Kunstmatige intelligentie omvat een breed scala aan toepassingen, zoals zoekmachines, forecasting, beeldherkenning, tekstclassificatie en generatieve modellen. Het is een veelzijdig begrip dat moeilijk exact te definiëren is.
Machine learning
Machine learning is een methode waarmee computers leren om taken uit te voeren op basis van voorbeelden. Deze voorbeelden zijn gekoppeld aan de juiste antwoorden, ook wel labels genoemd. Met machine learning kunnen complexe patronen in data vastgelegd worden in een algoritme. Om de prestaties van zo’n model te beoordelen, wordt het meestal getest op een aparte dataset, de testdata, zodat de nauwkeurigheid van het model vastgesteld kan worden. Het is hierbij belangrijk dat de testdata representatief is voor de daadwerkelijke toepassing.
drijvende krachten
In de westerse wereld wordt de zoektocht naar nieuwe vormen van kunstmatige intelligentie vooral gedreven door het verlangen naar winst. Vooral Amerikaanse techconglomeraten zetten sterk in op AI-onderzoek en hebben de afgelopen jaren regelmatig nieuwe doorbraken gerealiseerd. Zij investeren vaak in startups. Denk aan Microsoft, dat een aanzienlijke investering deed in OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT. Hoewel economische motieven een dominante rol spelen in de ontwikkeling van AI, reiken de toepassingen verder dan alleen financiële winst. AI kan ook bijdragen aan maatschappelijke doelen, zoals de zorg voor een vergrijzende bevolking en de bestrijding van klimaatverandering.
Hoe algoritmen stereotypen versterken
Het onzorgvuldig gebruik van historische data in machine learning kan bestaande ongelijkheden en vooroordelen versterken en blijvend verankeren. De verzamelde data weerspiegelen vaak slechts een beperkt deel van de werkelijkheid. Dit kan leiden tot algoritmes die, hoewel (meestal) onbedoeld, seksistische, heteronormatieve of zelfs racistische uitkomsten genereren. Algoritmes streven ernaar om statistisch gezien zo vaak mogelijk het juiste antwoord te geven en zullen bij twijfel doorgaans kiezen voor het meest voorkomende antwoord.
Overstroomd door synthetische media
Hyperrealistische beelden en uiterst geloofwaardige teksten zullen straks niet meer te onderscheiden zijn van foto’s gemaakt met een camera of teksten geschreven door een mens. Maar wat maakt iets écht? Wanneer is iets origineel? De huidige auteursrechtwetten schieten duidelijk tekort in het tijdperk van kunstmatige intelligentie en kunnen de snelle technologische ontwikkelingen nauwelijks bijbenen.
Overladen met prikkels
Kunstmatige intelligentie zorgt voor een ongekende toename van prikkels, waarbij sociale media vaak worden gezien als de grootste veroorzaker van deze overload. De hoeveelheid informatie die onze hersenen door AI moeten verwerken, heeft verstrekkende gevolgen: onze concentratie neemt af en extreme meningen krijgen meer zichtbaarheid, waardoor ze steeds normaler lijken. Het is essentieel om een balans te vinden tussen de voordelen van AI en de bescherming van onze mentale gezondheid tegen dit constante bombardement aan prikkels.
Het klimaat
Kan AI bijdragen aan oplossingen voor de klimaatcrisis? Volgens Sam Altman, CEO van OpenAI, bieden de nieuwste AI-modellen kansen door slimmer, sneller, goedkoper en veelzijdiger te zijn. Hoewel deze modellen veel energie verbruiken om te ontwikkelen, zouden ze onderzoekers uiteindelijk tot tienduizend keer efficiënter kunnen laten werken. Dit zou technologische doorbraken mogelijk maken, bijvoorbeeld op het gebied van kernfusie, die een significante rol kunnen spelen bij het aanpakken van het klimaatprobleem. De vraag blijft echter of het oplossen van de klimaatcrisis daadwerkelijk een primaire focus zal zijn van deze geavanceerde AI-modellen.
