Maar deze ontwikkelingen passen in een groter perspectief. Technologie, sociale structuren en businessmodellen veranderen in snel tempo. Platformen zijn een integraal onderdeel van deze verandering. Terecht stelt Menno Lanting in De disruptieparadox dat door deze platformen een handjevol bedrijven markten zullen gaan domineren. Dit zijn nu nog platformen als booking.com en AirBnB in de hotelwereld, Uber en Lyff voor taxi’s, Amazon.com, Google en Bol.com voor de retail. Maar in iedere markt zullen deze platformen gaan domineren. Dit zal leiden tot disrupties, structuurveranderingen, met een impact op het bestaande businessmodel, de organisatiecontext en huidige processen.
Ondanks de kracht van deze veranderingen is er sprake van lethargie in directiekamers Lanting spreekt over Paradigmaverstarring. De veranderingen niet zien of gewoon niets ermee doen. Opvallend is dat een organisatie minimaal 1 maal per jaar, soms zelfs per kwartaal, een financiële audit maakt. Een audit van het businessmodel gebeurt eigenlijk nooit, waardoor oude verdienmodellen niet aangepast worden ondanks nieuwe marktomstandigheden. Er komen nieuwe start-ups, die een missie hebben vol emotie en hartstocht. Het begin van verandering. Disruptie heeft een verlammend effect op marktleiders. Kijk om u heen en u ziet het gebeuren. Outside-in zijn de veranderingen vaak veel duidelijker dan inside-out!
De disruptieparadox is echt zo’n boek dat je leest met je drankje onder handbereik en waarbij je je laat meenemen naar de toekomst. Maar dan ben je er niet: disruptie vraagt om zichtbare actie. Dus aantekeningen maken en bij het eerstvolgende managementoverleg deze veranderingen maar eens ter discussie stellen. Wat zal de disruptie in uw markt zijn, welke rol zullen platformen spelen en welke rol wilt u spelen? Het boek geeft voldoende houvast om aan de gang te gaan.
Humanification
Mocht je echter eerst willen filosoferen of er sprake is van revolutie of evolutie, wat de kenmerken zijn van de veranderingen en wat de volgende fasen zullen zijn, is het boek Humanification van Christian Kromme de moeite waard. Ook dit boek leest lekker weg, zet je aan tot denken en legt verbanden tussen het menselijke lichaam, menselijke reacties en de ‘stressvolle’ veranderingen. Bij stress wordt een organisatie krampachtig, en dat leidt niet altijd tot logische acties. Dit geldt ook voor de reacties van ons lichaam op stress of onverwachte situaties: instinct en automatismen nemen het over. Dit geldt in het lichaam, maar ook bij organisaties. Door stress verkrampen de cellen en sluiten zich. Maar is dit ook niet in organisaties, waar medewerkers opeens voor behoud gaan, de eigen positie beschermen of de afdeling ‘onmisbaar’ maken? De lichamelijke reacties zeggen meer over de evolutionaire veranderingen die nu zichtbaar zijn door de technologie, dan rationele bedenkingen. Niets menselijks is een organisatie vreemd (en haar leiders). Het boek leest lekker weg is plezierig om juist in de vakantie te lezen.
De ondergang van marktleiders
Dat geldt niet voor het boek From Great to Gone van Peter Lorange et all. De subtitel is duidelijk: why FMCG companies are losing the race for customers. Een boek dat je zonder meer tot nadenken zet. Worden supermarkten niet ‘aangevallen’ door een ander bestedingspatroon bij consumenten? Is Apple of Samsung niet de echte concurrent van FMCG? Is de horeca niet het alternatief voor alleenstaanden? Overpeinzingen, die de concurrentiestrijd tussen supermarkten, merken en huismerken in een nieuw daglicht plaatsen. In deze markt waar alles geoptimaliseerd is, marges geminimaliseerd zijn en de concurrentie hevig is, is het bestaande businessmodel en bestaande cultuur misschien wel de grootste concurrent. Hoe bouw je dan nog loyaliteit met je merk of je supermarkt? Niet langer zijn de aankopen op noodzaak gebaseerd maar op wens gebaseerd. En de wensen zijn individueel bepaald en dat in een massamarkt. Het komt steeds meer aan op hedonische impulsen, een ‘feel good’ gevoel. Het is een mix van ratio en emotie, maar ook van de integratie van kanalen. Hoewel het boek een basis heeft in de FMCG zijn er veel uitstapjes naar veranderingen in de modewereld en veranderingen door webshops (natuurlijk Amazon voorop). Het boek leest niet zo vlot als de andere twee boeken, maar is daarom niet minder waardevol. Zeker als de boeken in volgorde worden gelezen: eerst Humanification gevolgd door De disruptieparadox, dan is er ongetwijfeld nog een beetje tijd op de terugreis als de laatste dag van de vakantie aanbreekt om dit boek door te nemen. De toekomst vraagt om actie dat is duidelijk de boodschap van alle drie de boeken. Als consument heeft u in uw vakantie de wereld ervaren, hoe ervaren uw klanten uw wereld?
Over Cor Molenaar
Cor Molenaar is directeur van het adviesbureau eXQuo consultancy. Daarnaast is hij emeritus Hoogleraar E-Marketing aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en adviseur van gerenommeerde bedrijven, zowel in de retail als de dienstverlening. Hij is auteur van verschillende boeken, waaronder Het einde van concurrentie en Demand Driven Business Strategy.
