar een vitale organisatie