Privacy en veiligheid
De mogelijkheid van AI om foto’s naar personen te herleiden, doet het begrip privacy steeds verder vervagen. Een toekomst waarin privacy volledig verdwijnt, lijkt dichterbij dan ooit. Hoe zou een samenleving eruitzien waarin AI de bevolking voortdurend controleert? Een vaak genoemd voorbeeld is China, waar gezichtsherkenning wordt ingezet om mensen te identificeren die door rood licht lopen of andere vormen van publieke ongehoorzaamheid vertonen. Ook in het Westen wordt gezichtsherkenningstechnologie, zoals die van Clearview AI, steeds vaker gebruikt.
Toch biedt deze technologie ook kansen. Beeldherkenning in combinatie met geavanceerde tel-algoritmen kan bijdragen aan efficiënter en effectiever crowdmanagement. Om de privacy en rechten van mensen te beschermen, is het cruciaal het gebruik van gezichtsherkenningstechnologie tot een minimum te beperken. Organisaties zoals de Verenigde Naties zullen waarschijnlijk een belangrijke rol spelen in het reguleren van immoreel gebruik van AI, zowel in het dagelijks leven als op het slagveld.
Creativiteit
Er wordt vaak gezegd dat kunstmatige intelligentie niet creatief is en dat menselijke inbreng essentieel blijft, omdat creativiteit ons menselijk maakt. Maar wat als AI juist wel enorm creatief blijkt te zijn? Denk aan het genereren van foto’s, films, muziek en taal. Ondanks deze digitale innovaties zal de menselijke waardering voor traditionele, ambachtelijke vormen van cultuur waarschijnlijk blijven bestaan. Met een goede balans tussen technologie en menselijkheid kunnen we hopelijk nieuwe artistieke en communicatieve mogelijkheden ontdekken en verkennen.
De gezondheidszorg
Kunstmatige intelligentie biedt talloze mogelijkheden om de gezondheidszorg te verbeteren. Computersimulaties versnellen het onderzoek naar nieuwe medicijnen, terwijl algoritmen artsen ondersteunen bij het stellen van nauwkeurige diagnoses. AI-modellen worden steeds beter in het herkennen van tumoren en breuken op foto’s en röntgenscans, dankzij het gebruik van historische voorbeelden en diagnoses. Tegelijkertijd verzamelen grote bedrijven zoals Apple en Google steeds preciezere gezondheidsdata, waardoor de invloed van big tech op de wereldwijde gezondheidszorg snel groeit.
Werk en onderwijs
Banen zullen niet allemaal in één klap door AI worden overgenomen; in de meeste gevallen zal deze transitie geleidelijk verlopen. Hoeveel AI van een beroep kan overnemen, verschilt sterk per vakgebied. Sommige beroepen zullen ingrijpend veranderen of zelfs verdwijnen, terwijl bij andere de kernwerkzaamheden verschuiven. Wat zeker is: met behulp van AI worden mensen steeds productiever. Maar leidt dit tot kortere werkweken of enkel tot meer winst?
Tegelijkertijd dreigt een andere ontwikkeling: de kennis en vaardigheden van mensen, zoals schrijven en rekenen, kunnen afnemen. Dit is de paradox van vooruitgang. Technologie maakt ons leven gemakkelijker, maar kan ons ook afhankelijk maken en onze vermogens ondermijnen. Aan de andere kant vraagt de toekomst om nieuwe, andere vaardigheden, aangepast aan een wereld waarin AI een grotere rol speelt.
Transparantie
Transparantie over AI en algoritmen is een cruciale eerste stap om grip te houden op de ontwikkelingen in kunstmatige intelligentie. Wetgeving stelt steeds strengere eisen op dit gebied, zoals de introductie van verplichte algoritmeregisters. Deze registers vormen een beginpunt voor meer openheid en kunnen het begrip en vertrouwen in AI versterken. Toch zijn aanvullende maatregelen nodig om deze technologie volledig verantwoord en gecontroleerd in te zetten.
