Pakken we Zicht wijze van Nelleke van Houts, dan lezen we hoe het werk met opgestelde plaatsvervangers ook binnen een geheel ander conceptueel kader past. Waar Bert Hellinger het katholicisme en de fenomenologische filosofie als achtergrond heeft, is dat bij Insa Sparrer de psychotherapie en de Solution Focused Therapie en bij Matthias Varga von Kibèd de logica van het Boeddhisme en de filosofie van Wittgenstein, Spencer Brown en Peirce. Via deze gecombineerde rationele achtergronden berijpen zij de verrassende creatieve- helende- en sociale processen die opstellingen hun waarde geven.
Dus globaal draait het bij zowel Systemische Structuuropstellingen en bij Familieopstellingen om de helende werking van het opstellen van representanten, maar, de in deze twee scholen gebruikte filosofische en psychotherapeutische kaders lopen op veel plaatsen ver uiteen. De voor SySt® relevante verschillen staan op pagina 250 van ‘Zicht Wijze’. Maar een metaforische vergelijking die mij, ooit kunstschilder zijnde, aanspreekt is: ‘Structuuropstellingen verhouden zich tot de andere opvattingen van systemische opstellingen als de abstracte schilderkunst tot de concrete.’
Het is geweldig dat deze materie in onze eigen taal goed geordend is opgeschreven. Nelleke is waarschijnlijk de enige Nederlander die genoeg kennis en ervaring met SySt® heeft en ook nog het doorzettingsvermogen heeft om dit te doen. De overzichtelijke structuur die Nelleke van Houts er aan gegeven heeft vraagt eigenlijk om een Duitse vertaling.
‘Zicht wijze’ is in de eerste plaats een boek voor SySt®-studenten. Het helpt bij het naslaan van in workshops en opleiding behandelde zaken. Een overzichtelijk boek als dit is voor iedere SySt® beoefenaar en geïnteresseerde dan ook goud waard.
In de tweede plaats zal ‘Zicht wijze’ ieders nieuwsgierigheid naar systemische structuuropstellingen volledig bevredigen, in zoverre een boek dat natuurlijk kan over iets waarbij de ervaring zo’n grote rol speelt.
Nieuwsgierigen: opstellers met een andere achtergrond en ook organisatieadviseurs, mediators, therapeuten, mensen uit het onderwijs en sociale wetenschappers kunnen via dit boek, een overzicht krijgen van een voor onderzoek nog bijna braak liggend gebied.
Wat dit boek extra aantrekkelijk maakt zijn de 50 pagina’s bijlagen, waarin de belangrijkste bronnen van SySt® zijn samengevat. Bijvoorbeeld vind je een bijlage over de ‘Laws of form’ van George Spencer Brown. Dit is een bron die in de ontwikkeling van Matthias Varga von Kibéd veel invloed heeft gehad en die meespeelt in SySt®. Met Nelleke van Houts’ handboek op schoot kun je nazoeken waar het bij Spencer Brown om gaat en hoe zich dit met SySt® verhoudt. Want dat zijn precies de vragen die je krijgt als je aan een SySt® activiteit deelneemt.
Het werk van Insa Sparrer en Matthias Varga von Kibèd heeft het verschijnsel opstellingen losgemaakt uit de pseudoreligieuze sfeer. Ze hebben een solide connectie met robuuste filosofische, logische en therapeutische begrippen gelegd. No nonsense. Nelleke van Houts, heeft dit begrepen en overzichtelijk in kaart gebracht.
Zicht wijze is een echt ‘handboek’ geworden: je kunt het complete werk van SySt® nu letterlijk in je hand houden en ‘begrijpen’. Zij heeft dat met een mate van objectiviteit gedaan die de grondleggers zelf waarschijnlijk moeilijk valt. Een nieuw boek als dit, is altijd een feest.
Dr. Lucas Albert Charles Derks is verbonden aan Sociaal Panorama. Hij is auteur van Sociale denkpatronen.