Controle
Kunstmatige intelligentie is een krachtig middel om de wereld te transformeren, maar kunnen we er ooit volledige controle over houden? Hoe stoppen we de voortdurende stroom van synthetische media? Hoe blijft een democratie overeind wanneer nepnieuws de balans constant verstoort? En hoe beperken we de invloed van big tech, die miljarden verdient aan deze technologie?
De EU heeft een voorlopig akkoord bereikt over de zogeheten AI-Act. Deze wet verplicht dat elk gebruik van AI nauwkeurig wordt gedocumenteerd, met strenge eisen voor menselijk toezicht en kwaliteitscontrole. Maar wie wordt verantwoordelijk voor de handhaving van deze regels?
Binnen de Verenigde Naties groeit het idee om een wereldwijde toezichthoudende organisatie op te richten voor AI, vergelijkbaar met het International Atomic Energy Agency. Het blijft echter de vraag of zulke maatregelen voldoende zullen zijn om de enorme uitdagingen van AI het hoofd te bieden.
De toekomst
De opkomst van AI verandert op ingrijpende wijze hoe we in de 21e eeuw werken, leren, communiceren, oorlog voeren en zelfs onze creativiteit vormgeven. Het tempo en de impact van deze veranderingen zijn ongekend. Tegelijkertijd brengt AI uitdagingen met zich mee, zoals een verhoogde belasting op het klimaat en de mentale gezondheid van mensen.
Overheden moeten snel handelen door te investeren in en toezicht te houden op het verantwoord gebruik van algoritmen, inclusief hun eigen toepassingen. Daarnaast is het cruciaal dat wet- en regelgeving zich aanpassen aan de mogelijkheden en risico’s van AI om deze technologie op een veilige en ethische manier te integreren in de samenleving.
Conclusie
De AI-revolutie van Maarten Sukel is een toegankelijk en informatief boek dat op een vlotte manier complexe onderwerpen bespreekt. Door middel van duidelijke voorbeelden maakt Sukel de theorie achter AI begrijpelijk en biedt hij een breed overzicht van de toepassingen, uitdagingen en kansen die kunstmatige intelligentie met zich meebrengt.
Het boek schetst een toekomst waarin AI een steeds grotere rol speelt in ons dagelijks leven, van gezondheidszorg en creativiteit tot werk, onderwijs en democratie. Sukel benadrukt de voordelen van AI, zoals verbeterde efficiëntie, wetenschappelijke doorbraken en maatschappelijke vooruitgang, maar gaat ook kritisch in op de risico’s, zoals het verlies van privacy, de versterking van vooroordelen en de bedreiging van democratische processen.
Een belangrijk thema in het boek is de noodzaak van transparantie, regelgeving en menselijke controle om AI verantwoord in te zetten. Sukel stelt dat AI een krachtig hulpmiddel kan zijn, maar waarschuwt dat we bewust moeten omgaan met de ethische, sociale en milieutechnische uitdagingen die de technologie met zich meebrengt.
De AI-revolutie biedt niet alleen een blik op wat AI al kan, maar moedigt ook aan tot nadenken over hoe we deze technologie in de toekomst willen vormgeven. Het is een informatief boek voor iedereen die de impact van AI op onze maatschappij wil begrijpen en mee wil denken over de balans tussen technologische vooruitgang en menselijke waarden.
Over Henny Portman
Henny Portman is eigenaar van Portman PM[O] Consultancy en biedt begeleiding bij het invoeren en verbeteren van project-, programma- en portfoliomanagement inclusief het opzetten en verder ontwikkelen van PMO's. Hij is auteur en blogger en publiceert regelmatig artikelen.
